Λίγες φορές συμβαίνει μια εκ πρώτης όψεως επιχειρηματική υπόθεση να οδηγεί σε έχθρα ανάμεσα σε δύο μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες, να προσλαμβάνει χροιά εθνικού δράματος για μία εξ αυτών και ταυτοχρόνως να αντανακλά τα κάθε λογής ελλείμματα ενοποίησης της Ε.Ε. Μια μεγάλη ιταλική τράπεζα, για την ακρίβεια η δεύτερη σε μέγεθος τράπεζα της Ιταλίας, η UniCredit, επιχειρεί να εξαγοράσει την Commerzbank, δεύτερη σε μέγεθος τράπεζα της Γερμανίας, αλλά χωρίς τη συγκατάθεσή της: με χειρισμούς που αποτελούν τη λεγόμενη εχθρική εξαγορά, όπως οι αγορές παραγώγων των τίτλων της τράπεζας, και όχι μέσω διαπραγμάτευσης όπως συμβαίνει σε συμφωνίες που προκύπτουν με κοινή συναίνεση. Προκαλεί, έτσι, εθνικό συναγερμό στη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία και τείνει να συσπειρώσει σε κοινή γραμμή άμυνας τα κόμματα του ετερόκλητου κυβερνητικού συνασπισμού της Γερμανίας που συχνά διαφωνούν σχεδόν στα πάντα.
Η υπόθεση μπορεί να θεωρηθεί ένα ακόμη πλήγμα στο τρωθέν γόητρο της γερμανικής οικονομίας, η οποία την τελευταία διετία φλερτάρει με την ύφεση.
Αυτό συνέβη προ ημερών όταν η UniCredit αύξησε αιφνιδιαστικά το μερίδιό της στη γερμανική τράπεζα και το έφτασε στο 21%. Κι ενώ έτσι είναι ήδη ο μεγαλύτερος μέτοχος της Commerzbank και υπερβαίνει το 12% στο οποίο ανέρχεται το μερίδιο του γερμανικού κράτους, υπέβαλε αίτημα για περαιτέρω αύξησή του στο 29,9%. Με εμφανή εκνευρισμό το Βερολίνο έσπευσε να επιστρατεύσει όποιο μέσο διαθέτει για να αποτρέψει την εξαγορά, αναστέλλοντας την πώληση μετοχών της Commerzbank. Η αντίδραση της γερμανικής κυβέρνησης θυμίζει το κλίμα ανησυχίας που είχε επικρατήσει στη Γερμανία το 2016 όταν η κινεζική Midea επιχείρησε και τελικά κατάφερε να εξαγοράσει τη γερμανική βιομηχανία ρομποτικής Kuka. Τότε ομάδα Γερμανών βουλευτών είχε απευθύνει έκκληση στον επιχειρηματικό κόσμο της χώρας να δημιουργήσει κοινοπραξία που θα υποβάλει ανταγωνιστική προσφορά εξαγοράς προκειμένου να παραμείνει η Kuka σε γερμανικά χέρια. Τότε όμως, ο επιτιθέμενος ήταν μια κινεζική εταιρεία και η εξαγορά συνέπιπτε με την όψιμη συνειδητοποίηση της Γερμανίας και της Ε.Ε. για το πόσο είχε προχωρήσει η επέλαση της Κίνας στις ευρωπαϊκές βιομηχανίες. Τώρα πρόκειται για μια ευρωπαϊκή τράπεζα που επιδιώκει να συγχωνευθεί με μια άλλη ευρωπαϊκή τράπεζα. Κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει στη δημιουργία μιας μεγάλης πανευρωπαϊκής τράπεζας ικανής να ανταγωνιστεί τις αμερικανικές στη διεθνή αγορά. Θεωρητικά ένα ζητούμενο για την Ευρωζώνη.
