Θυμάμαι ακόμη εκείνο το καλοκαιρινό απόγευμα του 2004, λίγο πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ημουν νέος φοιτητής και είχα προγραμματίσει ένα ταξίδι με το τρένο. Λίγες ώρες πριν από την αναχώρησή του συνειδητοποίησα ότι είχα ξεχάσει να σηκώσω μετρητά. Ετρεξα στο κοντινότερο υποκατάστημα, αλλά ήταν κλειστό και το ΑΤΜ εκτός λειτουργίας. Χωρίς αρκετά μετρητά για το εισιτήριο και τα έξοδα του ταξιδιού, αναγκάστηκα να αναβάλω τα σχέδιά μου την τελευταία στιγμή. Αυτή η εμπειρία σήμερα μου φαίνεται σχεδόν απίστευτη. Σε έναν κόσμο όπου μπορούμε να πραγματοποιήσουμε οποιαδήποτε συναλλαγή με μια κάρτα ή το κινητό μας τηλέφωνο, η εξάρτηση από τα μετρητά μοιάζει με μακρινό παρελθόν.
Η εξέλιξη των μέσων πληρωμής τις τελευταίες δεκαετίες δεν αποτελεί απλώς τεχνολογική πρόοδο, αλλά μια επανάσταση που έχει μεταμορφώσει τον τρόπο που ζούμε, εργαζόμαστε και συναλλασσόμαστε. Από τις ανέπαφες κάρτες και τις συναλλαγές μέσω φορητών συσκευών μέχρι τις πληρωμές από αυτοκίνητο και τις συναλλαγές με ταυτοποίηση μέσω της ίριδας του ματιού, ο κόσμος των πληρωμών έχει γίνει πιο γρήγορος, πιο ασφαλής και πιο προσβάσιμος από ποτέ.
Το πεδίο των πληρωμών αλλάζει γοργά χάρη στην τεχνολογική πρόοδο, με αποτέλεσμα σήμερα να υπάρχουν περισσότερες μέθοδοι διαθέσιμες στους καταναλωτές, στους εμπόρους και στους ελεύθερους επαγγελματίες. Σε αυτό το πλαίσιο, στην Ελλάδα η χρήση καρτών αυξάνεται διαρκώς, με τις συναλλαγές να γίνονται όλο και πιο συχνά, σε όλο και περισσότερες επιχειρήσεις και για όλο και μικρότερα ποσά. Οι εξελίξεις, και στη χώρα μας, είναι συναρπαστικές, με την αγορά να ωριμάζει σε σύντομο χρονικό διάστημα και να αλλάζει μορφή μέσα από μια σειρά μετασχηματισμών.
Αρχικά, τα τελευταία χρόνια παρατηρήσαμε μια σημαντική αντικατάσταση μετρητών από ηλεκτρονικό χρήμα, η οποία, ειρήσθω εν παρόδω, συνέβαλε σημαντικά στον περιορισμό της παραοικονομίας. Ενδεικτικό είναι ότι το όφελος από την εξάπλωση της χρήσης καρτών την περίοδο 2019-2023 συνέβαλε σε αύξηση των εσόδων από ΦΠΑ, η οποία κατά μέσον όρο ξεπέρασε τα 400 εκατ. ευρώ ετησίως, ενώ η συνολική επίδραση στα φορολογικά έσοδα γίνεται ακόμη μεγαλύτερη αν συμπεριληφθεί η προκαλούμενη αύξηση από τη φορολογία εισοδήματος. Οι όγκοι των συναλλαγών μέσω κάρτας αυξήθηκαν, ωστόσο η διείσδυση των μετρητών παραμένει σε υψηλά επίπεδα, εκτιμώμενη στο 60%. Τα επόμενα χρόνια, στη χώρα μας, η καθολική αποδοχή ηλεκτρονικών πληρωμών από το σύνολο των επιχειρήσεων, σε συνδυασμό με τη θετική ανταπόκριση των καταναλωτών και την εξοικείωση των εμπόρων, θα συμβάλει στη συνέχιση της ανάπτυξής τους.
Το 2021, διεθνείς οργανισμοί πληρωμών με παγκόσμια εμβέλεια αποφάσισαν να επενδύσουν στον εγχώριο κλάδο εξαγοράζοντας μερίδια των εκκαθαριστών συναλλαγών, μια εξέλιξη που έχει φέρει θετικά αποτελέσματα στην ανάπτυξη του οικοσυστήματος, με ενδιαφέρουσες τεχνολογικές συνεργασίες και δημιουργία καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών.
