Ο πληθυσμός γερνάει και η οικονομία προσαρμόζεται, ακόμη και στην Κίνα, τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, που δεν είναι συνηθισμένη στις αιφνίδιες αλλαγές ρότας. Η μείωση του αριθμού των γεννήσεων απειλεί την ανάπτυξη, παράλληλα όμως δημιουργεί ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις φροντίδας ηλικιωμένων, με αποτέλεσμα να γνωρίζει άνθηση η λεγόμενη «ασημένια οικονομία» της Κίνας ή, αλλιώς, «οικονομία της τρίτης ηλικίας».
Εδώ και περισσότερο από μία δεκαετία, η Λι Ντονγκμέι διατηρούσε μια αλυσίδα από νηπιαγωγεία και βρεφονηπιακούς σταθμούς, σε πείσμα του συρρικνούμενου ποσοστού γεννήσεων. Τελικά το 2020 κλήθηκε να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα, καθώς η μείωση του αριθμού των παιδιών σήμαινε όλο και λιγότερες εγγραφές στα σχολεία της. Οι κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες της πανδημίας ήταν το οριακό σημείο που την ανάγκασε να στραφεί σε μια διαφορετική και κυρίως πιο άφθονη κατηγορία μαθητών: τους ηλικιωμένους. Στο εκπαιδευτικό κέντρο της στο Τζινάν της ανατολικής Κίνας, προσφέρει πλέον μαθήματα χορού, μουσικής και τέχνης σε ανθρώπους τρίτης ηλικίας. Διοργανώνει δραστηριότητες και εκπαιδευτικές εκδρομές, καθώς σε αντίθεση με τους μαθητές που κάνουν διακοπές τον χειμώνα και το καλοκαίρι, οι ηλικιωμένοι παρακολουθούν μαθήματα όλο τον χρόνο. Οι τάξεις της είναι πάντα γεμάτες. Μέσα στις επόμενες δεκαετίες, η γερασμένη κοινωνία της Κίνας αναμένεται να εξαντλήσει το σθένος και τη ζωτικότητα της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου. Οι σοβαρές επιπτώσεις της δημογραφικής αλλαγής είναι ήδη εμφανείς στις κινεζικές επιχειρήσεις που εξυπηρετούν παιδιά και πλέον μειώνουν τις λειτουργίες τους ή αλλάζουν πορεία. Γαλακτοκομικές εταιρείες που παρήγαν γάλα για βρέφη, στράφηκαν τώρα σε γάλα σκόνη για ηλικιωμένους. Οι ιδιοκτήτες νηπιαγωγείων ανοίγουν κέντρα φροντίδας ηλικιωμένων, ενώ οι εταιρείες τεχνολογίας που κατασκεύαζαν συσκευές για να παρακολουθούν οι γονείς τα μικρά τους, σχεδιάζουν τώρα νέα προϊόντα που στοχεύουν στους ηλικιωμένους και στην ικανοποίηση των αναγκών κατανάλωσης, διαβίωσης και υγείας τους.
Το 2022, ο πληθυσμός της Κίνας συρρικνώθηκε για πρώτη φορά από το 1961. Οι θάνατοι ξεπέρασαν τον αριθμό των γεννήσεων, ενώ πάλι πέρυσι ο αριθμός των 60άχρονων ξεπέρασε τα 290 εκατομμύρια (1 στους 5 Κινέζους). Η Εθνική Επιτροπή Υγείας της Κίνας εκτιμά πως ο ηλικιωμένος πληθυσμός της χώρας θα αυξηθεί σε περισσότερα από 400 εκατομμύρια μέχρι το 2035. Για να αντιμετωπίσει τη γήρανση του πληθυσμού της, η Κίνα ανακοίνωσε πρόσφατα ότι θα αυξήσει τη νόμιμη ηλικία συνταξιοδότησης για πρώτη φορά από τη δεκαετία του 1950. Η χώρα προσπαθεί άλλωστε εδώ και χρόνια να αποτρέψει τη δημογραφική κρίση. Το 2016, αποφάσισε να καταργήσει πλήρως την πολιτική του «ενός παιδιού» και πρόσφερε σειρά κινήτρων για να κάνουν οι άνθρωποι περισσότερα παιδιά. Μια βασική ανησυχία είναι ότι λιγότερα μωρά θα οδηγήσουν σε μικρότερο εργατικό δυναμικό, εξέλιξη που θα μειώσει τα φορολογικά έσοδα και θα επιβαρύνει το σύστημα περίθαλψης και το συνταξιοδοτικό. Σε μια οδηγία του 2021, το Κρατικό Συμβούλιο της Κίνας ζήτησε «την ενεργό προώθηση της ασημένιας οικονομίας και την ανάπτυξη βιομηχανιών φιλικών προς τους ηλικιωμένους».
Οι σοβαρές επιπτώσεις της δημογραφικής κρίσης είναι ήδη εμφανείς στις επιχειρήσεις που εξυπηρετούν παιδιά και πλέον μειώνουν τις λειτουργίες τους ή αλλάζουν πορεία.
Τα παραδείγματα πολλά και αυξάνονται. Η Nestlé, η ελβετική εταιρεία παραγωγής τροφίμων και ποτών, επικαλέστηκε την απότομη μείωση των γεννήσεων στην Κίνα πέρυσι, όταν ανακοίνωσε τα σχέδιά της να κλείσει το εργοστάσιο για βρεφικά παρασκευάσματα στην Ιρλανδία. Η ίδια και οι κινεζικές γαλακτοκομικές εταιρείες έχουν εισαγάγει ειδικά προϊόντα γάλακτος σε σκόνη με οφέλη για την υγεία για τους ηλικιωμένους, όπως η πρόληψη της μυϊκής ατροφίας, η βελτίωση του ύπνου και η βοήθεια στην πέψη. Μια κορυφαία κινεζική εταιρεία γαλακτοκομικών προϊόντων, η Yili Group, προωθεί τα προϊόντα της για ηλικιωμένους μέσω τηλεοπτικών διαφημίσεων. Σε μία από αυτές, ένα νεαρό ζευγάρι αγοράζει εξειδικευμένο γάλα σε σκόνη –χωρίς ζάχαρη– ως δώρο για ηλικιωμένους συγγενείς την κινεζική Πρωτοχρονιά. Τέλος, η εταιρεία κυβερνοασφάλειας 360 Security Technology, επικαλούμενη τη δημογραφική κρίση, παρουσίασε το 2019 έξυπνα ρολόγια για ηλικιωμένους με χαρακτηριστικά όπως μετρητές πίεσης και καρδιακού παλμού και κλήση εκτάκτου ανάγκης με ένα κλικ. Προηγουμένως κατασκεύαζε έξυπνα ρολόγια για παιδιά, που επέτρεπαν στους γονείς να επικοινωνούν μαζί τους και να παρακολουθούν πού βρίσκονται.
Το 2023, οι γεννήσεις στην Κίνα άγγιξαν τα εννέα εκατομμύρια, μειωμένες κατά περίπου 6% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Και ο αριθμός των παιδιών προσχολικής ηλικίας συρρικνώθηκε σχεδόν κατά 12%, σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας της Κίνας. Πάνω από 20.000 νηπιαγωγεία έκλεισαν στη χώρα το 2022 και το 2023, σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας της Κίνας, με τις τάξεις των νηπιαγωγών να μειώνονται κατά 5% πέρυσι. Αντιθέτως, ο τομέας της φροντίδας ηλικιωμένων ανθεί, έχοντας διπλασιαστεί από το 2018.
