Την Τρίτη, 1η του μηνός, οι προμηθευτές ηλεκτρικού ρεύματος θα ανακοινώσουν τα τιμολόγια του Οκτωβρίου και οι καταναλωτές, όπως συμβαίνει κάθε μήνα από τις αρχές του έτους, θα πρέπει να αναζητήσουν τις χαμηλότερες «πράσινες» ή «κίτρινες» κιλοβατώρες της αγοράς, πέραν ενός μικρού ποσοστού (κάτω του 10%) που επέλεξε να αποφύγει αυτή τη βάσανο και πήρε το ρίσκο των μπλε τιμολογίων με την «κλειδωμένη» σταθερή τιμή για 12 μήνες.
Η χονδρεμπορική τιμή τον Σεπτέμβριο υποχώρησε στα 116 ευρώ/MWh από τα 129,83 ευρώ του Αυγούστου και αναμένεται να υποχωρήσει περαιτέρω τον Οκτώβριο ακολουθώντας την πορεία της ζήτησης, που παραδοσιακά το φθινόπωρο μειώνεται. Το αναμενόμενο λοιπόν είναι η τιμή της κιλοβατώρας τον Οκτώβριο να μειωθεί, αν και δύο μεγάλοι ιδιώτες πάροχοι που απορρόφησαν αυξήσεις τους τρεις προηγούμενους μήνες, ανακοίνωσαν ήδη ότι θα διατηρήσουν αμετάβλητες τις τιμές τους. Η τιμή της κιλοβατώρας ωστόσο, ανεξαρτήτως χρώματος, πράσινης, κίτρινης ή μπλε, επηρεάζει το 50% του συνολικού λογαριασμού ρεύματος. Το υπόλοιπο 50% αφορά φόρους και τέλη, και τις αποκαλούμενες ρυθμιζόμενες χρεώσεις που συνήθως αυξάνονται αθόρυβα και δεν επηρεάζονται από τις ευνοϊκές συγκυρίες αποκλιμάκωσης των διεθνών τιμών.
Τι δείχνουν τα στοιχεία
Από την ανάλυση ενός τυπικού λογαριασμού ρεύματος (μέσου νοικοκυριού) που έκανε η «Κ» προκύπτει ξεκάθαρα ότι ένα στα δύο ευρώ που πληρώνουν τα νοικοκυριά δεν αφορά την κατανάλωση ρεύματος. Για μια ετήσια κατανάλωση (11/7/2023-11/7/2024) περίπου 3.650 κιλοβατωρών ο συνολικός λογαριασμός ρεύματος για έναν οικιακό καταναλωτή ήταν 1.107,86 ευρώ (μετά την επιδότηση 33,97 ευρώ για τους μήνες του 2023).
Από αυτά το κόστος ρεύματος (κατανάλωση κιλοβατωρών) ήταν 661,93 ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 56,68% του συνολικού λογαριασμού. Περί τα 80 ευρώ πλήρωσε για το δίκτυο του ΔΕΔΔΗΕ (χρέωση χρήσης δικτύου), περί τα 30 ευρώ για το δίκτυο του ΑΔΜΗΕ (χρέωση χρήσης συστήματος), 25,19 ευρώ για Υπηρεσίες Κοινής Ωφελείας (καλύπτουν το επιδοτούμενο τιμολόγιο των νησιών) και 62 ευρώ για ΕΤΜΕΑΡ (τέλος υπέρ ΑΠΕ). Οι τέσσερις μαζί αυτές ρυθμιζόμενες χρεώσεις, κοινές για όλους τους παρόχους και κάθε τύπο τιμολογίου, αντιστοιχούν στο 17,88% του συνολικού λογαριασμού. Μόνο για δημοτικά τέλη και ΕΡΤ πλήρωσε 220 ευρώ και συνολικά για φόρους και τέλη 282,45 ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί σε πάνω από το 25% του συνολικού λογαριασμού.
Ακόμη μεγαλύτερα ποσά σε σχέση με το κόστος του ρεύματος πληρώνουν στον λογαριασμό ρεύματος μικρές επιχειρήσεις και επαγγελματικά εργαστήρια (φούρνοι, κομμωτήρια, ζαχαροπλαστεία, τυπογραφεία κ.λπ.) που είναι συνδεδεμένα με το δίκτυο χαμηλής τάσης. Σε ένα λογαριασμό 2.222 ευρώ το κόστος ρεύματος είναι 1.026 ευρώ, δηλαδή μόλις το 46,63% με το υπόλοιπο 53,38% να αντιστοιχεί σε τέλη, φόρους και ρυθμιζόμενες χρεώσεις. Μόνο για δημοτικά τέλη και ΕΡΤ οι επιχειρήσεις αυτής της κατηγορίας για μια ετήσια κατανάλωση γύρω στις 5.300 κιλοβατώρες πλήρωσαν 560 ευρώ.