Μπορεί κανείς να δει την υπόθεση σαν ένα ακόμη πλήγμα στο τρωθέν γόητρο της γερμανικής οικονομίας που την τελευταία διετία φλερτάρει διαρκώς με την ύφεση, βλέπει τις βιομηχανίες της να γονατίζουν από το κόστος της ενέργειας και τη Volkswagen να σχεδιάζει λουκέτο σε μονάδες της και ορισμένα από τα «διαμάντια του στέμματός της», όπως η χημική βιομηχανία BASF, να επιλέγουν τις ΗΠΑ για τις επόμενες επενδύσεις τους. Μπορεί κανείς να μιλήσει απλώς για το επιχειρηματικό δαιμόνιο του Αντρέα Ορσέλ, διευθύνοντος συμβούλου της UniCredit που υπήρξε έτσι κι αλλιώς ιθύνων νους μεγάλων εξαγορών και συγχωνεύσεων ευρωπαϊκών τραπεζών. Ως ένα βαθμό, όμως, η υπόθεση της επιδιωκόμενης εξαγοράς της Commerzbank από την UniCredit θυμίζει πως η Ε.Ε. αποτελείται από εθνικά κράτη με διαφορετικά και ενίοτε αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα που δεν έχουν διαμορφώσει όχι μόνον κοινή εξωτερική πολιτική αλλά και κοινή πολιτική σε πολλά οικονομικά ζητήματα. Γι’ αυτό και ο στόχος της Ευρωζώνης για τραπεζική ένωση παραμένει στα χαρτιά εδώ και χρόνια.
O «μετρ» των εξαγορών
Ιθύνων νους της επιδιωκόμενης συγχώνευσης ο διευθύνων σύμβουλος της UniCredit, Αντρέα Ορσέλ, που έχει χαρακτηριστεί «καρχαρίας της χρηματοδότησης», ενώ τον συνοδεύουν ενίοτε αντιφατικά κοσμητικά επίθετα από «μειλίχιος» έως «βάναυσος» αλλά συνηθέστερα «τολμηρός» και «αποφασιστικός».
Στη σταδιοδρομία του κυριαρχεί ένα ιστορικό συγχωνεύσεων ευρωπαϊκών τραπεζών. Και το όραμά του είναι η δημιουργία μιας μεγάλης τράπεζας πρωταθλητή της Ευρώπης, ικανής να ανταγωνιστεί τις αμερικανικές τράπεζες και να ανακτήσει το μερίδιο της παγκόσμιας αγοράς που πήραν οι αμερικανικές τράπεζες από τις ευρωπαϊκές. Εχει επανειλημμένως δηλώσει πως «η Ευρώπη χρειάζεται μεγάλες τράπεζες».
Ο 61 ετών Ορσέλ έχει δηλώσει πως από την εφηβεία του ονειρευόταν να βρεθεί στους κολοσσούς της Wall Street. Σπούδασε Οικονομικά και Εμπόριο στο Πανεπιστήμιο Σαπιέντζα στη Ρώμη και η πτυχιακή του ήταν πάνω στις εχθρικές εξαγορές. Μετά την αποφοίτησή του πήρε το βάπτισμα του πυρός στην Goldman Sachs και στην Boston Consulting Group και το 1992 έγινε στέλεχος της Merrill Lynch στο Λονδίνο. Εκεί άρχισε να ξετυλίγεται το σπάνιο ταλέντο του στη σύναψη συμφωνιών. Στη Merrill Lynch ανέπτυξε στενή φιλία με τον Εμίλιο Μποτίν, πατριάρχη της ισπανικής οικογένειας που διοικεί την τράπεζα Santander την οποία και συμβούλεψε να προχωρήσει σε μια σειρά συγχωνεύσεων όχι πάντα επιτυχώς.
Ο CEO της ιταλικής τράπεζας, Αντρέα Ορσέλ, έχει χαρακτηριστεί «καρχαρίας της χρηματοδότησης».
Η πρώτη του μεγάλη επιτυχία, όμως, ήταν το 1988 ως σύμβουλος στη συγχώνευση της Credito Italiano με την UniCredito. Ηταν μια συμφωνία αξίας 21,2 δισ. ευρώ που δημιούργησε τη μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας και έδωσε στον Ορσέλ τόσο κύρος, ώστε σύντομα του προτάθηκε να ηγηθεί της νέας τράπεζας που προέκυψε από τη συγχώνευση.
