Ηταν το 1974, τη χρονιά της Μεταπολίτευσης, που ο Παντελής Παντελιάδης και η σύζυγός του Ουρανία αποφασίζουν να ιδρύσουν τη δική τους εταιρεία τροφίμων. Ατενίζοντας με αισιοδοξία το μέλλον, ονομάζουν την εταιρεία «Οπτιμα» από τη λατινική λέξη optima που σημαίνει αισιοδοξία και θέλοντας να εντυπωσιάσουν νοικιάζουν δύο γραφεία στον Πύργο Αθηνών. Μισό αιώνα μετά, η εταιρεία που αρχικά έκανε εισαγωγές σε κονσέρβες κρέατος και γάλακτος εβαπορέ, αποτελεί την ηγέτιδα στον κλάδο των τυροκομικών προϊόντων στην Ελλάδα, παράγοντας 33.000 τόνους τυριού, διαθέτοντας τρία εργοστάσια στην Ελλάδα (στον Αμμότοπο Αρτας, στον Δομοκό και στην Ελασσόνα), τρεις θυγατρικές σε Αγγλία, Αμερική και Αυστραλία και με εξαγωγές σε 29 χώρες. Δεν είναι φαίνεται καθόλου τυχαίο ότι η έδρα της εταιρείας βρίσκεται εδώ και αρκετά χρόνια στη Μεταμόρφωση Αττικής σε ένα κτίριο που παλιότερα είχε βιομηχανική χρήση, κτίριο εξαιρετικά ανθεκτικό που δεν υπέστη ούτε μια ρωγμή στον σεισμό της Πάρνηθας το 1999, όπως μας πληροφορεί ο κ. Στέφανος Παντελιάδης, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος σήμερα της «Οπτιμα Α.Ε.», που μας υποδέχθηκε εκεί και μίλησε αποκλειστικά στην «Καθημερινή της Κυριακής» με αφορμή τη συμπλήρωση 50 ετών από την ίδρυση της εταιρείας. «Τα 50 χρόνια είναι μεγάλη ευθύνη, προς τους ανθρώπους μας και προς τους καταναλωτές, σε Ελλάδα και εξωτερικό», τονίζει ο κ. Στ. Παντελιάδης, αναλύοντας μεταξύ άλλων το τελευταίο όραμα που είχε ο πατέρας του για την ελληνική κτηνοτροφία, αλλά και το δικό του όραμα με την εταιρεία να βαδίζει πλέον στο δεύτερο ήμισυ του αιώνα. Επίσης, δεν διστάζει να επισημάνει τα κακώς κείμενα στους ελεγκτικούς μηχανισμούς για τα τυριά ΠΟΠ (Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης), αλλά και να δώσει τη δική του πρόταση για το πώς μπορεί να τιθασευτεί ο πληθωρισμός.
– Η «Οπτιμα» συμπλήρωσε φέτος 50 χρόνια ζωής. Τι σημαίνει αυτό για εσάς που βρίσκεστε στο τιμόνι της εταιρείας και εκπροσωπείτε τη δεύτερη γενιά;
– Τα 50 χρόνια είναι μια μεγάλη ευθύνη. Κατ’ αρχάς προς τους ανθρώπους μας. Πάνω από 20 χρόνια μαζί μας είναι το 11% των εργαζομένων μας (σ.σ. απασχολεί 550 άτομα προσωπικό) ειδικά εάν λάβει κάποιος υπόψη ότι η εταιρεία εξακολουθεί να αναπτύσσεται. Είναι επίσης μεγάλη ευθύνη για τις τοπικές κοινωνίες. Δεν μπορούμε να γκρινιάζουμε ότι δεν βρίσκουμε προσωπικό στην Αρτα, στην Ελασσόνα, στον Δομοκό. Και αυτό που κάνουμε, κάτι που είχε ξεκινήσει ο πατέρας μου, είναι να ενισχύουμε τις τοπικές κοινωνίες και ειδικά τη νεολαία, π.χ. ενισχύοντας τοπικούς αθλητικούς συλλόγους κ.ά.
