Μικρότερη μέση διάρκεια παραμονής, μικρή διαφοροποίηση του προφίλ των επισκεπτών λόγω καυσώνων και αυξημένο κόστος μεταφοράς από τις μεγάλες ξένες αεροπορικές επιχειρήσεις αναφέρονται ως οι κύριες αιτίες για το παράδοξο του φετινού Ιουλίου: τον Ιούλιο η μέση δαπάνη ανά ταξίδι των εισερχομένων επισκεπτών της χώρας παρουσίασε μεγάλη μείωση, της τάξης του 9,1%, σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2023, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για το ταξιδιωτικό ισοζύγιο. Ετσι τον Ιούλιο, ενώ οι αφίξεις αυξήθηκαν κατά 4,1%, οι εισπράξεις μειώθηκαν κατά 4,2%. Μείωση παρουσιάζεται στη μέση δαπάνη ανά ταξίδι και για ολόκληρο το επτάμηνο του έτους και ειδικότερα της τάξης του 5,7% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2023, το οποίο ωστόσο αποτέλεσε χρονιά – ρεκόρ για αφίξεις και εισπράξεις του ελληνικού τουρισμού.
Μάλιστα, τα έσοδα από βασικές αγορές της Ελλάδας και κυρίως τη Γαλλία και τη Γερμανία μειώθηκαν ακόμη περισσότερο. Συγκεκριμένα, ενώ οι επισκέπτες από τη Γαλλία αυξήθηκαν κατά 4,3%, οι δαπάνες τους μειώθηκαν κατά 34,2% τον Ιούλιο. Αντιστοίχως, οι επισκέπτες από τη Γερμανία αυξήθηκαν κατά 12,3%, αλλά οι εισπράξεις από αυτούς μειώθηκαν κατά 9,9%.
Σχολιάζοντας την εικόνα αυτή ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, Γιάννης Παράσχης, επισημαίνει ότι είναι σημαντικό «πριν βγει οποιοδήποτε συμπέρασμα να περιμένουμε να δούμε πώς θα εξελιχθεί σε αφίξεις και εισπράξεις όλο το τρίτο τρίμηνο, δηλαδή η περίοδος Ιουλίου – Σεπτεμβρίου, που είναι και το πιο σημαντικό για τον τουρισμό προκειμένου να διαπιστώσουμε κατά πόσον έχει διαρθρωτικό χαρακτήρα το φαινόμενο αυτό ή είναι κάτι παροδικό».
Σημειώνει, ωστόσο, ότι διακρίνονται κάποιες ευρύτερες και μακροσκοπικές τάσεις. Απαριθμεί τρεις παράγοντες ως σχετικούς: «Βλέπουμε ότι οι ταξιδιωτικοί προϋπολογισμοί των επισκεπτών κατανέμονται σε περισσότερες επισκέψεις και όχι σε μια επίσκεψη στην αιχμή της περιόδου. Ετσι μειώνεται η μέση διάρκεια παραμονής από 7,5 σε 6,6 μέρες, ενώ παράλληλα τα ταξίδια city break, οι σύντομες επισκέψεις στην Αθήνα βρίσκονται σε άνοδο.
Επιπλέον, προφανώς υπάρχει ένα ζήτημα που αφορά το διαθέσιμο εισόδημα που καταναλώνεται στον τουρισμό, σε μια περίοδο οικονομικής επιβράδυνσης στις βασικές αγορές μας στην Ευρώπη.
Ενας τρίτος παράγοντας είναι το γεγονός ότι φέτος έχουμε μεγάλη αύξηση του οδικού τουρισμού, δηλαδή των αφίξεων από γειτονικές βαλκανικές χώρες που στατιστικά διαπιστώνεται πως έχουν πολύ χαμηλότερη μέση δαπάνη ανά ταξίδι. Θα πρέπει όμως να συναξιολογήσουμε και τη σταδιακή παράταση της περιόδου, μια και το πρώτο και το δεύτερο τρίμηνο του έτους ήταν σημαντικά βελτιωμένα φέτος, ενώ και τα στοιχεία για τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο είναι πολύ ενθαρρυντικά όσον αφορά τις αφίξεις σε σχέση με πέρυσι. Αρα έχουμε μεγαλύτερη διασπορά των επισκέψεων και επομένως και των εισπράξεων. Σε κάθε περίπτωση, θα χρειαστεί να περιμένουμε τα αποτελέσματα για ολόκληρο το τρίτο τρίμηνο ώστε να μπορέσουμε να εξαγάγουμε ασφαλέστερα συμπεράσματα».