Το αμέσως επόμενο έτος έκλεισε ο ίδιος τη συμφωνία ύψους 11 δισ. ευρώ για τη συγχώνευση των Banco Bilbao Vizcaya και Argentaria που δημιούργησε τη μεγαλύτερη τράπεζα της Ισπανίας και του χάρισε μια θέση ανάμεσα στους εκλεκτούς του χρηματοπιστωτικού κλάδου. Εχει επανειλημμένως προκαλέσει οργή με το ιλιγγιώδες ύψος των αμοιβών που διεκδικεί συνήθως, ενώ μένει αλησμόνητο το σκανδαλώδες μπόνους των 34 εκατ. ευρώ που πήρε από τη Merrill Lynch το 2008 εν τω μέσω της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης κι ενώ η τράπεζα κατέγραφε ζημίες ύψους 27 δισ. δολ. και διασώθηκε με τα χρήματα των φορολογουμένων.
Μετά τη Merrill Lynch έγινε στέλεχος της UBS και κατόρθωσε να εμψυχώσει το αποκαρδιωμένο προσωπικό της και να το πείσει να παραμείνει στις επάλξεις όταν ήταν σε εξέλιξη η αναδιάρθρωση της τότε προβληματικής ελβετικής τράπεζας.
Ισως αυτή τη στιγμή η συγκυρία να ευνοεί την υλοποίηση του οράματός του για μια μεγάλη ευρωπαϊκή τράπεζα. Ο Μάριο Ντράγκι, πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ που είχε συνεργαστεί με τον Ορσέλ όταν ήταν και οι δύο στην Goldman Sachs, στην έκθεση που παρουσίασε προ ημερών υπογραμμίζει πως η Ευρώπη χρειάζεται μερικές μεγάλες τράπεζες για να στηρίξουν τη βιομηχανία της.
Στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων οι δύο τράπεζες
Για την ΕΚΤ είναι επιθυμητή μια διασυνοριακή συγχώνευση δύο μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών που θα μπορούσε να ενισχύσει σημαντικά τον τραπεζικό τομέα της Ευρωζώνης. Και ο Μάριο Σεντένο, διοικητής της Τράπεζας της Πορτογαλίας και μέλος του Δ.Σ. της ΕΚΤ, δήλωσε μέσα στην εβδομάδα ότι «καιρός είναι να δούμε κάποια αποτελέσματα σε αυτόν τον τομέα». Τώρα πρέπει η ΕΚΤ να αποτιμήσει την κατάσταση και να αποφασίσει σχετικά. Παρά τον επιθετικό τρόπο με τον οποίο έχει κινηθεί έως τώρα η UniCredit, ο διευθύνων σύμβουλός της, Αντρέα Ορσέλ, έχει δηλώσει πως δεν θα επιμείνει αν η συγχώνευση δεν είναι επιθυμητή από τη γερμανική τράπεζα. Οι δύο τράπεζες ανακοίνωσαν την Παρασκευή πως ξεκινούν συνομιλίες για να «ανταλλάξουν απόψεις», όπως τόνισε η νέα διευθύνουσα σύμβουλος της Commerzbank, Μπετίνα Ορλόπ, που επιστρατεύθηκε μέσα στην εβδομάδα ως μακροχρόνια πιστή στη γερμανική τράπεζα και κατάλληλη για να βρίσκεται στο τιμόνι της σε αυτήν την απροσδόκητη τρικυμία. Η Ορλόπ, πρώτη γυναίκα σε αυτή τη θέση, καλείται τώρα να παρουσιάσει μια στρατηγική της τράπεζας καλύτερη από την προοπτική της εξαγοράς της.
Επιθυμητή για την ΕΚΤ μια διασυνοριακή συγχώνευση, που θα μπορούσε να ενισχύσει τον τραπεζικό τομέα της Ευρωζώνης.
