Οι χώρες του Νότου, που για δεκαετίες είχαν χαμηλότερη ανάπτυξη, παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα από ό,τι ο Βορράς, έχουν μετασχηματιστεί σε μηχανές της ανάπτυξης χάρη στις μεταρρυθμίσεις που εφαρμόζουν καθώς και στην ισχυρή ανάκαμψη του τουρισμού από το «χτύπημα» της πανδημίας. Η ανάπτυξη που καταγράφουν υπεραντισταθμίζει τη μεγάλη αδυναμία που καταγράφουν οι μεγαλύτερες οικονομίες του ευρώ, «σώζοντας» ουσιαστικά την Ευρωζώνη από τα χειρότερα. Θα μπορούσε κανείς να το χαρακτηρίσει ως τη… μεγάλη εκδίκηση των PIIGS, βλέποντας πως η Γερμανία και η Γαλλία αποτελούν πλέον τους αδύναμους κρίκους. Η Citigroup, σε νέα ανάλυσή της, το χαρακτηρίζει ως το μεγαλύτερο story της Ευρωζώνης αυτή τη στιγμή, το οποίο θα συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια, με την Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ισπανία να αφήνουν πίσω τους τις δύο μεγαλύτερες οικονομίες της περιοχής.
Ειδικότερα, όπως σημειώνει η αμερικανική τράπεζα στη νέα της έκθεση για τις παγκόσμιες προοπτικές, η ανάπτυξη στην Ευρωζώνη θα συνεχίσει να είναι υποτονική το 2024-2025 με ετήσιο ρυθμό κοντά στο 1%, και πολύ χαμηλότερα από το δυναμικό. Σε αυτό το πλαίσιο, αναμένει ότι οι πιέσεις στις τιμές θα συνεχίσουν να μειώνονται, με τον πληθωρισμό να τελειώνει το 2024 λίγο πάνω από τον στόχο του 2% της ΕΚΤ, ενώ το 2025 θα διαμορφωθεί στο 1,9% και προβλέπει σημαντική περαιτέρω χαλάρωση της ΕΚΤ το επόμενο έτος.
Ωστόσο, όπως επισημαίνει, «κατά την άποψή μας, το μεγαλύτερο story για την Ευρωζώνη είναι η απόκλιση των επιδόσεων μεταξύ των χωρών» και συγκεκριμένα μεταξύ του Νότου και του Βορρά. Κατά τη διάρκεια του τρέχοντος έτους, η Ισπανία και η Ελλάδα αναπτύχθηκαν με ρυθμούς της τάξεως του 2%-3%, ενώ η Πορτογαλία σημείωσε μια πιο ήπια αλλά ισχυρή απόδοση. Σε αυτές τις χώρες οι κλάδοι των υπηρεσιών είναι ιδιαίτερα δυναμικοί, με τον κλάδο του τουρισμού, ο οποίος «τρέχει», να συμβάλλει σημαντικά στην οικονομία. Και όπως εκτιμά, αυτό το story θα συνεχιστεί.
Η ανάκαμψη του τουρισμού στηρίζει τις οικονομίες σε Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία, που εμφανίζουν καλύτερες επιδόσεις από τα κράτη του Βορρά.
Στάσιμη η Γερμανία
Αντιθέτως, όπως τονίζει η Citi, η γερμανική οικονομία έχει μείνει στάσιμη. Ως μεγάλος εξαγωγέας αγαθών, η κυκλική αδυναμία στην παγκόσμια μεταποίηση έχει «χτυπήσει» τις επιδόσεις της. Επίσης, έχει δείξει ιδιαίτερη ευπάθεια στο ενεργειακό σοκ και στην αυστηροποίηση της πολιτικής της ΕΚΤ. «Επιπλέον ανησυχούμε για τη διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα της Γερμανίας σε έναν κόσμο που γίνεται ταχύτατα λιγότερο βιομηχανικός και πιο ψηφιακός και πιο πράσινος», αναφέρει χαρακτηριστικά. Η αδύναμη ανταγωνιστική θέση της Γερμανίας στον τομέα των ηλεκτρικών οχημάτων «μας προκαλεί ανησυχία», όπως προσθέτει.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της, η Γερμανία θα καταγράψει φέτος αρνητική ανάπτυξη, στο -0,1%, ενώ το 2025 θα κινηθεί με ρυθμούς της τάξεως του 0,6%. Η ανάπτυξη στην Ισπανία φέτος θα διαμορφωθεί στο 2,8% και το 2025 στο 2%, ενώ στην Ελλάδα θα κινηθεί στο 2,1% φέτος και στο 2,3% το 2026 και στην Πορτογαλία στο 2% και 2,25% τα δύο έτη, αντιστοίχως.
