«Το φιλοδώρημα δεν είναι πόλη στην Κίνα». Αυτή η φράση τοποθετήθηκε σε πολλά βάζα ταχυφαγείων στη Νέα Υόρκη κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’70 με στόχο να υπενθυμίζει φιλικά στους πελάτες να μην ξεχνούν να αφήνουν…. tips για τους εργαζομένους.
Με τη ρήση να χρονολογείται τουλάχιστον από το 1975, όταν ο αρθρογράφος ψυχαγωγίας της New York Post, Ερλ Γουίλσον, είχε γράψει στη δημοφιλή στήλη του ότι οι σερβιτόροι σε μια παμπ θα φορούσαν σύντομα ακόμη και μπλουζάκια με το εν λόγω σλόγκαν, πλέον είναι τόσο γνωστή που με βεβαιότητα μπορούμε να πούμε πως έχει γραφτεί και σε πάγκους ελληνικών μαγαζιών.
Και μπορεί το φιλοδώρημα να μην… είναι πόλη στην Κίνα, αλλά είναι ένα το θέμα των ημερών στην Ελλάδα, καθώς πλέον αυτή η καλά ενσωματωμένη στην κουλτούρα μας συνήθεια μπαίνει σε ένα νέο ρυθμιστικό πλαίσιο. Αφορμή στάθηκε η πρακτική των ψηφιακών πληρωμών που δημιούργησε ένα θολό τοπίο αφενός στο πώς λαμβάνει ο εργαζόμενος τα φιλοδωρήματα, και αφετέρου στον τρόπο με τον οποίο αυτά φορολογούνται.
Μιλώντας στην «Κ» ο εκπρόσωπος Τύπου του υπουργείου Οικονομικών, Ομηρος Τσάπαλος, εξήγησε αναλυτικά τι ίσχυε πριν και τι θα εφαρμόζεται από την 1η Νοεμβρίου ενώ περιέγραψε με ποιον τρόπο θα φορολογούνται οι εργαζόμενοι που λαμβάνουν tips άνω των 300 ευρώ και ποιες θα είναι οι υποχρεώσεις του εργοδότη.
Αν δούμε μείωση μισθού με ταυτόχρονη αύξηση φιλοδωρήματος, τότε θα δίνεται ειδοποίηση μέσω του συστήματος της ΕΡΓΑΝΗ και θα επιβάλλεται αυτόματα πρόστιμο 22% στη διαφορά. – Ομηρος Τσάπαλος, εκπρόσωπος Τύπου του υπουργείου Οικονομικών
Τι ίσχυε
Η φορολόγηση των φιλοδωρημάτων ισχύει εδώ και τουλάχιστον 30 χρόνια καθώς ο Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος προβλέπει ότι τα tips πρέπει να δηλώνονται ως αποδοχές και να φορολογούνται. «Οι νέοι ψηφιακοί τρόποι πληρωμής δημιούργησαν δύο ταχύτητες τα τελευταία χρόνια, καθώς τα φιλοδωρήματα που δίνονταν με μετρητά δεν δηλώνονταν και άρα δεν φορολογούνταν, σε αντίθεση με τα tips μέσω POS που ο εργοδότης ήταν υποχρεωμένος να τα καταχωρήσει ως πρόσθετες αποδοχές», εξηγεί ο κ. Τσάπαλος.
Τι θα ισχύει από την 1η Νοεμβρίου
Σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών στις 15 Οκτωβρίου, το συνολικό φιλοδώρημα έως 300 ευρώ τον μήνα δεν θα φορολογείται για τους εργαζομένους σε επιχειρήσεις εστίασης, παροχής υπηρεσιών ατομικής φροντίδας κ.λπ. Ταυτόχρονα θεσπίζεται απαλλαγή από τις ασφαλιστικές εισφορές για τα φιλοδωρήματα, ανεξαρτήτως ποσού.
