Μετά την επίθεση του Ισραήλ κατά της Χεζμπολάχ και την εισβολή στον Λίβανο, το Ιράν αντέδρασε με πυραυλικές επιθέσεις κατά του Ισραήλ. Το γεωπολιτικό ρίσκο ανεβαίνει κατακόρυφα και μόνο οι αδαείς μπορούν να ελπίζουν ότι η κλιμάκωση θα περιορισθεί στη Μέση Ανατολή. Ποιες οι πιθανές παγκόσμιες επιπτώσεις από τις τελευταίες εξελίξεις και τη σύγκρουση, γιατί περί σύγκρουσης πρόκειται, μεταξύ Ιράν και Ισραήλ;
Πρόσφατη εμπειρική μελέτη, βάσει του δείκτη γεωπολιτικού ρίσκου των ερευνητών Caldara και Iacoviello, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το αυξανόμενο γεωπολιτικό ρίσκο επιτείνει τη χρηματοοικονομική αβεβαιότητα και οδηγεί σε μείωση των ιδιωτικών επενδύσεων μέχρι και 1,5% εντός ενός έτους, ενώ μειώνει και τη διεθνή ανάπτυξη του επόμενου έτους. Για χώρες στις οποίες η υπάρχουσα ανάπτυξη είναι ήδη χαμηλή, το γεωπολιτικό ρίσκο μπορεί να τη μειώσει μέχρι και τέσσερις φορές περισσότερο σε σχέση με χώρες όπου η ανάπτυξη είναι ισχυρότερη! Αυτή τη στιγμή, οι εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κάνουν λόγο για ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας κατά 2,2% το 2024 και 2,3% το 2025 σε σχέση με 0,8% το 2024 και 1,4% το 2025 στην Ευρωζώνη. Η Ελλάδα πρέπει να «προβληματίζεται» αλλά όχι τόσο πολύ όσο το σύνολο της Ευρωζώνης.
Ομως, ο πόλεμος βρίσκεται στη γειτονιά μας και θα επηρεάσει σίγουρα την κίνηση του τουρισμού για το τέλος του 2024 και στις αρχές του 2025. Παράλληλα, να περιμένουμε αύξηση του πληθωρισμού λόγω της μεγάλης ανόδου στην τιμή του πετρελαίου, η οποία λογικά θα ακολουθήσει. Σε πρόσφατη ανάλυσή μου μαζί με τον Michael Ellington για το Business Review blog στο LSE όπου αποτιμήσαμε την επίδραση τόσο του γεωπολιτικού ρίσκου, όσο και της τιμής του πετρελαίου, εκτιμήσαμε τα ακόλουθα:
• Tο γεωπολιτικό ρίσκο οδηγεί σε απότομη αλλά βραχυπρόθεσμη αύξηση της τιμής πετρελαίου.
• Η απότομη αύξηση της τιμής πετρελαίου πυροδοτεί πληθωριστικές πιέσεις για ένα έτος.
• Η οικονομική ανάπτυξη θα επηρεαστεί αρνητικά από την αύξηση της τιμής πετρελαίου για τουλάχιστον δύο έτη.
Οι μεταβολές στην τιμή του πετρελαίου λαμβάνονται σήμερα λιγότερο υπ’ όψιν, σε σχέση με το παρελθόν, από τις κεντρικές τράπεζες.
Να μην περιμένουμε, λοιπόν, υψηλότερα επιτόκια λόγω πιθανής αύξησης πληθωρισμού. Γιατί επισημαίνω το παραπάνω; Επειδή, μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στις ΗΠΑ, οι κεντρικές τράπεζες προχώρησαν σε απρογραμμάτιστες μειώσεις επιτοκίων ως αντίβαρο στο ενδεχόμενο βαθιάς ύφεσης. Εάν κλιμακωθεί η κρίση Ιράν – Ισραήλ, οι κεντρικές τράπεζες πιο πιθανό είναι να επιταχύνουν τις μειώσεις επιτοκίων…
* Ο κ. Κώστας Μήλας είναι καθηγητής Χρηματοοικονομικών, University of Liverpool.
