Προσχέδιο προϋπολογισμού 2025 στη σκιά του πολέμου καταθέτει τη Δευτέρα στη Βουλή η κυβέρνηση, ακολουθώντας μια συντηρητική μεν γραμμή, αλλά χωρίς να ενσωματώνει ακραίο σενάριο εκτίναξης των ενεργειακών τιμών. Αρμόδιο στέλεχος της κυβέρνησης εκτιμά οτι αυτή τη στιγμή ένα τέτοιο σενάριο, το οποίο θα επιφέρει σοβαρές μακροοικονομικές επιπτώσεις, δεν συγκεντρώνει μεγάλες πιθανότητες να υλοποιηθεί. Αυτό άλλωστε, σημειώνει, δείχνουν και οι αγορές. Ακολουθώντας τις κατευθύνσεις της Κομισιόν, όπως έκαναν και τα άλλα κράτη-μέλη, ο προϋπολογισμός –όπως και το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό – Διαρθρωτικό Σχέδιο που παρουσιάστηκε τη Δευτέρα– έχει συνταχθεί με παραδοχή για τιμή πετρελαίου στα 80 δολάρια το βαρέλι και πληθωρισμό 2,2%. Με την επίθεση του Ιράν κατά του Ισραήλ σημειώθηκε αύξηση και οι τιμές έφτασαν χθες περίπου στα 75 δολάρια το βαρέλι το brent. Πόσο θα συνεχιστεί η άνοδος είναι ένα ερώτημα, που συναρτάται ασφαλώς από τις εξελίξεις στην περιοχή. Αν τεθούν σε κίνδυνο οι μεταφορές ιρανικού πετρελαίου, αν το Ισραήλ στοχεύσει τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του Ιράν, τα δεδομένα μπορεί να αλλάξουν δραματικά. Πολλοί αναλυτές, πάντως, κλίνουν προς την εκτίμηση ότι το Ισραήλ δεν θα κάνει κινήσεις που θα θέσουν σε κίνδυνο την παγκόσμια οικονομία, η οποία άλλωστε βρίσκεται σε περίοδο χαμηλών πτήσεων, επομένως δύσκολα θα υπερθερμανθεί. Προς το παρόν, πάντως, κυριαρχεί αβεβαιότητα σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από τους προηγούμενους μήνες της κρίσης στην περιοχή.
Η κλιμάκωση της έντασης στη Μέση Ανατολή δημιουργεί μεγάλη αβεβαιότητα.
Στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, πάντως, δεν θέλουν ούτε να σκέφτονται το ενδεχόμενο να επαναληφθούν σενάρια, όπως αυτά της ενεργειακής κρίσης, που ήρθε σε συνέχεια της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Τότε οι δαπάνες εκτινάχθηκαν, καθώς όχι μόνο διογκώθηκαν τα πάγια του Δημοσίου, αλλά χρειάστηκε να ληφθούν και αντισταθμιστικά μέτρα, κυρίως η στήριξη των νοικοκυριών μέσω της επιδότησης της τιμής του ρεύματος. Σύμφωνα με υπολογισμούς της κυβέρνησης τότε, το κόστος των μέτρων στήριξης το 2022 είχε φτάσει τα 12,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων περίπου τα 10 δισ. αφορούσαν επιδοτήσεις ρεύματος για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Το φθινόπωρο χρειάστηκε να ψηφιστεί συμπληρωματικός προϋπολογισμός και η χρονιά έκλεισε με οριακό (0,1% του ΑΕΠ) πρωτογενές πλεόνασμα.
Στον προϋπολογισμό του 2025 η εικόνα είναι τελείως διαφορετική. Η κυβέρνηση, όπως προκύπτει από το Μεσοπρόθεσμο, στοχεύει σ’ ένα πρωτογενές πλεόνασμα 2,5% του ΑΕΠ και –το κυριότερο– δεσμεύεται από ανώτατο όριο αύξησης δαπανών 3,7 δισ. ευρώ. Η προϋπολογισθείσα αύξηση δαπανών είναι 3,6 δισ. ευρώ, αφήνοντας ένα περιθώριο μόλις 100 εκατ. ευρώ, που δεν είναι επαρκές ούτε κατά διάνοια για να καλύψει το κόστος μιας ενεργειακής κρίσης. Είναι χαρακτηριστικό, όπως επισημαίνουν στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, ότι ο φετινός προϋπολογισμός συντάχθηκε με πρόβλεψη για αύξηση δαπανών 1,1 δισ. ευρώ και τελικά η αύξηση θα είναι 2,6 δισ. ευρώ – κάτι που επέτρεψε, βέβαια, η υπεραπόδοση των εσόδων. Μάλιστα, το πρωτογενές αποτέλεσμα θα είναι καλύτερο από την πρόβλεψη, με το πρωτογενές πλεόνασμα να φτάνει τα 2,4% του ΑΕΠ, αντί του 2,1% του ΑΕΠ. Σημειωτέον ότι κατά την πρώτη χρονιά εφαρμογής του Συμφώνου Σταθερότητας δεν «συγχωρείται» υπέρβαση δαπανών. Η χώρα που θα το κάνει θα ενταχθεί στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος. Από κει και πέρα θα έχει περιθώρια αντιστάθμισης μιας υπέρβασης με περικοπή δαπανών την επόμενη χρονιά.