Από αμιγώς οικονομικής απόψεως το Βερολίνο εκφράζει φόβους πως αν υλοποιηθεί η συγχώνευση μπορεί να διακοπεί η χρηματοδότηση της τράπεζας προς τη ραχοκοκαλιά της γερμανικής οικονομίας, τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις της, τις γνωστές ως Mittelstand. Και δεδομένου ότι σε ένα χρόνο η Γερμανία θα έχει εκλογές, ανησυχεί για την τύχη των εργαζομένων της Commerzbank καθώς η συγχώνευση θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντική μείωση του προσωπικού της που ανέρχεται σε 40.000 άτομα. Οικονομικοί αναλυτές και παράγοντες της αγοράς εκτιμούν, όμως, πως η γερμανική κυβέρνηση δεν έχει μεγάλες δυνατότητες να αποτρέψει τη συγχώνευση. Το Reuters επικαλείται μάλιστα πηγή του Βερολίνου που δήλωσε ανώνυμα ότι «από νομικής απόψεως δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε», αλλά εξέφρασε την ελπίδα ότι «η θέση της γερμανικής κυβέρνησης έχει κάποιο βάρος». Παρασκηνιακά ίσως το Βερολίνο μπορεί να πιέσει την ιταλική κυβέρνηση και να αξιοποιήσει το διπλωματικό του βάρος για να παραμείνει η Commerzbank ανεξάρτητη οντότητα και γερμανική. Οπως τονίζει ο Κριστόφ Σαλάστ, καθηγητής στη Σχολή Οικονομικών και Διοίκησης της Φρανκφούρτης, «δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς την UniCredit να προχωράει μια εχθρική εξαγορά ενάντια στη θέληση του Δ.Σ., των μετόχων και του προσωπικού της Commerzbank».
Δυσφορία
Εκφράζοντας τη δυσφορία του Βερολίνου για την αιφνιδιαστική κίνηση της UniCredit που αύξησε το μερίδιό της στην Commerzbank και αναδείχθηκε απροειδοποίητα σε μεγαλύτερο μέτοχο της δεύτερης σε μέγεθος τράπεζας της Γερμανίας, ο Γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς τόνισε πως «οι κινήσεις χωρίς φιλικό περιεχόμενο και οι εχθρικές εξαγορές δεν είναι καλή τακτική για τις τράπεζες γι’ αυτό και η γερμανική κυβέρνηση καθιστά σαφή τη θέση της».
Ανω του 65%
από τους 40.000 υπαλλήλους της Commerzbank εκτιμάται πως θα απολυθούν αν προχωρήσει η UniCredit σε εχθρική εξαγορά.
Πρώτη αντίδραση
Εκφράζοντας την επί της αρχής συναίνεση της ΕΚΤ σε μια συγχώνευση που θα δημιουργούσε μια ισχυρή ευρωπαϊκή τράπεζα, η πρόεδρος Κριστίν Λαγκάρντ σχολίασε την πρόθεση της UniCredit να αυξήσει επιθετικά το μερίδιό της στην Commerzbank, τονίζοντας πως «πολλές ευρωπαϊκές αρχές περιμένουν με ελπίδα κάποιες διασυνοριακές συγχωνεύσεις και θα είναι ιδιαιτέρως ενδιαφέρον να δούμε τη διαδικασία αυτή να ξετυλίγεται μέσα στις επόμενες εβδομάδες».
15,85 ευρώ
έφτασε η μετοχή της Commerzbank μόλις διέρρευσε το νέο για πρώτη φοράμετά το 2012.
Προκλήσεις
Εχοντας εμφανώς επίγνωση ότι ο ξαφνικός διορισμός της ως διευθύνουσας συμβούλου της Commerzbank σχετίζεται με την ανάγκη να αντιμετωπισθεί η επιθετική κίνηση της UniCredit, η Μπετίνα Ορλόπ έσπευσε να εμπνεύσει αισιοδοξία και αυτοπεποίθηση στο Βερολίνο, υπογραμμίζοντας ότι «έχουμε μεν αποτελεσματική στρατηγική αλλά βρίσκονται μεγάλες προκλήσεις ενώπιόν μας τις οποίες θα διαχειριστούμε επιτυχώς».