Την ίδια στιγμή, οι επιδόσεις ανάπτυξης στη Γαλλία και στην Ιταλία βρίσκονται κάπου μεταξύ της Γερμανίας και του Νότου. Και οι δύο αυτές χώρες έχουν «ζωντανούς» και ανταγωνιστικούς ιδιωτικούς τομείς, αλλά και υψηλό δημόσιο χρέος, καθώς και αυξημένες δημοσιονομικές και πολιτικές αβεβαιότητες, όπως τονίζει η Citi. Για το 2024-2025 η ανάπτυξη στη Γαλλία τοποθετείται στο 1,1%, ενώ στην Ιταλία στο 0,8%.
Ο διορισμός πρωθυπουργού στη Γαλλία δεν αμβλύνει τους πολιτικούς και τους δημοσιονομικούς κινδύνους στη χώρα, ούτε μειώνει τις πιθανότητες υποβάθμισης της αξιολόγησής της, όπως σημειώνει. Αντιθέτως, αναμένει ότι η περιφέρεια θα παραμείνει η περιοχή υψηλότερης ανάπτυξης της Ζώνης του Ευρώ, με σημαντική βελτίωση στα δημοσιονομικά μεγέθη της. Μάλιστα προβλέπει πως η Ελλάδα και η Πορτογαλία θα «νικήσουν» και την Ισπανία στο μέτωπο της ανάπτυξης το επόμενο έτος, ενώ θα καταγράψουν στη διετία τη μεγαλύτερη μείωση χρέους προς ΑΕΠ στην Ευρωζώνη. Ετσι, δηλώνει απόλυτα αισιόδοξη για τα ελληνικά και τα πορτογαλικά ομόλογα. Εκτιμά πως το spread του ελληνικού 10ετούς θα υποχωρήσει στις 75 μ.β. (από 98 μ.β. σήμερα) και θα ισοφαρίσει το spread της Γαλλίας, ενώ το spread της Πορτογαλίας θα υποχωρήσει στις 40 μ.β. (από 57 μ.β. σήμερα) και θα είναι το τρίτο χαμηλότερο στην Ευρωζώνη έπειτα από αυτό της Ολλανδίας και της Ιρλανδίας.
Η Citi δεν είναι η μόνη που ξεχωρίζει τον Νότο. Ανάλογη είναι και η θέση της Société Générale. Οπως σημείωσε πρόσφατα, πλέον προτιμά την περιφέρεια έναντι του «πυρήνα» της Ευρωζώνης. «Οι χώρες της περιφέρειας έχουν υψηλότερη ανάπτυξη και μεγαλύτερη πολιτική σταθερότητα από τη Γερμανία και τη Γαλλία και επομένως αναμένουμε πως τα ομόλογα και οι μετοχές τους θα υπεραποδώσουν», τόνισε. Και η Capital Economics σημείωσε πως οι οικονομίες του «πυρήνα» είναι οι πιο αδύναμες, με «επικεφαλής» τη Γερμανία, η οποία πιθανώς βρίσκεται σε άλλη μια τεχνική ύφεση και αντιμετωπίζει μεγάλες διαρθρωτικές προκλήσεις. Αντιθέτως, όπως επισήμανε, η Ισπανία θα έχει καλύτερη επίδοση, ενώ οι προοπτικές για την Πορτογαλία και την Ελλάδα είναι πολύ ευοίωνες.