Πώς γίνεται η δήλωση του φιλοδωρήματος από τον εργοδότη;
Ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να καταγράφει ως πρόσθετες αποδοχές τα φιλοδωρήματα που καταβάλλονται μέσω ηλεκτρονικών συναλλαγών (π.χ. μέσω POS) και να τα αποδίδει στους εργαζομένους. Επίσης στην περίπτωση που τα φιλοδωρήματα καταβάλλονται μέσω POS, ο εργοδότης τα δηλώνει αυτόματα και περιλαμβάνονται στις συνολικές αποδοχές του εργαζομένου, οπότε δεν χρειάζεται επιπλέον ενέργεια από τον ίδιο. Το ποσό του φιλοδωρήματος άνω των 300 ευρώ τον μήνα φορολογείται, όπως και ο μισθός, και ο εργοδότης φροντίζει να παρακρατηθούν οι απαραίτητοι φόροι.
Τι συμβαίνει αν κάποιος εργαζόμενος λάβει φιλοδώρημα τον ένα μήνα 200 ευρώ και τον άλλο 350 ευρώ;
Οπως εξηγεί ο κ. Τσάπαλος, τον μήνα που ο εργαζόμενος θα λάβει παραδείγματος χάριν 200 ευρώ ως φιλοδώρημα δεν θα φορολογηθεί, σε αντίθεση με τον μήνα που θα λάβει 350 ευρώ, όπου θα φορολογηθεί για τα 50 ευρώ που θα λάβει πλέον του αφορολόγητου. Το έξτρα ποσό άνω των 300 ευρώ θα φορολογηθεί μαζί με το υπόλοιπο φορολογητέο εισόδημά του εργαζομένου καθώς τα tips υπόκεινται στους ίδιους συντελεστές φορολογίας εισοδήματος.
Σε ποιες άλλες χώρες ισχύει το αφορολόγητο πλαφόν;
Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο Τύπου του υπουργείου Οικονομικών, παρόμοιο σύστημα εφαρμόζεται στη Γερμανία. «Και εκεί το φιλοδώρημα κάτω των 300 ευρώ είναι αφορολόγητο. Οσοι λαμβάνουν περισσότερα χρήματα από αυτό το όριο, τότε το ποσό αυτό φορολογείται ανάλογα με το συνολικό τους εισόδημα», σημειώνει.
Πώς θα εντοπίζονται καταχρηστικές συμπεριφορές σε βάρος του εργαζομένου;
Το υπουργείο Οικονομίας διευκρίνισε πως θα εισαχθεί μία αντικαταχρηστική διάταξη βάσει της οποίας οι εργοδότες δεν θα επιτρέπεται να αντικαθιστούν μέρος του μισθού με αφορολόγητα φιλοδωρήματα. «Αν δούμε μείωση μισθού με ταυτόχρονη αύξηση φιλοδωρήματος, τότε θα δίνεται ειδοποίηση μέσω του συστήματος της ΕΡΓΑΝΗ και θα επιβάλλεται αυτόματα πρόστιμο 22% στη διαφορά», διευκρινίζει ο κ. Τσάπαλος.
Οι γκρίζες ζώνες σύμφωνα με τους φορείς της αγοράς
Μιλώντας για τα λεπτά γράμματα αυτού του μέτρου, ο Γιώργος Χότζογλου, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στον Επισιτισμό και στον Τουρισμό, χαρακτηρίζει αρχικά την απόφαση της κυβέρνησης θετική.
Οι περισσότεροι εργαζόμενοι στην εστίαση δεν θα φορολογηθούν για το φιλοδώρημα. Αντιθέτως η αλλαγή θα “πιάσει” όσους εργάζονται σε δυο τρεις δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη και σε πολύ καλά μαγαζιά. – Γιώργος Χότζογλου, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στον Επισιτισμό και στον Τουρισμό
Οπως σημειώνει, για την πλειονότητα των εργαζομένων στην εστίαση τα φιλοδωρήματα δεν υπερβαίνουν τα 100-150 ευρώ τον μήνα, δηλαδή τα 1.500 ευρώ τον χρόνο. «Οι περισσότεροι εργαζόμενοι στην εστίαση δεν θα φορολογηθούν για το φιλοδώρημα. Αντιθέτως η αλλαγή θα “πιάσει” όσους εργάζονται σε δυο τρεις δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη και σε πολύ καλά μαγαζιά».