– Παρέχετε και κάποια κίνητρα ώστε να παραμένουν οι άνθρωποι στον τόπο τους και να βρίσκετε και εσείς πιο εύκολα προσωπικό;
– Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να γίνεται όλο και πιο ελαφριά η δουλειά των ανθρώπων, να πλησιάσει όσο γίνεται η δουλειά του εργάτη στο εργοστάσιο με αυτήν του στελέχους γραφείου. Να μη σηκώνουν βάρη, να έχουν συγκεκριμένο ωράριο, να είναι προγραμματισμένες οι βάρδιες. Είναι πράγματα που δεν ήταν αυτονόητα μέχρι πριν από μερικά χρόνια. Δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στον τρόπο επικοινωνίας των προϊσταμένων με το προσωπικό και προσπαθούμε να εφαρμόζουμε τις ίδιες αρχές διοίκησης προσωπικού. Είτε είμαστε εδώ κεντρικά είτε στα εργοστάσια, είτε στις φάρμες. Πρέπει να πω ότι εδώ και χρόνια δεν έχουμε πρόβλημα εύρεσης προσωπικού. Πιστεύω ότι όλη αυτή η προσπάθεια που έχει γίνει αναγνωρίζεται από τον κόσμο, όπως είναι για παράδειγμα το σταθερό εργασιακό περιβάλλον, οι έγκαιρες πληρωμές. Υπάρχει, βεβαίως, και μεγάλη ευθύνη προς τους καταναλωτές είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό, να διατηρούμε διαχρονικά την ποιότητα στα προϊόντα μας. Επιπλέον, όταν εξάγουμε στο εξωτερικό αισθανόμαστε και την ευθύνη ότι είμαστε πρεσβευτές της ελληνικής διατροφής. Οσο για τα επόμενα 50 χρόνια; Προφανώς, εγώ δεν θα υπάρχω στη ζωή, αλλά πέρα από το να συνεχίζει να υπάρχει και να είναι υγιής η εταιρεία, έχουμε σπουδαία σχέδια για την επόμενη δεκαετία. Ενα από αυτά, για παράδειγμα, είναι ότι θέλουμε να αναπτύξουμε κι άλλες, νέες συνταγές τυριών που πάντα θα περιέχουν 100% ελληνικό γάλα.
Τα 50 χρόνια της εταιρείας είναι μεγάλη ευθύνη, προς τους ανθρώπους μας και προς τους καταναλωτές, σε Ελλάδα και εξωτερικό.
– Μια και ένα από τα βασικότερα προϊόντα που παράγετε για την εγχώρια αγορά και για το εξωτερικό είναι η φέτα (σ.σ. το 1997 η «Οπτιμα» εξαγόρασε τη βιομηχανία «Ηπειρος») θεωρείτε ότι είναι αποτελεσματική η προστασία του πλέον δημοφιλούς ελληνικού προϊόντος ΠΟΠ;
– Καθόλου. Οι εξαγωγές μας φέτος θα είναι στα ίδια επίπεδα με πέρυσι και ο βασικός λόγος είναι ότι αντιμετωπίζουμε φθηνό ανταγωνισμό.
– Από ψευδεπίγραφη φέτα τρίτων χωρών;
– Οχι, κυρίως από ελληνικά προϊόντα που ονομάζονται φέτα, ενώ είναι λευκό τυρί, και πωλούνται πάρα πολύ φθηνά, ακόμη και κατά 25% φθηνότερα. Δεν γίνεται να φτάνει να πουλάνε τη συσκευασμένη φέτα 7,90 ευρώ/κιλό στην Ιρλανδία, όταν η χύμα μόνο για να την παραγάγουμε μας στοιχίζει 7 ευρώ/κιλό.
– Πρόσφατα ψηφίστηκε νόμος που επιφέρει τροποποιήσεις στην προστασία των ΠΟΠ προϊόντων. Εκτιμάτε ότι μπορεί να βελτιωθεί η κατάσταση;
– Το πρόβλημα δεν είναι στους νόμους. Το πρόβλημα είναι στην ταχύτητα απονομής της δικαιοσύνης. Οταν έρχεται ο κρατικός ελεγκτικός οργανισμός –αν έρθει– και βρίσκει παράβαση και επιβάλλει κάποια ποινή, η οποία μπορεί να ανασταλεί μέχρι να τελεσιδικήσει, κάτι που μπορεί να γίνει ακόμη και έπειτα από 12 χρόνια, τότε για ποια προστασία των ΠΟΠ προϊόντων μιλάμε; Κύριος αποδέκτης των απομιμήσεων φέτας παραμένει δυστυχώς ο ξενοδοχειακός κλάδος. Θα έπρεπε να προβεί σε μεγαλύτερες ίσως παρεμβάσεις και η Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Φέτας. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να διεκδικήσει όπου αναγράφεται στο μενού «χωριάτικη σαλάτα» να απαγορεύεται η χρήση λευκού τυριού. Εμένα που παράγω φέτα για ποιο λόγο μου απαγορεύει ο νόμος να έχω φυτικές σκόνες μες στο εργοστάσιο ακόμη και αν αποδεικνύεται ότι τις χρησιμοποιώ σε άλλο προϊόν; Ετσι και όποιος σερβίρει χωριάτικη σαλάτα να απαγορεύεται να έχει στην κουζίνα του λευκό τυρί.
