Υποεκτιμώνται τα πραγματικά τουριστικά έσοδα, όπως αυτά αποτυπώνονται στο ταξιδιωτικό ισοζύγιο, υποστηρίζει ανάλυση της Εθνικής Τράπεζας, με αφορμή την πρόσφατη δημοσίευση των στοιχείων Ιουλίου, όπου καταγράφηκε μείωσή τους κατά 5,4%, ενώ οι αφίξεις από το εξωτερικό αυξήθηκαν κατά 4,1%.
Η ανάλυση επικαλείται μια σειρά από αιτίες, στις οποίες οφείλεται αυτή η υποεκτίμηση, με κυριότερες την επέκταση των βραχυχρόνιων μισθώσεων και την έντονη εποχικότητα του ελληνικού τουρισμού. Η έρευνα συνόρων, η οποία αποτελεί την πηγή των στοιχείων του ταξιδιωτικού ισοζυγίου, δεν μπορεί, ενδεχομένως, να αποτυπώσει με ακρίβεια τις τουριστικές δαπάνες που ξεφεύγουν από το παραδοσιακό μοντέλο. Για παράδειγμα, οι ερωτώμενοι που διαμένουν σε καταλύματα τύπου Airbnb έχουν ίσως μια τάση να υποεκτιμούν τις δαπάνες που πραγματοποιούν για αγορά τροφίμων. H έντονη εποχικότητα, εξάλλου, δυσκολεύει την έρευνα, καθώς πολύ μεγάλος αριθμός τουριστών συγκεντρώνεται σε μικρή χρονική περίοδο.
Αναντιστοιχία
Σε κάθε περίπτωση η υποεκτίμηση, σύμφωνα με την ανάλυση της Εθνικής (επικεφαλής οικονομολόγος Νίκος Μαγγίνας), προκύπτει σαφώς και από την αναντιστοιχία μεταξύ των εκτιμώμενων τουριστικών δαπανών και του κύκλου εργασιών των σχετικών επιχειρήσεων, που εμφανίζουν σημαντική αύξηση. Για παράδειγμα, στους κλάδους παροχής υπηρεσιών καταλύματος και εστίασης ο κύκλος εργασιών αυξήθηκε κατά 5,2% και 6,5% αντιστοίχως τον Ιούλιο, «εξέλιξη που θα ήταν δύσκολο να αποδοθεί σε αυξημένη δαπάνη των Ελλήνων σε τουριστικές υπηρεσίες, η οποία θα υπεραντιστάθμιζε τη φαινομενικά μειωμένη δαπάνη των αλλοδαπών». Επίσης, οι τιμές στην εστίαση ήταν αυξημένες κατά 6,6% ετησίως τον Ιούλιο, των καταλυμάτων κατά 12,4% και των υπηρεσιών μεταφορών κατά 14,4%. «Ως εκ τούτου, σε σταθερές τιμές η τουριστική δαπάνη εμφανίζεται μειωμένη κατά 14,5% τον Ιούλιο, γεγονός που είναι επίσης μη συμβατό τόσο με την εγχώρια όσο και με τη διεθνή εμπειρία». Εξάλλου, η πληρότητα των ξενοδοχειακών καταλυμάτων είχε φθάσει στο 82,8% τον Ιούλιο, από 82,7% τον αντίστοιχο μήνα του 2023.
Αναντιστοιχία υπάρχει επίσης και με τις δαπάνες που δηλώνουν στη χώρα τους οι ξένοι τουρίστες, οι οποίοι επισκέπτονται την Ελλάδα, σε σχέση με αυτές που δηλώνουν στην Ελλάδα.