Δύο από τις συνολικά τέσσερις ρυθμιζόμενες χρεώσεις στον λογαριασμό ρεύματος αφορούν τα δίκτυα διανομής και μεταφοράς του ρεύματος που διαχειρίζονται αντίστοιχα ο ΔΕΔΔΗΕ και ο ΑΔΜΗΕ, υποδομές χωρίς τις οποίες το ρεύμα δεν μπορεί να φτάσει σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Αυτό καθιστά εύλογες τις χρεώσεις χρήσης αυτών των υποδομών στους λογαριασμούς ρεύματος, αφού το σύνολο των δαπανών ανάπτυξης και συντήρησης μαζί με ένα εύλογο περιθώριο απόδοσης ανακτώνται από τους καταναλωτές.
Ερωτήματα εγείρονται για το ύψος αυτών των χρεώσεων που επιβαρύνουν υπέρμετρα νοικοκυριά και επιχειρήσεις από τη μια και πολλαπλασιάζουν την κερδοφορία των διαχειριστών από την άλλη, στους οποίους μάλιστα ρόλο βασικού μετόχου (πέραν της State Grid στον ΑΔΜΗΕ και της Macquarie στον ΔΕΔΔΗΕ) έχει το ελληνικό Δημόσιο (στον ΔΕΔΔΗΕ μέσω της συμμετοχής του στη ΔΕΗ). Είναι ενδεικτικά της αντιστρόφως ανάλογης επίδρασης αυτών των χρεώσεων σε καταναλωτές και διαχειριστές, στα οικονομικά αποτελέσματα των ΑΔΜΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ έτους 2023.
Με ετήσια κατανάλωση γύρω στις 5.300 κιλοβατώρες, οι μικρές επιχειρήσεις πλήρωσαν 560 ευρώ για ΕΡΤ και δημοτικά τέλη.
Τα έσοδα του ΔΕΔΔΗΕ το 2023 ξεπέρασαν το 1 δισ. ευρώ (1,093 δισ.) από 832 εκατ. ευρώ το 2022, τα δε καθαρά κέρδη από 18 εκατ. ευρώ το 2022 εκτοξεύτηκαν στα 140 εκατ. ευρώ. Μάλιστα εξ αυτών, τα 133 εκατ. ευρώ με απόφαση γενικής συνέλευσης κατέληξαν στους μετόχους ως μερίσματα.
Η υψηλή αυτή κερδοφορία ήταν αποτέλεσμα της αναπροσαρμογής του επιτρεπόμενου εσόδου που ενέκρινε η ΡΑΑΕΥ στον ΔΕΔΔΗΕ για το 2023, η οποία συνοδεύτηκε με μεγάλες αυξήσεις στις χρεώσεις χρήσης δικτύου για τους καταναλωτές μέσης και χαμηλής τάσης, από τις αρχές Mαΐου πέρυσι. Το ρυθμιζόμενο έσοδο του ΔΕΔΔΗΕ για το 2023 αναπροσαρμόστηκε σε 981.774.885 ευρώ από το αρχικά εγκεκριμένο έσοδο των 776 εκατ. ευρώ για την ίδια χρονιά και το έσοδο των 744 εκατ. ευρώ ένα χρόνο πριν. Για να καλυφθεί το αυξημένο έσοδο του ΔΕΔΔΗΕ η ΡΑΑΕΥ με απόφασή της προχώρησε σε αναπροσαρμογή των χρεώσεων βάσει της νέας μεθοδολογίας που είχε εγκρίνει, δηλαδή ξεχωριστή χρέωση για ενέργεια και ξεχωριστή για ισχύ.
Για τους οικιακούς καταναλωτές η μοναδιαία χρέωση ισχύος ανήλθε σε 4,434 ευρώ ανά kVA από 0,52 ευρώ πριν, αύξηση 752,7%, που υπερκάλυψε στο πολλαπλάσιο τη μείωση στη χρέωση ενέργειας από τα 0,01415 ευρώ ανά κιλοβατώρα στα 0,02130 ευρώ ανά κιλοβατώρα (-33,5%).