Το αναπτυξιακό χάσμα μεταξύ Βορρά και Νότου κλείνει και στην Ιταλία
Οι πιο υπανάπτυκτες περιοχές της νότιας Ιταλίας, οι οποίες επί σειρά ετών επιβάρυναν την εθνική οικονομία, δείχνουν επιτέλους σημάδια κάλυψης του χάσματος με τον πλούσιο Βορρά, δήλωσε την Πέμπτη ο διοικητής της Τράπεζας της Ιταλίας Φάμπιο Πανέτα.
Τις τελευταίες δεκαετίες, το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν στον Νότο ήταν λίγο περισσότερο από το μισό σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα, ανέφερε ο Πανέτα σε ομιλία του στην Κατάνια της Σικελίας.
Ωστόσο, μετά την πανδημία της COVID-19, η οικονομία του λεγόμενου Mezzogiorno έχει ανακάμψει ταχύτερα από τον εθνικό μέσο όρο και η αύξηση της απασχόλησης είναι ισχυρότερη.
Μεταξύ 2019 και 2023 το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 3,7% στον Νότο έναντι 3,3% στο κέντρο και στον Βορρά, είπε ο Πανέτα, ενώ οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 13% έναντι 9% και η απασχόληση ενισχύθηκε κατά 3,5% έναντι 1,5%.
«Σύμφωνα με τους πιο πρόσφατους δείκτες μας, η οικονομική ανάπτυξη του Νότου συνεχίστηκε τους πρώτους έξι μήνες του τρέχοντος έτους», δήλωσε ο επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας.
Μεταξύ 2019 και 2023 το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 3,7% στον Νότο έναντι 3,3% στο κέντρο και στον Βορρά.
Πού αποδίδεται η ανάκαμψη
Σύμφωνα με τον Πανέτα, η πρόσφατη αυτή τάση οφείλεται εν μέρει σε προσωρινούς παράγοντες που συνδέονται με τα οικονομικά μέτρα στήριξης και κοινωνικής πρόνοιας μετά τον κορωνοϊό, τα οποία έχουν επικεντρωθεί περισσότερο στον Νότο, αλλά πρόσθεσε ότι φαίνεται να υπεισέρχονται και διαρθρωτικοί παράγοντες.
Ανέφερε στοιχεία για «διαδικασίες αναδιάρθρωσης και ενοποίησης της παραγωγής (…) που έχουν αποβάλει από την αγορά αδύναμες, λιγότερο αποτελεσματικές και συνήθως μικρότερες εταιρείες».
Για να αξιοποιηθούν αυτά τα ενθαρρυντικά σημάδια, ο Πανέτα επισήμανε ότι οι νότιες περιοχές πρέπει να αυξήσουν την παραγωγική τους ικανότητα μέσω «επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων, όχι μέσω πολιτικών πρόνοιας».
Ειδικότερα, χρειάζονται επειγόντως επενδύσεις για την αναβάθμιση των οδικών, σιδηροδρομικών και λιμενικών υποδομών του Νότου και για την αντιμετώπιση της χρόνιας έλλειψης νερού.
Ο κεντρικός τραπεζίτης δήλωσε επίσης ότι ο Νότος της Ιταλίας θα μπορούσε να επωφεληθεί από τις πρόσφατες γεωπολιτικές κρίσεις που έχουν κάνει τις επιχειρήσεις πιο επιφυλακτικές ως προς τον τόπο εγκατάστασης της παραγωγής τους.
«Οι νότιες περιοχές μας εγγυώνται συνθήκες γεωπολιτικής και οικονομικής σταθερότητας, εν μέρει χάρη στην ένταξη της Ιταλίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στη Ζώνη του Ευρώ», είπε.
Ταυτόχρονα, το Mezzogiorno βρίσκεται σε στρατηγική θέση «στο σταυροδρόμι της Μεσογείου», από όπου διέρχεται το ένα πέμπτο της παγκόσμιας θαλάσσιας κυκλοφορίας, πρόσθεσε.