Πηγές της τουριστικής βιομηχανίας και αναλυτές του κλάδου εκτιμούν επίσης πως με δεδομένο ότι ο Ιούλιος και ο Αύγουστος στη Μεσόγειο έχουν γίνει πλέον ιδιαίτερα θερμοί μήνες, με δυσάρεστες σε γενικές γραμμές κλιματικές συνθήκες, η αύξηση των επισκέψεων αφορά κυρίως σύντομα ταξίδια νεαρών ατόμων που μένουν λιγότερες μέρες και ξοδεύουν λιγότερα χρήματα – και όχι οικογενειών.
Γιάννης Παράσχης: Πριν βγει οποιοδήποτε συμπέρασμα, πρέπει να περιμένουμε τα στοιχεία του γ΄ τριμήνου (Ιουλίου – Σεπτεμβρίου).
Αλλες πλευρές επισημαίνουν πως ακόμη και ταξιδιωτικοί προϋπολογισμοί που παρέμειναν αμετάβλητοι σε σχέση με πέρυσι είχαν να αντιμετωπίσουν τις αυξημένες τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων των μεγάλων ευρωπαϊκών αερογραμμών, αφήνοντας μειωμένο υπόλοιπο για δαπάνες στους προορισμούς. Σημειώνεται πως τα στοιχεία της ΤτΕ δεν προσμετρούν τα μεταφορικά κόστη, αλλά μόνο τις δαπάνες που πραγματοποιούνται εκτός ξενοδοχείων στους προορισμούς.
Σε κάθε περίπτωση, για το σύνολο του οκταμήνου τόσο τα έσοδα όσο και οι αφίξεις είναι αυξημένα σε σχέση με πέρυσι.
Οι πιο απαισιόδοξοι πάντως ανησυχούν μήπως τα μειωμένα έσοδα εν μέσω αυξανόμενων αφίξεων σημαίνουν ότι η χώρα χάνει τους τουρίστες υψηλότερης προστιθέμενης αξίας στους οποίους διαχρονικά στοχεύει. Αν δηλαδή οι πιο ευκατάστατοι προτίμησαν άλλες χώρες τον Ιούλιο και όχι την Ελλάδα. Και για να στηρίξουν τον ισχυρισμό τους αυτό παραπέμπουν στα στοιχεία που δείχνουν μειωμένες πληρότητες στους ακριβούς προορισμούς όπως η Μύκονος. Η σχέση τιμής και προσφερόμενης υπηρεσίας ή συνολικά εμπειρίας έχει δεχθεί επίσης κριτική ως μη ανταγωνιστική από όσους πιστεύουν πως οι υποδομές και η διαχείριση των προορισμών υστερούν πολύ σε σχέση με τον ανταγωνισμό από χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία.
Μια ακόμη παράμετρος που πρέπει να συνεκτιμηθεί είναι και το γεγονός πως τα στοιχεία από την κατανάλωση στο λιανικό εμπόριο στους τουριστικούς προορισμούς δείχνουν πως πολλοί επισκέπτες το καλοκαίρι ενδέχεται να προτίμησαν να τρώνε στα καταλύματά τους –όπου αυτό ήταν εφικτό– και όχι στις επιχειρήσεις εστίασης. Σε κάθε περίπτωση, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως το 2023 ήταν μια χρονιά – ρεκόρ και «πιθανόν η αγορά να διορθώνει μέσω οικονομικής ύφεσης και γεωπολιτικών εξελίξεων σε ολόκληρη την Ευρώπη», αναφέρουν ορισμένοι οικονομολόγοι.
Την ίδια ώρα, μελέτη της Εθνικής Τράπεζας αναφέρει ότι υποεκτιμώνται τα πραγματικά τουριστικά έσοδα. Σημειώνει πως η δειγματοληπτική έρευνα συνόρων με ερωτηματολόγια ενδέχεται να μην μπορεί να αποτυπώσει πλέον με ακρίβεια όλες τις τουριστικές δαπάνες, όπως όσων διαμένουν σε καταλύματα τύπου Airbnb. «Εκτιμούμε ότι η πραγματική τελική δαπάνη των τουριστών είναι πιθανό να υπερβεί κατά περίπου 1 δισ. ευρώ την τελική επίσημη καταγραφή το 2024», αναφέρουν οι συντάκτες της μελέτης.
Υπενθυμίζεται ότι η Εθνική Τράπεζα νωρίτερα φέτος είχε δημοσιεύσει πρόβλεψη για έσοδα από τον τουρισμό της τάξης των 22 δισ. σε σχέση με τα 20,5 δισ. του 2023.
