Μπορεί οι πρόσφατες αναβαθμίσεις των προοπτικών της Ελλάδας από τις DBRS, Fitch και Moody’s –με την αξιολόγηση της S&P να αναμένεται στις 18 Οκτωβρίου– να οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στη σημαντική βελτίωση που καταγράφει ο τραπεζικός κλάδος, κάτι που άλλωστε επισήμαναν ρητά οι αναλυτές τους, ωστόσο οι σημαντικές προκλήσεις που ακόμα αντιμετωπίζουν οι ελληνικές τράπεζες αποτελούν μεγάλο περιοριστικό παράγοντα στο να προχωρήσουν σε περαιτέρω αναβάθμιση της αξιολόγησης της Ελλάδας. Με λίγα λόγια, οι τράπεζες αποτελούν δύναμη αλλά συνάμα και αδυναμία του μακροοικονομικού προφίλ της χώρας αυτή τη στιγμή.
Αυτό το εξήγησε ξεκάθαρα ο οίκος Moody’s σε πρόσφατη έκθεσή του, τονίζοντας πως οι αδυναμίες που αντιμετωπίζει ακόμα το τραπεζικό σύστημα «βαραίνουν» το μακροοικονομικό προφίλ της Ελλάδας, το οποίο βαθμολογείται ως «μέτριο +» αυτή τη στιγμή. Αν και ο οίκος έχει «επιβραβεύσει» τις ελληνικές συστημικές τράπεζες και μάλιστα με αρκετά γρήγορους ρυθμούς το τελευταίο διάστημα, αποδίδοντας πλέον επενδυτική βαθμίδα, επισημαίνει πως οι πιστωτικές συνθήκες στην Ελλάδα είναι ακόμη αδύναμες. Και αυτό οφείλεται σε δύο κυρίως λόγους: 1) Στο ότι τα NPEs αν και έχουν βγει σε μεγάλο βαθμό από τους ισολογισμούς τους, συνεχίζουν να υπάρχουν στην οικονομία και συνεπώς επηρεάζουν τις πιστωτικές συνθήκες της χώρας, και 2) τα νέα δάνεια που χορηγούνται είναι άγνωστο σε ποιον βαθμό καταλήγουν να γίνουν… NPEs.
Moody’s: Αυτές ωστόσο είναι μόνο δύο από τις βασικές προκλήσεις του κλάδου και που κάνουν τον οίκο να διστάζει να δώσει την επενδυτική βαθμίδα στην Ελλάδα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν υπάρχουν και αδυναμίες της ίδιας της οικονομίας.
Μιλώντας στην «Κ», ο Νώντας Νικολαΐδης, αντιπρόεδρος και υψηλόβαθμο στέλεχος πιστωτικών αξιολογήσεων της Moody’s, επισημαίνει πως στους «προβληματικούς» τομείς για τις ελληνικές τράπεζες συμπεριλαμβάνονται και οι εξής:
– Η σχετικά χαμηλή ποιότητα του κεφαλαίου, καθώς θα χρειαστούν πολλά ακόμη χρόνια για την πλήρη απόσβεση των αναβαλλόμενων φόρων (DTCs), που εξακολουθούν να αποτελούν σημαντικό μέρος της κεφαλαιακής τους δομής.
– Tο ότι εξακολουθεί να είναι περιορισμένη η πιστωτική ανάπτυξη στο μέτωπο της λιανικής, με τη ζήτηση για νέα στεγαστικά δάνεια να παραμένει υποτονική.
Οι αδυναμίες που αντιμετωπίζει ακόμη το τραπεζικό σύστημα «βαραίνουν» το μακροοικονομικό προφίλ της Ελλάδας.
– Υπάρχει ανάγκη περαιτέρω διαφοροποίησης των κερδών των τραπεζών, κυρίως με τη μορφή προμηθειών και χρεώσεων.