– Το 2023 κλείσατε με τζίρο στα 200,17 εκατ. ευρώ, αυξημένο κατά 13,5% σε σύγκριση με το 2022 και με κέρδη προ τόκων και φόρων στα 10,2 εκατ. ευρώ. Πώς είναι η πορεία της αγοράς τυριών στην Ελλάδα τη φετινή χρονιά, μετά τις δυσκολίες, λόγω πτώσης της κατανάλωσης, που καταγράφηκε τη διετία 2022-2023;
– Στο κανάλι του σούπερ μάρκετ έχει σταθεροποιηθεί, μάλιστα καταγράφεται αύξηση του όγκου πωλήσεων. Στην εστίαση υπάρχει μείωση, λόγω της χαμηλότερης ζήτησης, αλλά και επειδή αρκετοί επιχειρηματίες του κλάδου πρέπει τώρα να νομιμοποιήσουν έξοδα που παλιότερα ίσως δεν το έκαναν. Σε επίπεδο εννεαμήνου εμείς καταγράφουμε αύξηση περίπου 5% του όγκου πωλήσεων στη λιανική και μείωση 10% στα επαγγελματικά προϊόντα. Με τις τιμές που έκλεισε φέτος η τιμή παραγωγού στο πρόβειο γάλα, η χύμα φέτα θα έπρεπε να πωλείται, για να υπάρχει μια υγιής κερδοφορία για όλη την αλυσίδα εφοδιασμού, λίγο κάτω από τα 12 ευρώ/κιλό. Αυτή τη στιγμή είναι κάτω από τα 11 ευρώ/κιλό και πιστεύω ότι θα υποχωρήσει και άλλο η τιμή διότι πιέζεται η κατανάλωση. Θα σας πω κάτι που νομίζω έχει ενδιαφέρον: το πρώτο οκτάμηνο του 2021 η διαφορά της μέσης τιμής της φέτας και λευκού τυριού ήταν 2,40 ευρώ/κιλό. Στο πρώτο οκτάμηνο του 2024 η διαφορά έχει φτάσει τα 4,35 ευρώ/κιλό. Οι πωλήσεις της φέτας έχουν μειωθεί κατά 1.300 τόνους στο οκτάμηνο, ενώ η κατανάλωση του λευκού τυριού αυξήθηκε κατά 1.970 τόνους.
Νέες επενδύσεις σε πρότυπες φάρμες και μονάδα παραγωγής
Επέκταση της μονάδας παραγωγής στον Δομοκό, εκεί όπου παράγεται το Κατίκι Δομοκού Ορεινές Πλαγιές που εξαγόρασε η Οπτιμα το 2017 αναμένεται να γίνει τα επόμενα χρόνια, ενώ επέκταση σχεδιάζεται και στη φάρμα που διαθέτει η εταιρεία στην περιοχή, με στόχο να διπλασιασθεί σε δυναμικότητα. Συνολικά και την επόμενη χρονιά σχεδιάζονται επενδύσεις περίπου 15 εκατ. ευρώ, κάτι που αποτελεί μία από τις σταθερές για την Οπτιμα, ενώ ιδιαίτερη έμφαση αναμένεται να δοθεί στις φάρμες.
