Ισως να είναι γνωστό σε κάποιους από τους αναγνώστες μας ότι οι πολύ μικρές επιχειρήσεις μπορούν να απαλλαγούν από υποβολές δηλώσεων και καταβολές ΦΠΑ. Στο παρόν άρθρο μας θα ασχοληθούμε λίγο περισσότερο με τις λεπτομέρειες αυτής της απαλλαγής.
Με το άρθρο 39 του Κώδικα ΦΠΑ (ν. 2859/2000) δόθηκε η δυνατότητα απαλλαγής από την υποχρέωση υποβολής δήλωσης ΦΠΑ και καταβολής του φόρου σε επιχειρήσεις οι οποίες κατά το προηγούμενο φορολογικό έτος πραγματοποίησαν κύκλο εργασιών από παραδόσεις αγαθών και παροχές υπηρεσιών αξίας μέχρι 10.000 ευρώ (καθαρές αξίες χωρίς ΦΠΑ). Για τον προσδιορισμό του ορίου αυτού δεν λαμβάνονται υπόψη οι μεταβιβάσεις παγίων περιουσιακών στοιχείων, καθώς και οι πράξεις που απαλλάσσονται του ΦΠΑ χωρίς δικαίωμα έκπτωσης (π.χ. πιστωτικοί τόκοι, ασφαλιστικές εργασίες, μισθώσεις ακινήτων που δεν υπάγονται σε ΦΠΑ κ.λπ.).
Το καθεστώς αυτό διευκολύνει τις πολύ μικρές επιχειρήσεις προκειμένου να απαλλαγούν από το διαχειριστικό κόστος παρακολούθησης του ΦΠΑ στα βιβλία τους και την υποβολή δηλώσεων, αλλά και τη φορολογική διοίκηση καθ’ όσον απλοποιούνται οι ελεγκτικές διαδικασίες των πολύ μικρών επιχειρήσεων.
Στα φορολογικά στοιχεία που εκδίδουν οι επιχειρήσεις αυτές δεν υπολογίζουν ΦΠΑ και θα πρέπει να αναγράφουν την ένδειξη «χωρίς φόρο προστιθέμενης αξίας – απαλλαγή μικρών επιχειρήσεων». Ωστόσο, το «αντίτιμο» της απαλλαγής αυτής είναι ότι οι επιχειρήσεις αυτές χάνουν το δικαίωμα έκπτωσης του ΦΠΑ των εισροών τους (αγορές, δαπάνες, πάγια κ.λπ.).
Σημειώνεται ότι αν το προηγούμενο φορολογικό έτος η επιχείρηση λειτούργησε λιγότερο από 12 μήνες, προκειμένου να κριθεί αν μπορεί να ενταχθεί στο καθεστώς αυτό κατά το επόμενο φορολογικό έτος (δηλαδή αν πληρούται το κριτήριο των 10.000 ευρώ) γίνεται αναγωγή της αξίας των παραδόσεων των αγαθών ή των παροχών υπηρεσιών που πραγματοποίησε σε ετήσια βάση. Αν κατά τη διάρκεια του έτους που δηλώθηκε η ένταξη στο καθεστώς αυτό ή σε οποιοδήποτε επόμενο έτος γίνει υπέρβαση του ορίου των 10.000 ευρώ, τότε υποχρεωτικά η επιχείρηση μετατάσσεται στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ το οποίο θα ισχύει από τη στιγμή της πραγματοποίησης της πράξης παράδοσης αγαθών ή παροχής υπηρεσιών, με την οποία συντελείται η υπέρβαση του ορίου, και για το σύνολο της αξίας της πράξης αυτής.
Το καθεστώς διευκολύνει και τη φορολογική διοίκηση, καθώς απλοποιούνται οι ελεγκτικές διαδικασίες.
Στο καθεστώς αυτό μπορούν να ενταχθούν οι ήδη λειτουργούσες επιχειρήσεις εφόσον πληρούν το ανωτέρω κριτήριο του κύκλου εργασιών και εφόσον υποβάλουν δήλωση μεταβολής (έντυπο Δ211), αλλά μόνο κατά την έναρξη του νέου φορολογικού έτους και εντός 30 ημερών από την έναρξη αυτού. Επίσης, μπορούν να υπαχθούν στο καθεστώς αυτό και οι νέες επιχειρήσεις κατά τον χρόνο έναρξης των εργασιών τους.
Αν μια ήδη λειτουργούσα επιχείρηση υπαγόμενη στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ μεταταχθεί στο καθεστώς των μικρών επιχειρήσεων, τυχόν υφιστάμενα αποθέματα στα οποία είχε εκπέσει ο ΦΠΑ κατά την αγορά τους απογράφονται κατά την τελευταία ημέρα πριν από τη μετάταξη ανά συντελεστή ΦΠΑ και δημιουργείται η υποχρέωση απόδοσης του ΦΠΑ αυτού στο Δημόσιο. Το ίδιο ισχύει και για τα επενδυτικά αγαθά τα οποία θα πρέπει να διακανονιστούν και να αποδοθεί ο σχετικός φόρος εφόσον δεν έχει παρέλθει ο 5ετής χρόνος διακανονισμού τους.
Στο καθεστώς αυτό δεν μπορούν να ενταχθούν αγρότες του ειδικού καθεστώτος, μη εγκατεστημένοι στην Ελλάδα, που λειτουργούν μέσω φορολογικού αντιπροσώπου ή έλαβαν από μόνοι τους ΑΦΜ μόνο για σκοπούς ΦΠΑ, και αυτούς που παραδίδουν περιστασιακά καινούργια μεταφορικά μέσα προς άλλο κράτος-μέλος της Ε.Ε. Το όριο αυτό ισχύει από το έτος 2014 όπως τέθηκε ρητά με το άρθρο 251 ν. 4281/2014 και είναι από τα μικρότερα όρια που εφαρμόζονται μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε., χωρίς όμως να παραλείπουμε να αναφέρουμε ότι υπάρχουν δύο κράτη-μέλη που δεν δίνουν καθόλου δυνατότητα απαλλαγής από τον ΦΠΑ στις πολύ μικρές επιχειρήσεις (Ισπανία και Πορτογαλία), αλλά και δύο άλλα τα οποία έχουν μικρότερο όριο από το δικό μας (Δανία και Σουηδία).
Τέλος, να σημειώσουμε ότι με βάση την Οδηγία (ΕΕ) 2020/285 του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα υπάρξουν μεταβολές στο καθεστώς αυτό οι οποίες θα πρέπει να ενσωματωθούν στα δίκαια των κρατών-μελών της Ε.Ε. μέχρι 31.12.2024, ώστε να ισχύσουν από 1.1.2025.
*Ο κ. Σταύρος Πετριδίσογλου είναι ορκωτός ελεγκτής λογιστής και partner του φορολογικού τμήματος της Accounting Solutions A.E. (www.accountingsolutions.gr).
