Η μεγάλη δυναμική της αιολικής και ηλιακής ενέργειας σε περιοχές της δυτικής Ευρώπης αλλά και των ΗΠΑ έχει ωθήσει τις τιμές χονδρικής στο μηδέν ή υπό του μηδενός για πολλές ώρες τον χρόνο στο χρηματιστήριο ενέργειας, σηματοδοτώντας μια τεράστια αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο οι καταναλωτές χρησιμοποιούν τις «καθαρές πηγές» ηλεκτροδότησης, με βάση την ηλιοφάνεια ή την εκμετάλλευση του ανέμου.
Το 2023, το 44% της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ε.Ε. προήλθε από ανανεώσιμες πηγές, ενώ συνολικά σε όλη την ηπειρωτική Ευρώπη το ποσοστό της ηλεκτρικής ενέργειας με τιμή μηδενική ή αρνητική έφτασε στο 6% φέτος, από το 2,2% που ήταν το 2023 και 0,3% το 2022. Σε ορισμένες περιοχές με μεγάλες δυνατότητες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας τα ποσοστά ήταν πολύ μεγαλύτερα, αγγίζοντας το 8% στην Ολλανδία, το 11% στη Φινλανδία και το 12% στην Ισπανία. Οι αναλυτές αναμένουν ότι οι αριθμοί αυτοί θα αυξηθούν καθώς θα εγκατασταθούν περισσότερα ηλιακά πάνελ και ανεμογεννήτριες.
Στο Κέρκντριλ της Ολλανδίας, όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Wall Street Journal, ο Γέροεν βαν Ντίζεν πληρωνόταν για τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας για μεγάλο μέρος της άνοιξης και του καλοκαιριού, ενώ ενίοτε εξυπηρετεί και τους γείτονες, γεγονός που του αποφέρει ακόμη περισσότερα μετρητά. Η περίπτωσή του αντικατοπτρίζει τη νέα, περίεργη δυναμική της ηλεκτροδότησης, που θα μπορούσε σύντομα να γίνει κανόνας σε πολλά μέρη του κόσμου.
Οι περισσότεροι άνθρωποι πληρώνουν μια σταθερή τιμή για κάθε κιλοβατώρα ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνουν. Η τιμή καθορίζεται από την εταιρεία ηλεκτρισμού τους και αλλάζει μόνο σε σπάνια διαστήματα, μία φορά την εβδομάδα, τον μήνα ή ακόμη και μόνο μία φορά τον χρόνο. Ο Βαν Ντίζεν, πωλητής λογισμικού, πρόσφατα εγγράφηκε για να λαμβάνει ηλεκτρική ενέργεια από δύο παρόχους που του χρεώνουν την ωριαία τιμή στην ολλανδική αγορά χονδρικής ενέργειας, αντί για μια σταθερή τιμή που αλλάζει σε μηνιαία ή ετήσια βάση. Οταν η τιμή του ρεύματος πέσει αρκετά χαμηλά, οι έξυπνοι μετρητές στο σπίτι του αρχίζουν να φορτίζουν τα δύο ηλεκτρικά αυτοκίνητά του. Οι τιμές χονδρικής αλλάζουν κάθε ώρα της ημέρας, και ακόμη περισσότερο καθώς μεγαλύτερο μερίδιο ηλεκτρικής ενέργειας ρέει από αιολικές και ηλιακές εγκαταστάσεις. Επειδή το κόστος παραγωγής των αιολικών ή ηλιακών πάρκων είναι αμελητέο, οι τιμές της αγοράς είναι σχεδόν μηδενικές όταν υπάρχει αρκετή ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές για να καλύψει το μεγαλύτερο μέρος της ζήτησης μιας περιοχής. Η δυναμική γίνεται πιο περίεργη όταν οι παραγωγοί ανανεώσιμων πηγών ενέργειας δεν έχουν κίνητρο να σταματήσουν να τροφοδοτούν με ενέργεια το δίκτυο, συνήθως λόγω κρατικών επιδοτήσεων. Τότε τα δίκτυα μπορεί να πλημμυρίσουν με υπερβολική ισχύ, ωθώντας τις τιμές σε αρνητικό επίπεδο.
Στην Ολλανδία έχει δημιουργηθεί μία ομάδα οπαδών καθαρής ενέργειας που αυτοαποκαλούνται green nerds (πράσινοι σπασίκλες).
«Φορτίζω το αυτοκίνητο δωρεάν. Για εμένα είναι κάτι σαν χόμπι ή παιχνίδι: πόσο μακριά μπορώ να φτάσω;» λέει ο Βαν Ντίζεν, ο οποίος είναι μέλος μιας ομάδας οπαδών καθαρής ενέργειας στην Ολλανδία που αυτοαποκαλούνται green nerds (πράσινοι σπασίκλες, σε ελεύθερη μετάφραση).
Πλένετε τα ρούχα σας το βράδυ λόγου χάρη; Η ηλεκτρική ενέργεια θα μπορούσε να είναι δωρεάν λίγες ώρες αργότερα, όταν πέφτει η ζήτηση και ενισχύεται ο άνεμος. Ομοίως, σε περιοχές με μεγάλη ηλιοφάνεια, η φόρτιση ενός ηλεκτρικού οχήματος το πρωί είναι συνήθως πολύ πιο ακριβή από την τροφοδοσία κάτω από τον μεσημεριανό ήλιο ή όποτε η τιμή είναι σωστή.
Στις ΗΠΑ, οι περισσότερες πολιτείες δεν επιτρέπουν επί του παρόντος τέτοιες τιμές σε πραγματικό χρόνο, πολλοί πιστεύουν όμως ότι αυτό θα αλλάξει. Ηδη σε ορισμένες από τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου, από τη Δυτική Ευρώπη έως την Καλιφόρνια, η εμφάνιση μηδενικών και αρνητικών τιμών χονδρικής ενέργειας αυξάνεται γρήγορα. Το 2023, το 21% της ηλεκτρικής ενέργειας στις ΗΠΑ παρήχθη από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και σε ορισμένες πολιτείες, όπως η ηλιόλουστη Καλιφόρνια και το Τέξας, οι μηδενικές και αρνητικές τιμές είναι ένα συχνό φαινόμενο.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στις ΗΠΑ βλέπουν όλο και περισσότερο την τιμολόγηση σε πραγματικό χρόνο ως τρόπο για να μειωθεί η ζήτηση, η ανάγκη για δαπανηρές υποδομές και να ενσωματωθούν περισσότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στο δίκτυο.