Oι χρεώσεις δικτύων αναπροσαρμόζονται ανά τετραετία (ρυθμιστική περίοδο) βάσει απόφασης της ΡΑΑΕΥ για το εγκεκριμένο ετήσιο έσοδο των διαχειριστών, που λαμβάνεται έπειτα από δημόσια διαβούλευση εισήγησης που υποβάλλουν οι διαχειριστές για την απόδοση του μέσου σταθμικού κόστους κεφαλαίου (Wacc). Το ύψος του Wacc ορίζει το μέγιστο της κερδοφορίας των διαχειριστών γι’ αυτό και τα τελευταία χρόνια αποτελεί μόνιμη διαμάχη μεταξύ διαχειριστών και ΡΑΑΕΥ, που πρέπει να το εγκρίνει με βασικό κριτήριο τη χαμηλότερη δυνατή επιβάρυνση των καταναλωτών και τη διασφάλιση της ομαλής υλοποίησης των επενδυτικών προγραμμάτων και της βιωσιμότητας των εταιρειών.
Για τη νέα ρυθμιστική περίοδο που ξεκινάει το 2025 ο ΔΕΔΔΗΕ έχει εισηγηθεί από τις αρχές Ιουλίου στη ΡΑΑΕΥ αύξηση του Wacc στο 8,2% από το εγκεκριμένο 7,66% της τρέχουσας περιόδου, με τη ΡΑΑΕΥ σύμφωνα με πληροφορίες να προσανατολίζεται στο να το μειώσει γύρω στο 7,3%. Ανεξάρτητα από το τελικό ύψος του Wacc οι αυξημένες δαπάνες του ΔΕΔΔΗΕ (2,99 δισ. ευρώ) έως το 2028 θα φέρουν αναπόφευκτα αυξήσεις από 1/1/2025 στις χρεώσεις χρήσης δικτύου.
Νέες αυξήσεις σε χρεώσεις
Από τις αρχές του 2025 οι καταναλωτές θα δουν και τις πρώτες αυξήσεις του έτους στις χρεώσεις του ΑΔΜΗΕ. Στους λογαριασμούς ρεύματος θα περάσουν τα πρώτα κόστη για την ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης – Κύπρου. Η ΡΑΑΕΥ αναμένεται να βγάλει μέσα στο επόμενο διάστημα απόφαση για τον επιμερισμό (μοναδιαίες χρεώσεις) ποσού 211 εκατ. ευρώ που αντιστοιχούν στην Ελλάδα από το σύνολο των 572 εκατ. που ενέκρινε από κοινού με την αρμόδια Αρχή της Κύπρου (ΡΑΕΚ) ως ανακτήσιμες δαπάνες για την περίοδο 2024-2025. Πρόσθετες αυξήσεις θα προκύψουν μέσα στο δεύτερο εξάμηνο του έτους, που αναμένεται η ηλέκτριση της διασύνδεσης Κρήτης – Αττικής, αφού ο ΑΔΜΗΕ θα πρέπει να ανακτήσει δαπάνες με την έναρξη της λειτουργίας της.
Τα κέρδη του ΔΕΔΔΗΕ από 18 εκατ. το 2022 εκτοξεύτηκαν στα 140 εκατ. το 2023 και του ΑΔΜΗΕ διπλασιάστηκαν στα 116,6 εκατ.
Αξιοσημείωτη είναι και η κερδοφορία του ΑΔΜΗΕ. Τα καθαρά κέρδη το 2023 διπλασιάστηκαν και ανήλθαν σε 116,6 εκατ. ευρώ από 58,2 εκατ. ευρώ το 2022, εκ των οποίων το 50% δόθηκε ως μέρισμα στους μετόχους. Αύξηση κατά 27,4% παρουσίασαν τα ενοποιημένα καθαρά κέρδη του ΑΔΜΗΕ το πρώτο εξάμηνο του 2024, τα οποία έφτασαν στα 73,8 εκατ. ευρώ έναντι 57,9 εκατ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2023.
Ο αρμόδιος υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θόδωρος Σκυλακάκης έχει επισημάνει με παλαιότερη δήλωσή του στην «Κ» «την ανάγκη ελέγχου των διαχειριστών αφενός σε επίπεδο υπερσχεδιασμού και αφετέρου σε επίπεδο δαπανών», ώστε να υλοποιούνται τα αναγκαία έργα χωρίς να επιβαρύνονται υπέρμετρα οι καταναλωτές. «Δεν μπορεί να φτιάχνουμε υδραγωγεία λες και είμαστε Ρωμαίοι», δήλωσε χαρακτηριστικά, υπονοώντας ότι μπορεί να σχεδιάζονται και έργα που δεν είναι απαραίτητα.
