Στο 8,9% ενός δείγματος περίπου 51.000 εταιρειών υπολογίζεται ο αριθμός των επιχειρήσεων «ζόμπι», η ύπαρξη των οποίων αποτελεί εμπόδιο στις προοπτικές επενδύσεων και απασχόλησης, πλήττοντας έτσι τον υγιή ανταγωνισμό στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών.
Αυτό επισημαίνει το ΙΟΒΕ στη μελέτη που δημοσίευσε χθες, υπολογίζοντας τον αριθμό των επιχειρήσεων «ζόμπι» στις 4.500 το 2021. Πρόκειται για επιχειρήσεις που με βάση τη μεθοδολογία που υιοθετεί το ΙΟΒΕ, η ηλικία τους είναι τουλάχιστον 10 έτη και ο δείκτης κάλυψης τόκων είναι μικρότερος της μονάδας τα τελευταία τρία διαδοχικά έτη.
Μείωση του αριθμού τους
Oπως παρατηρεί το ΙΟΒΕ, ο αριθμός των επιχειρήσεων «ζόμπι» αυξανόταν την περίοδο μεταξύ 2004 και 2013, καθώς από 10% ή 3.400 στο δείγμα των επιχειρήσεων της ICAP που αποτελεί τη βάση υπολογισμού, ανήλθε στο 18,6% ή στις 7.200 επιχειρήσεις. Από το 2014 όμως και μετά ο αριθμός των επιχειρήσεων «ζόμπι» βαίνει συνεχώς μειούμενος, με συνέπεια από 16,5% ή 6.900 να περιοριστεί στο 8,9% και σε 4.500 επιχειρήσεις το 2021.
Η μελέτη συνδέει την αύξηση του αριθμού των εταιρειών «ζόμπι», δηλαδή εκείνων που επί σειρά ετών δυσκολεύονται να αποπληρώσουν τους τόκους για τις δανειακές τους υποχρεώσεις, με την κορύφωση του προβλήματος των κόκκινων δανείων και αναδεικνύει τις αρνητικές επιπτώσεις που προκαλεί η διατήρηση των επιχειρήσεων αυτών στην ελληνική οικονομία. Οπως σημειώνει το ΙΟΒΕ, η ύπαρξη κόκκινων δανείων στις τράπεζες προκαλεί αρνητική επίδραση στους ρυθμούς πιστωτικής επέκτασης, ενώ αντίστοιχα η μείωση των κόκκινων δανείων απελευθερώνει πόρους που τονώνουν την πιστωτική επέκταση. Με βάση τις εκτιμήσεις με μέση αξία στο απόθεμα επιχειρηματικών δανείων κοντά στα 85 δισ. ευρώ για την περίοδο 2010-2023, κάθε μείωση των κόκκινων επιχειρηματικών δανείων κατά 1 ή 5 ποσοστιαίες μονάδες προκαλεί νέες ετήσιες καθαρές ροές επιχειρηματικών δανείων ύψους 200 εκατ. ή 1 δισ. ευρώ αντίστοιχα. Ως εκ τούτου, συμπεραίνει το ΙΟΒΕ, η καταγεγραμμένη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων στα βιβλία των τραπεζών κατά 40 ποσοστιαίες μονάδες και πλέον σωρευτικά την περίοδο 2016-2023 συνεπάγεται ότι οδήγησε σε αύξηση των καθαρών ροών επιχειρηματικών δανείων κατά 8 δισ. ευρώ περίπου από τα 22,5 δισ. ευρώ (36% της πιστωτικής επέκτασης) που καταγράφηκε την ίδια περίοδο.
Το 2013, εν μέσω βαθιάς ύφεσης, το ποσοστό των επιχειρήσεων «ζόμπι» είχε εκτιναχθεί στο 18,6%.
Το ΙΟΒΕ διαπιστώνει ότι, παρά την αδιαμφισβήτητη βελτίωση, η μεγάλη υποχώρηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων από τις τράπεζες οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε διαγραφές, πωλήσεις και τιτλοποιήσεις κατά την περίοδο 2016-2022 και σε μικρότερο βαθμό σε «οργανική» βελτίωση. Ετσι, το μεγαλύτερο απόθεμα των κόκκινων δανείων που μετακινήθηκε εκτός τραπεζικών ισολογισμών, βρίσκεται υπό τη διαχείριση των servicers. Ως αποτέλεσμα, τα επιχειρηματικά κόκκινα δάνεια στο σύνολο της οικονομίας υποχώρησαν μόνο κατά 28% την περίοδο 2016-2022, σε περίπου 42 δισ. το 2022.
Η ποιοτική ανάλυση της εξέλιξης των εταιρειών «ζόμπι» ανά τομέα οικονομικής δραστηριότητας εμφανίζει υψηλότερη πυκνότητα «ζόμπι» από τον μέσο όρο της οικονομίας στις κατασκευές, στα καταλύματα – εστίαση και στη διαχείριση ακίνητης περιουσίας. Εξετάζοντας το ύψος των υποχρεώσεων από επιχειρήσεις προς τις τράπεζες, ο τομέας των κατασκευών εμφανίζει συστηματικά τις υψηλότερες υποχρεώσεις από επιχειρήσεις «ζόμπι», ειδικότερα από το 2008 και μετά. Επίσης, ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις «ζόμπι» του τομέα της μεταποίησης εμφάνιζαν συστηματικά αξιοσημείωτο ύψος υποχρεώσεων προς τις τράπεζες, που κορυφώθηκαν το 2013 στα 3,4 δισ. ευρώ ή 21,3% του συνόλου των υποχρεώσεων από επιχειρήσεις «ζόμπι», ενώ το 2021 έχουν υποχωρήσει στο 1,1 δισ. ευρώ ή 15,7% του συνόλου. Επίσης, ο τομέας του χονδρικού – λιανικού εμπορίου εμφανίζει υψηλότερο μερίδιο υποχρεώσεων από επιχειρήσεις «ζόμπι» σε σχέση με το μερίδιό του στη συνολική προστιθέμενη αξία της οικονομίας.
Στερούν πόρους
Οι επιδράσεις από την ύπαρξη εταιρειών «ζόμπι», σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΟΒΕ, είναι άμεσες σε επίπεδο εταιρείας, αλλά και ευρύτερες σε επίπεδο συνολικής οικονομίας, καθώς διαχέονται σε υγιείς επιχειρήσεις του κάθε τομέα οικονομικής δραστηριότητας, επιδρώντας παράλληλα αρνητικά στην παραγωγικότητα και στην αποτελεσματική κατανομή των πόρων.
Από τα ευρήματα της μελέτης προκύπτει ότι η ταχύτερη διευθέτηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, τόσο εντός όσο και εκτός τραπεζικών ισολογισμών, επιτρέπει την αποτελεσματικότερη κατανομή των πόρων και μπορεί να ενισχύσει τις επενδύσεις, την απασχόληση και την παραγωγικότητα της ελληνικής οικονομίας. Προτεραιότητες πολιτικής με σκοπό την ταχεία και αποτελεσματική μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και του αριθμού των εταιρειών «ζόμπι» αναμένεται να βελτιώσουν την ταχύτητα και το εύρος κάλυψης του επενδυτικού κενού της ελληνικής οικονομίας, καταλήγει το ΙΟΒΕ.