DBRS: Η DBRS η οποία επίσης αναβάθμισε πρόσφατα τις προοπτικές της Ελλάδας σε θετικές, αλλά διατήρησε την αξιολόγηση στη χαμηλή επενδυτική βαθμίδα, διαμήνυσε ότι αν και οι τράπεζες μπορεί και να αποτελέσουν βασικό λόγο για την περαιτέρω βελτίωση της «βαθμολογίας» της χώρας, ωστόσο αρκετά τρωτά σημεία παραμένουν στον κλάδο. Αυτά σχετίζονται κυρίως με την πολύ «στενή» διασύνδεση που έχει ακόμη με το κράτος και του ακόμη υψηλού ποσοστού αναβαλλόμενων φορολογικών πιστώσεων στο κεφάλαιό τους.
Και όπως τονίζει ο επικεφαλής αναλυτής του οίκου, Αντρέα Κοστάνζο, μιλώντας στην «Κ», αυτές δεν είναι οι μόνες προκλήσεις: «Η βελτίωση των εσόδων και των δομών χρηματοδότησης, σε συνδυασμό με την αύξηση των δανειακών χαρτοφυλακίων, ιδίως των στεγαστικών δανείων, αντιπροσωπεύουν τις κύριες προκλήσεις για τον ελληνικό τραπεζικό τομέα. Απαιτούνται επίσης περισσότερες επενδύσεις για την ψηφιοποίηση προκειμένου να επιτευχθεί η διατήρηση επαρκών επιπέδων λειτουργικής απόδοσης σε διαρκή βάση. Απαιτείται επίσης περαιτέρω βελτίωση του προφίλ κινδύνου ειδικά για τις μικρότερες τράπεζες», επισημαίνει χαρακτηριστικά.
Fitch: Και η Fitch από την πλευρά της εντοπίζει «κενά» στο μέτωπο της ψηφιοποίησης, τα οποία θα πρέπει να καλυφθούν ώστε να «πιάσουν» τα επίπεδα της ευρωπαϊκής κανονικότητας. «Εκτός από τις αναβαλλόμενες φορολογικές πιστώσεις και κάποια προβλήματα που απομένουν από την “κληρονομιά” της κρίσης, στις προκλήσεις για τις ελληνικές τράπεζες τοποθετούμε την ικανότητά τους να προσφέρουν ψηφιακές υπηρεσίες και να προσαρμοστούν σε νέα επιχειρηματικά μοντέλα», σχολιάζει στην «Κ» και ο Πάου Λαμπρό, επικεφαλής της Fitch για τις ελληνικές τράπεζες.
Οπως εξηγεί, έχουν αρχίσει και κάνουν βήματα στο μέτωπο των επενδύσεων σε πληροφορική και τεχνολογία και σε νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες, ενώ αναπτύσσουν επίσης τα τμήματα wealth management και ασφάλισης για να ενισχύσουν τη διαφοροποίηση των εσόδων τους. Ωστόσο έχουν αρκετό περιθώριο βελτίωσης ώστε να φτάσουν σε παρόμοια επίπεδα με αυτά άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Αυτό θα εξαρτηθεί επίσης από το εάν η οικονομική ανάπτυξη οδηγήσει σε βελτίωση του διαθέσιμου εισοδήματος και του χρηματοοικονομικού πλούτου για το μεγαλύτερο μέρος των νοικοκυριών.
«Μια άλλη πρόκληση είναι ότι η ζήτηση πιστώσεων από τα νοικοκυριά αυξάνεται αλλά παραμένει συνολικά υποτονική, ειδικά στα στεγαστικά δάνεια, γεγονός που περιορίζει τις επιχειρηματικές ευκαιρίες για τις τράπεζες», προσθέτει ο Λαμπρό.
Τέλος, επισημαίνει πως αν και η Ελλάδα αναμένεται να καταγράψει ανάπτυξη άνω του 2% το 2024-2025, η αδύναμη ευρωπαϊκή οικονομία μπορεί να επηρεάσει τις προοπτικές της χώρας και να ασκήσει πιέσεις στην ποιότητα του ενεργητικού των τραπεζών.
