Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις άντλησαν 13 δισ. ευρώ φέτος από την πώληση μεριδίων τραπεζών. Με τις ιδιωτικοποιήσεις των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που άλλοτε κρατικοποίησαν και διέσωσαν με τα χρήματα των φορολογουμένων βάζουν τελεία σε όσα έφερε μαζί της η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση εδώ και περίπου μια δεκαπενταετία.
Οι ιδιωτικοποιήσεις οδηγούν σε εξυγίανση και ενίσχυση του ευρωπαϊκού τραπεζικού κλάδου που διαρκώς υστερεί έναντι των αμερικανικών τραπεζών. Αναλυτές του κλάδου ευελπιστούν πως η επιστροφή των τραπεζών στον ιδιωτικό τομέα θα μπορούσε να οδηγήσει σε συγκέντρωση της ευρωπαϊκής τραπεζικής βιομηχανίας και προπαντός στον μετασχηματισμό του κλάδου ώστε να μπορέσει κάποια στιγμή να ανταγωνιστεί τις αμερικανικές τράπεζες στην παγκόσμια αγορά. «Oλο αυτό μπορεί να οδηγήσει στη συγκέντρωση του κλάδου που χρειαζόμαστε στην Ευρώπη», σχολιάζει ο Χανς Ντεγκρίζ, καθηγητής Χρηματοπιστωτικών στην KU Leuven.
Η Ελλάδα
Ανάμεσα στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις η ελληνική κυβέρνηση ξεχώρισε με την ταχύτητα με την οποία κινήθηκε, καθώς μόνον μέσα σε ένα έτος επέστρεψε στον ιδιωτικό τομέα το μεγαλύτερο μέρος από τις τράπεζες που είχε κρατικοποιήσει. Η πρόσφατη πώληση μεριδίου της Εθνικής Τράπεζας προστέθηκε στο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων με το οποίο έχει αντλήσει 3,5 δισ. ευρώ τους τελευταίους 12 μήνες.
Την ίδια στιγμή, με πιο αργούς ρυθμούς κάνουν το ίδιο και πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Από την Ιρλανδία και την Ιταλία μέχρι τη Βρετανία και τη Γερμανία, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πουλάνε μερίδια τραπεζών που έχουν στην κατοχή τους από τη χρηματοπιστωτική κρίση και μετά. Και εκμεταλλεύονται την άνοδο που έχουν σημειώσει οι αποτιμήσεις αυτών των τραπεζών καθώς με τα έσοδα από την πώλησή τους κλείνουν «τρύπες» του προϋπολογισμού τους προτού οι αλλεπάλληλες μειώσεις των επιτοκίων αρχίσουν και πάλι να υπονομεύουν την κερδοφορία των τραπεζών. Είναι μάλλον απίθανο να αντλήσουν τα χρήματα που έχουν δαπανήσει για τη διάσωση των τραπεζών τους παρά τα δισεκατομμύρια που πήραν από μερίσματα.
Οι τράπεζες του ευρωπαϊκού Νότου έχουν εξυγιανθεί και είναι πλέον εμφανώς ενισχυμένες.
Εχουν, ωστόσο, μια ευκαιρία αντίστοιχη της οποίας δεν είχαν ποτέ έως τώρα μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Η αιφνίδια άνοδος των επιτοκίων μέσα στην τελευταία διετία έχει εκτοξεύσει την κερδοφορία των τραπεζών και έχει δώσει τέλος στην άνευ προηγουμένου περίοδο των μηδενικών και των αρνητικών επιτοκίων. Οι ισολογισμοί των τραπεζών που βρίσκονταν σε κακή κατάσταση εξαιτίας των μη εξυπηρετούμενων δανείων έχουν εξυγιανθεί και ιδιαιτέρως στις υπερχρεωμένες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία, οι τράπεζες των οποίων είναι πλέον εμφανώς ενισχυμένες. Οι ελληνικές τράπεζες, όπως και οι τράπεζες των άλλων χωρών του ευρωπαϊκού Νότου, έχουν υποστεί την επώδυνη διαδικασία εξυγίανσης των ισολογισμών τους μειώνοντας τα μη εξυπηρετούμενα δάνειά τους από τα επίπεδα-ρεκόρ του 2016 όταν πάνω από τους 9 στους 10 δανειολήπτες καθυστερούσαν τις πληρωμές τους. Σήμερα έχουν περιορίσει το ποσοστό αυτό σε έναν στους 10 δανειολήπτες.
Με υγιέστερους ισολογισμούς και ενισχυμένη κερδοφορία οι μεγαλύτερες ελληνικές τράπεζες μπόρεσαν φέτος να καταβάλουν μερίσματα για πρώτη φορά μετά την κρίση του 2008. Και η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας έχει προσελκύσει επενδυτές ιδιαιτέρως από τη στιγμή που αναβαθμίστηκε το ελληνικό χρέος σε επενδυτική βαθμίδα. Ομοίως οι τράπεζες της Ιταλίας έχουν εξυγιανθεί με την ιστορική Banca Monte dei Paschi di Siena να έχει απαλλαγεί από τα μη εξυπηρετούμενα δάνειά της και να οδεύει προς την επιστροφή της στον ιδιωτικό τομέα. Η ιταλική κυβέρνηση ευελπιστεί μάλιστα πως η εν λόγω τράπεζα θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη συγκέντρωση του εγχώριου τραπεζικού κλάδου από τη στιγμή που αυτός θα φύγει από τον κρατικό έλεγχο. Στην ιταλική αγορά έχει, άλλωστε, προηγηθεί κύμα συγκέντρωσης. Το 2020 η Intesa Sanpaolo SpA εξαγόρασε την Unione di Banche Italiane SpA για να δημιουργήσει έναν εθνικό πρωταθλητή. Και το επόμενο έτος η ιταλική μονάδα της γαλλικής Credit Agricole SA πήρε υπό τον έλεγχό της την Credito Valtellinese SpA.
Εξαγορές
Η αποχώρηση των κυβερνήσεων από τις τράπεζες μετατρέπει πολλές από αυτές σε στόχους εξαγορών από τράπεζες άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Ενδεικτική περίπτωση η γερμανική Commerzbank καθώς τον περασμένο μήνα η γερμανική κυβέρνηση έθεσε το μερίδιό της στη διάθεση της αγοράς ελπίζοντας να το πουλήσει σε σειρά επενδυτών. Η δεύτερη σε μέγεθος τράπεζα της Γερμανίας έχει προσελκύσει, όμως, το ενδιαφέρον της ιταλικής ανταγωνίστριάς της, της UniCredit που έσπευσε να αυξήσει το μερίδιό της με εχθρική εξαγορά, χωρίς δηλαδή τη συναίνεσή της. Εξώθησε, έτσι, σε αναδίπλωση το Βερολίνο που αντέδρασε ανακοινώνοντας ότι δεν θα προχωρήσει σε περαιτέρω πώληση του μεριδίου της στην τράπεζα.
