Καθώς το ενδιαφέρον για τις αποφάσεις σχετικά με τα επιτόκια από τις μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Ομοσπονδιακή Τράπεζα ΗΠΑ) έχει κλιμακωθεί κατόπιν της εκκίνησης των μειώσεών τους, παρουσιάζει ενδιαφέρον μια εξέταση των επιδράσεων της χαλάρωσης της περιοριστικής νομισματικής πολιτικής στις σημαντικότερες χώρες της αναδυόμενης Ευρώπης (Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχία), όπου ξεκίνησε σαφώς νωρίτερα, το τέταρτο τρίμηνο του 2023. Στην Ουγγαρία άρχισε πέρυσι τον Οκτώβριο, με την τελευταία μείωση βασικού επιτοκίου να πραγματοποιείται φέτος τον Σεπτέμβριο (-25 μ.β.), τη συνολική μείωσή του στις 650 μ.β. και το τρέχον επίπεδό του στο ήμισυ αυτού πριν από ένα έτος (6,5%). Η Τσεχία έχει περιορίσει από τον περασμένο Δεκέμβριο το βασικό της επιτόκιο συνολικά κατά 275 μ.β., στο 4,25%, με την τελευταία μείωση να πραγματοποιείται επίσης τον Σεπτέμβριο (-25 μ.β.), ενώ η Πολωνία, που ξεκίνησε νωρίτερα μεταξύ των τριών χωρών με 75 μ.β. τον Σεπτέμβριο του 2023, το περιόρισε επιπλέον 25 μ.β. τον Οκτώβριο και έκτοτε το διατηρεί στο 5,75%.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΑΕΠ για την περίοδο δ΄ τριμήνου 2023 – β΄ τριμήνου 2024, στην Πολωνία, όπου το βασικό επιτόκιο, ένας εκ των παραγόντων που επηρεάζουν τις επενδύσεις, μειώθηκε λιγότερο από τις άλλες δύο χώρες, η μέση συμβολή των επενδύσεων παγίου στην ανάπτυξη ήταν ισχυρότερη, 1,2 ποσοστιαίες μονάδες (π.μ.) του ΑΕΠ, με την Τσεχία να έπεται (0,3 π.μ.), ενώ στην Ουγγαρία η επίδραση των επενδύσεων ήταν αρνητική (-2,3 π.μ.). Επιπλέον, στην Πολωνία σημειώθηκε η ταχύτερη μέση άνοδος ΑΕΠ, με ρυθμό 2,5%, έναντι 1,2% στην Ουγγαρία και μόλις 0,4% στην Τσεχία. Πέρα από την αρνητική επίδραση της γεωπολιτικής αβεβαιότητας στις επενδύσεις, Ουγγαρία και Τσεχία αντιμετωπίζουν αποδυναμωμένη βιομηχανική ζήτηση από τον πλέον σημαντικό εμπορικό εταίρο τους, τη Γερμανία, ιδίως στην κατασκευή οχημάτων. Ανασχετικά στο ΑΕΠ της Ουγγαρίας επιδρά η περιοριστική δημοσιονομική πολιτική, στην προσπάθεια να τιθασευτεί το δημοσιονομικό έλλειμμα (6,7% του ΑΕΠ το 2023). Η χαμηλή ανάπτυξη στην Τσεχία οφείλεται και στην υποτονική κατανάλωση των νοικοκυριών, καθώς ανησυχούν για επανάκαμψη του πληθωρισμού και μείωση του πραγματικού εισοδήματός τους, αποφεύγοντας τις αγορές ηλεκτρονικών και οικιακού εξοπλισμού. Συνεπώς, η λιγότερο περιοριστική νομισματική πολιτική δεν έχει ευνοήσει όσο θα μπορούσε τον πυρήνα των αναδυόμενων ευρωπαϊκών οικονομιών, καθώς αντισταθμίστηκε από διαρθρωτικά και ιδιοσυγκρασιακά χαρακτηριστικά τους, καθώς και από τη γεωπολιτική αβεβαιότητα.
* EUROBANK RESEARCH