– Τι επενδύσεις σχεδιάζετε το επόμενο διάστημα;
– Το τελευταίο όραμα που είχε ο πατέρας μου ήταν να φτιάξει μια πρότυπη φάρμα στην Ελλάδα, διότι έβλεπε ότι το μοντέλο κτηνοτροφίας που ακολουθείται στη χώρα πεθαίνει. Και όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες μεσογειακές χώρες, όπου όταν ο ιδιοκτήτης των κοπαδιών γερνά και δεν μπορεί να ασχοληθεί, οι νέες γενιές δεν επιθυμούν να συνεχίσουν, με συνέπεια να μειώνεται συνεχώς ο αριθμός των παραγωγών. Ετσι φτιάχτηκε μια πρότυπη φάρμα στην Καμπή Αρτας, η «Φάρμα Ηπειρος» που σήμερα έχει 3.200 ζώα και φτιάξαμε και μια δεύτερη στον Δομοκό με στόχο να έχει μόνο κατσίκια. Συνολικά οι φάρμες έχουν 4.330 ζώα και στόχος είναι να φτάσουν τα 5.500 ζώα. Αυτό που ήθελε ο πατέρας μου και κάνουμε ήταν να αναπτύξουμε βέλτιστες πρακτικές, να αναπτύξουμε πρωτοποριακά ζωοτεχνικά πρωτόκολλα και να παρέχουμε τεχνογνωσία στους κτηνοτρόφους. Εχουμε βγάλει ένα πρότυπο ευζωίας των ζώων, το οποίο παρεμπιπτόντως έχει πολύ μεγάλη επίδραση στο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Επεκτείνουμε τη γνώση αυτή στη ζώνη γάλακτος. Εχουμε ξεκινήσει να αξιολογούμε πιλοτικά τους 1.300 συνεργαζόμενους κτηνοτρόφους της βιομηχανίας «Ηπειρος» με βάση ένα πρότυπο που έχουμε αναπτύξει σε συνεργασία με το Τμήμα Γεωπονίας του ΑΠΘ και το Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ. Σκεφτόμαστε επίσης τη δημιουργία κτηνοτροφικών πάρκων, όπου θα παρέχουμε τις υποδομές (στάβλο τροφές, αμελκτήριο, κτηνιατρική επίβλεψη) σε κτηνοτρόφους. Εάν αναπτύξουμε άλλες φάρμες, θα είναι πέριξ των εργοστασίων μας για λόγους κόστους.
Στο τραπέζι η δημιουργία κτηνοτροφικών πάρκων, όπου θα παρέχονται οι υποδομές σε κτηνοτρόφους.
– Εχετε μπει στην κατηγορία «μπάρες δημητριακών» και στις «κατεψυγμένες πίτες». Σκέφτεστε είσοδο σε άλλες κατηγορίες, καθώς επίσης και περαιτέρω ανάπτυξη μέσω εξαγοράς; Υπάρχουν ευκαιρίες στον κλάδο; Σας έχουν βολιδοσκοπήσει για να εξαγοράσετε εταιρεία, πιθανόν τράπεζες;
– Σε ό,τι αφορά την είσοδο σε άλλες κατηγορίες, θα έλεγα πως όχι, διότι υπάρχει ακόμη πολύ μεγάλο περιθώριο ανάπτυξης στα τυριά. Ευκαιρίες για εξαγορά δεν βλέπουμε αυτή τη στιγμή, αλλά όταν προκύπτει, πάντα την εξετάζουμε. Αυτό που συνήθως συμβαίνει –και τέτοιες προτάσεις είχαν φτάσει στον πατέρα μου ήδη από το 2006– είναι να μας προτείνουν να εξαγοράσουν την Οπτιμα ξένες εταιρείες.
Δεν τιθασεύεται ο πληθωρισμός με νόμους
– Πώς κρίνετε τα μέτρα για την ακρίβεια;
– Είναι τουλάχιστον περίεργο το ότι μια φιλελεύθερη κυβέρνηση θεωρεί ότι με νομοθετήματα μπορεί να επηρεάσει τις δυνάμεις της αγοράς. Δεν τιθασεύεται ο πληθωρισμός με νομοθετήματα. Aνακοινώνονται πρόστιμα σε μεγάλες εταιρείες αλλά ουσιαστικά δεν πετυχαίνουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Αντιθέτως, τα μέτρα αυτά προσθέτουν γραφειοκρατικό κόστος στις εταιρείες, παρεμποδίζουν τον ανταγωνισμό.
– Και πώς πιστεύετε ότι θα μπορούσε να τιθασευτεί ο πληθωρισμός;
– Με μείωση του γραφειοκρατικού κόστους των επιχειρήσεων και αύξηση της προσφοράς, διότι οι τιμές καθορίζονται από την προσφορά και τη ζήτηση. Δεν εννοώ αύξηση της προσφοράς μέσω επιδοτήσεων για να χτιστούν εργοστάσια, αλλά με μείωση των αγκυλώσεων, της γραφειοκρατίας. Ας πούμε ότι ένας ανταγωνιστής μου θέλει να φτιάξει ένα εργοστάσιο φέτας, έχει τα χρήματα και το ακίνητο. Δεν γίνεται να λειτουργήσει πριν περάσουν τουλάχιστον 4 χρόνια. Θα καθυστερήσουν οι οικοδομικές άδειες κ.ο.κ. Υπάρχουν όμως κι αλλού πορτοκαλιές, δεν είμαστε ο μοναδικός πορτοκαλεώνας του κόσμου. Οι παραγωγικές επενδύσεις είναι το ζητούμενο.
