Ο φόβος πιθανής επιστροφής του ενεργειακού εφιάλτη, που θα δοκιμάσει εκ νέου τις εύθραυστες οικονομίες πλανάται σε όλη την Ευρώπη μετά την κλιμάκωση των πολεμικών συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή. Το ενδεχόμενο μιας γενίκευσης της κρίσης σε μια περιοχή που αντιπροσωπεύει το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου συνιστά πλέον μια πραγματική απειλή για την παγκόσμια αγορά του μαύρου χρυσού και ενισχύει τον κίνδυνο νέων διαταραχών στις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας, αύξησης των τιμών ενέργειας και τροφίμων, όπως και του κόστους μεταφορών, οδηγώντας σε υψηλότερο πληθωρισμό και χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης. Οι επιπτώσεις μιας τέτοιας εξέλιξης για την ανοχύρωτη ενεργειακά Ευρώπη και πολύ περισσότερο για οικονομίες υψηλής ενεργειακής εξάρτησης, όπως της Ελλάδας, θα είναι επώδυνες.
Ολα τα βλέμματα είναι στραμμένα στη Μέση Ανατολή και στα αναμενόμενα αντίποινα του Ισραήλ κατά του Ιράν για την αιφνίδια επίθεση με βαλλιστικούς πυραύλους στο έδαφός του την περασμένη Τρίτη.
Ενα χτύπημα στις ενεργειακές εγκαταστάσεις του Ιράν θα μπορούσε, σύμφωνα με τους αναλυτές, να οδηγήσει τις τιμές πετρελαίου ξανά στα 100 δολάρια το βαρέλι, καθώς το Ιράν αντιπροσωπεύει το 4% της παγκόσμιας προσφοράς. Αξίζει να αναφερθεί ότι η τιμή του brent κατέγραψε άνοδο 5% την προηγούμενη Πέμπτη, όταν ο Τζο Μπάιντεν είπε ότι οι ΗΠΑ συζητούν εάν θα υποστηρίξουν πιθανές ισραηλινές επιθέσεις στις ιρανικές ενεργειακές υποδομές. Σε ένα ακόμη χειρότερο σενάριο αντεπίθεσης του Ιράν σε ενεργειακές υποδομές του Ισραήλ –κάτι για το οποίο προειδοποίησε την Παρασκευή Ιρανός αξιωματούχος– και πιθανό κλείσιμο των στενών του Ορμούζ από όπου διέρχεται πάνω από το 20% της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου, θα έβαζε την πετρελαϊκή αγορά σε αχαρτογράφητα νερά.
«Το Ιράν είναι μια μεγάλη χώρα με πολλά οικονομικά κέντρα, ενώ το Ισραήλ έχει τρεις ηλεκτροπαραγωγικούς σταθμούς και ορισμένα διυλιστήρια, τα οποία μπορούμε να χτυπήσουμε ταυτόχρονα», δήλωσε αξιωματούχος του Ιράν.
Ενα χτύπημα στις ενεργειακές εγκαταστάσεις του Ιράν μπορεί να οδηγήσει σε εκτόξευση των τιμών του πετρελαίου.
Αν και η Ελλάδα δεν εισάγει πετρέλαιο από το Ιράν, λόγω του εμπάργκο, μια κλιμάκωση της κρίσης θα έχει άμεσες επιπτώσεις στις τιμές καυσίμων, αλλά και τα κόστη παραγωγής και μεταφοράς, ενώ σε ενδεχόμενο κλείσιμο των στενών του Ορμούζ οι επιπτώσεις θα είναι μεγαλύτερες και για τη χώρα μας.
Οι πρώτες αναταράξεις στη διεθνή αγορά πάντως αναμένεται να γίνουν αντιληπτές από τους καταναλωτές καυσίμων άμεσα. Η αύξηση της τιμής του αργού τύπου brent μέσα σε μια εβδομάδα κατά 8% (εκτοξεύτηκε στα 78 δολάρια το βαρέλι από την περασμένη Τρίτη με την κλιμάκωση της έντασης στη Μέση Ανατολή) μεταφέρθηκε ήδη στις τιμές χονδρικής βενζινών και πετρελαίου κίνησης. Από τις αρχές της εβδομάδας, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, οι αυξήσεις θα περάσουν και στις τιμές αντλίας, οι οποίες θα αυξηθούν περί τα 25 σεντς το λίτρο. Η μέση τιμή της βενζίνης πανελλαδικά, όπως καταγράφεται στο Παρατηρητήριο Τιμών του ΥΠΕΝ, κινήθηκε το τελευταίο τριήμερο στα 1,75 λεπτά/λίτρο και του πετρελαίου κίνησης στα 1,52 λεπτά/λίτρο.
Αυξημένη σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις της αγοράς (1,10 λεπτά/λίτρο) θα είναι και η τιμή του πετρελαίου θέρμανσης στην έναρξη της χειμερινής περιόδου (15 Οκτωβρίου), χωρίς να μπορεί κανείς επί του παρόντος να προβλέψει πού θα κινηθεί η τιμή στη διάρκεια της περιόδου. Παράγοντες της ενεργειακής αγοράς χαρακτηρίζουν το διάστημα μέχρι και τις 15 Οκτωβρίου ως «αιωνιότητα», για να περιγράψουν την αβεβαιότητα της αγοράς.
Η μεγάλη εικόνα που διαμορφώνεται στη διεθνή αγορά ανατρέπει τα δεδομένα και για την πορεία της τιμής ηλεκτρικού ρεύματος, που καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό τη φθινοπωρινή περίοδο από τη μείωση της κατανάλωσης. Ο παράγοντας αυτός δεν εγγυάται πλέον την αναμενόμενη αποκλιμάκωση της χονδρεμπορικής τιμής. Η τιμή του φυσικού αερίου στον ευρωπαϊκό κόμβο TTF ξεπέρασε την Παρασκευή τα φράγμα των 40 ευρώ/MW και έκλεισε στα προθεσμιακά συμβόλαια του Νοεμβρίου στα 40,925 ευρώ/MW και του Δεκεμβρίου πάνω από τα 41 ευρώ/MW.
Ενδεχόμενη επίθεση του Ιράν στις εγκαταστάσεις φυσικού αερίου του Ισραήλ θα οδηγήσει ακόμη υψηλότερα τις τιμές του καυσίμου, ενώ πρόσθετες πιέσεις στις τιμές αναμένεται να ασκήσει η αύξηση της ζήτησης τον χειμώνα λόγω θέρμανσης. Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA) προβλέπει αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης φυσικού αερίου το 2024 και υψηλό όλων των εποχών το 2025, καθώς η ανάπτυξη της Ασίας και οι καθυστερήσεις στην ανάπτυξη νέων κοιτασμάτων LNG θα περιορίσουν την προσφορά. Η τιμή του φυσικού αερίου θα πρέπει να σημειωθεί ότι αποτελεί βασική παράμετρο προσδιορισμού της χονδρεμπορικής τιμής ρεύματος, ειδικά στην Ελλάδα που το φυσικό αέριο αντιπροσωπεύει το 40%-45% του μείγματος ηλεκτροπαραγωγής. Αυτό σημαίνει ότι οι όποιες αυξήσεις της τιμής του φυσικού αερίου θα συμπαρασύρουν προς τα πάνω και τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας.