Η εξέλιξη των μέσων πληρωμής τις τελευταίες δεκαετίες δεν αποτελεί απλώς τεχνολογική πρόοδο, αλλά μια επανάσταση.
Οι παραπάνω συνθήκες έχουν καταστήσει την αγορά ελκυστική και για νέους παρόχους υπηρεσιών πληρωμής, όπως fintech, buy now – pay later κ.τ.λ. Ο πλουραλισμός αποτελεί αδιαμφισβήτητα θετική εξέλιξη, στο πλαίσιο της οποίας θα πρέπει να διασφαλισθεί επαρκής ενημέρωση των καταναλωτών και των εμπόρων, ώστε σε κάθε συναλλαγή ο τρόπος πληρωμής να αποτελεί συνειδητή επιλογή.
Είναι δύσκολο να προβλέψεις τι μας επιφυλάσσει το μέλλον, ειδικά σε ένα τόσο δυναμικό περιβάλλον. Είναι βέβαιο πως η έμφαση στην ασφάλεια και στην προστασία του καταναλωτή και του εμπόρου θα πρέπει να συνεχίσει να αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο των οικοσυστημάτων πληρωμών. Οι πληρωμές με κάρτα δεν είναι απλώς μεταφορές χρημάτων. Παρέχουν ένα ευρύ πακέτο υπηρεσιών ασφάλειας για ένα δίκτυο συνδέσεων μεταξύ δισεκατομμυρίων καταναλωτών, εμπόρων και επιχειρήσεων παγκοσμίως. Η διαρκώς μεταβαλλόμενη φύση του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο μάς υποχρεώνει να βρισκόμαστε δύο βήματα μπροστά από την απειλή και μας παρακινεί να θέτουμε την ασφάλεια στα θεμέλια κάθε προϊόντος και υπηρεσίας. Ακόμη και σε περιστατικά απάτης, η δυνατότητα αμφισβήτησης συναλλαγών αποτελεί ένα απαραίτητο επιπρόσθετο στρώμα προστασίας.
Στο πεδίο των συναλλαγών η «υπόσχεση καινοτομίας» θα αρχίσει να γίνεται όλο και πιο αναγκαία συνθήκη, επίσης. Η πληρωμή έχει ως βάση την τεχνολογία και η τεχνολογία εξελίσσεται διαρκώς. Τα τελευταία χρόνια η δημοφιλία των κρυπτονομισμάτων αυξήθηκε κατακόρυφα και τα ψηφιακά νομίσματα κεντρικών τραπεζών, όπως το ψηφιακό ευρώ, αποτέλεσαν και συνεχίζουν να αποτελούν προτεραιότητα αρκετών κυβερνήσεων. Διερευνήθηκαν εφαρμογές της τεχνολογίας blockchain για συναλλαγές, ενώ σχεδόν ταυτόχρονα ξεκίνησε η συζήτηση για πληρωμές στο metaverse και χρήση γενετικής τεχνητής νοημοσύνης με σκοπό την περαιτέρω θωράκιση της συναλλαγής. Η πληρωμή θα πρέπει να συνεχίσει να γίνεται όλο και πιο έξυπνη και η εμπειρία πιο εξατομικευμένη, προσαρμοσμένη στις ανάγκες της σύγχρονης ψηφιακής οικονομίας. Συνεπώς, η ευελιξία ενσωμάτωσης νέων τεχνολογιών ή αλλιώς η «υπόσχεση καινοτομίας» θα πρέπει να αποτελέσει βασική παράμετρο στην εξίσωση ανάπτυξης του εγχώριου οικοσυστήματος.
Η επόμενη μέρα στον κλάδο ψηφιακών συναλλαγών αναμένεται ακόμη πιο συναρπαστική. Η ελληνική αγορά διακρίνεται για την εξέλιξή της και πλέον έχει τη δυνατότητα να ξεφύγει από τον μέσο όρο και να ξεχωρίσει θετικά. Το μέλλον των χρηματοοικονομικών συναλλαγών θα πρέπει να διαμορφωθεί πάνω στα θεμέλια της εμπιστοσύνης, της αξιοπιστίας και της συνέπειας ως προς την «υπόσχεση καινοτομίας», ώστε να δημιουργήσουμε ένα ακόμη πιο ασφαλές, αποτελεσματικό και καινοτόμο οικοσύστημα ψηφιακών πληρωμών για τις επόμενες γενιές.
*Ο κ. Παναγιώτης Πολύδωρος είναι Country Manager της Mastercard για Ελλάδα, Κύπρο, Μάλτα.