Με βάση αυτά τα δεδομένα, η ανάλυση της Εθνικής καταλήγει στο συμπέρασμα ότι υπάρχει απόκλιση της τάξης του 0,4% του ΑΕΠ για το 2024, η οποία θα αποτυπωθεί και στο ταξιδιωτικό ισοζύγιο. Με άλλα λόγια, όπως αναφέρουν οι αναλυτές, «εκτιμούμε ότι η πραγματική τελική δαπάνη των τουριστών είναι πιθανό να υπερβεί κατά περίπου 1 δισ. ευρώ την τελική επίσημη καταγραφή στο σύνολο του 2024».
Τον Ιούλιο, ενώ ο τζίρος σε καταλύματα, εστίαση και μεταφορές είναι σημαντικά αυξημένος, οι τουριστικές δαπάνες εμφανίζονται μειωμένες.
Με προσαρμογή για την εν λόγω απόκλιση, τα τουριστικά έσοδα στο σύνολο του έτους αναμένεται να αυξηθούν κατά 8% ετησίως, έναντι 3% χωρίς τη διόρθωση, σε νέο ιστορικό υψηλό 9,5% του ΑΕΠ, προσθέτει η μελέτη.
Οι τέσσερις βασικές αιτίες
Αναλυτικότερα, εξηγώντας τις αλλαγές στα χαρακτηριστικά του ελληνικού τουρισμού που επηρεάζουν την ακρίβεια της καταγραφής των σχετικών δαπανών, η μελέτη αναφέρει ότι οι αποκλίσεις θα μπορούσαν να αποδοθούν:
• Σε αναπόφευκτες στρεβλώσεις στη δειγματοληψία (sampling bias), λόγω των σημαντικών μεταβολών που έχουν συντελεστεί στη φύση της τουριστικής δαπάνης και στην αντιπροσωπευτικότητα της συμμετοχής στην έρευνα συνόρων διαφορετικών κατηγοριών επισκεπτών στη χώρα μας με διαφορετικό μείγμα δαπανών και διαφορετικό ποσοστό απόκρισης/συμμετοχής σε έρευνες συνόρων (λ.χ. αφίξεις σε πολυτελή καταλύματα, αλλοδαποί ιδιοκτήτες ακινήτων).
• Στη δυσκολία καταγραφής των πιο ετερογενών δαπανών, η οποία επιτείνεται από το πολύ υψηλό ποσοστό των αφίξεων που σημειώνονται μέσα σε λίγους μόνο μήνες κάθε έτος –σε αντίθεση με άλλες χώρες της Ε.Ε.–, με το 76,6% των διανυκτερεύσεων να λαμβάνει χώρα μεταξύ Ιουνίου και Σεπτεμβρίου, θέτοντας πρόσθετες προκλήσεις για ορθή και περιεκτική αποτύπωση των σχετικών ροών.
• Σε παρόμοιες προκλήσεις που προκύπτουν και από τον αυξανόμενο ρόλο των βραχυχρόνιων μισθώσεων, οι οποίες εμφανίζουν ακόμη υψηλότερη εποχικότητα (τους καλοκαιρινούς μήνες λαμβάνει χώρα το 85,7% των διανυκτερεύσεων), συνδυαζόμενη με αρκετά διαφορετική διάρθρωση δαπάνης συγκριτικά με τη συνήθη (λ.χ. μεγαλύτερο ποσοστό κατανάλωσης βασικών αγαθών και μη τουριστικών υπηρεσιών), καθώς και τάση υποδήλωσης των δαπανών.
• Στη δυσκολία εκτίμησης των πληρωμών προς παρόχους ταξιδιωτικών υπηρεσιών στο εξωτερικό που αφορούν ταξίδια στην Ελλάδα, καθώς και προς εταιρείες που είναι ιδιοκτήτες ξενοδοχειακών μονάδων στη χώρα, αλλά και διεθνών αεροπορικών εταιρειών και πρακτορείων που εδρεύουν στο εξωτερικό, με τις σχετικές χρηματικές ροές να εξαιρούνται από τα τουριστικά έσοδα εφόσον καταβάλλονται σε επιχειρηματική οντότητα εκτός Ελλάδας.