Ωστόσο ο ίδιος θεωρεί πως πρέπει να υπάρξουν περαιτέρω δικλίδες ασφαλείας για τους εργαζομένους, αλλά και κάποιες επιπλέον διευκρινίσεις.
Να διευκρινιστεί ο τρόπος διαμοιρασμού
Αρχικά ο κ. Χότζογλου υποστηρίζει πως παρότι το φιλοδώρημα με πλαστικό χρήμα καταλήγει σε ένα κοινό ταμείο, ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις αυτό μοιράζεται στους εργαζομένους ανάλογα με τη θέση τους ή την παλαιότητά τους. «Δεν παίρνει πάντα ίδιο φιλοδώρημα ο βοηθός σερβιτόρου με τον σερβιτόρο, ούτε ο σερβιτόρος με τον μετρ και αυτές οι αποφάσεις ορίζονται είτε με εσωτερικούς κανονισμούς της επιχείρησης είτε με επιχειρησιακές συμβάσεις είτε με εθιμοτυπικό δίκαιο. Θα πρέπει, λοιπόν, να διευκρινιστεί ο τρόπος διαμοιρασμού του φιλοδωρήματος ώστε να μην υπάρχουν ανισότητες».
Περαιτέρω έλεγχος
Την ίδια στιγμή, φορείς της αγοράς θεωρούν πως μία διάταξη δεν είναι αρκετή ώστε να διασφαλιστεί πως το φιλοδώρημα δεν θα αντικαταστήσει μέρος του μισθού του εργαζομένου. Τόσο ο ΠΟΕΕΤ όσο και η ΠΟΕΣΕ ζητούν να υπάρξει επιπλέον ελεγκτικός μηχανισμός είτε από την Ανεξάρτητη Επιθεώρηση Εργασίας είτε από την ΑΑΔΕ σε μηνιαία βάση, που θα ελέγχει αν αποδίδεται σωστά το φιλοδώρημα στον εργαζόμενο.
Υπολογισμός δώρων
Ενα τελευταίο που επισημαίνει ο κ. Χότζογλου είναι πως τα φορολογητέα ποσά από τα φιλοδωρήματα θα λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό των δώρων, των επιδομάτων και της αποζημίωσης, χωρίς ωστόσο να συνεισφέρουν στις ασφαλιστικές εισφορές του εργαζομένου.
«Εκ των πραγμάτων τα φιλοδωρήματα, εφόσον γίνονται μέσω της μισθοδοσίας, θα λαμβάνονται υπόψη στον υπολογισμό των δώρων. Ο εργαζόμενος θα ανεβαίνει φορολογική κλίμακα και θα ανεβαίνουν και οι συντελεστές των κρατήσεων για την εφορία. Ωστόσο δεν θα καταλήγουν στις ασφαλιστικές εισφορές του φορολογούμενου με αποτέλεσμα να δημιουργείται μία πλασματική αύξηση μισθών».
Τι ισχύει σε άλλες χώρες
Η πολιτική των φιλοδωρημάτων διαφέρει σημαντικά ανάλογα με τη χώρα και την κουλτούρα κάθε έθνους. Σε ορισμένες χώρες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, το φιλοδώρημα θεωρείται αναγκαία πρακτική για τους εργαζομένους, καθώς οι μισθοί τους είναι συνήθως χαμηλότεροι και τα φιλοδωρήματα αποτελούν ουσιαστικό μέρος του εισοδήματός τους. Αντίθετα, σε χώρες όπως η Ιαπωνία, το φιλοδώρημα μπορεί να θεωρείται προσβλητικό, καθώς οι υπηρεσίες θεωρούνται αυτονόητο καθήκον. Στην Ευρώπη, οι πρακτικές ποικίλλουν, με χώρες όπως η Γαλλία να προτιμούν την προσθήκη φιλοδωρημάτων στους λογαριασμούς, ενώ άλλες, όπως η Σουηδία, δεν έχουν σαφώς καθορισμένες πολιτικές και τα φιλοδωρήματα θεωρούνται προαιρετικά.
ΗΠΑ
Πριν από το 1982, τα φιλοδωρήματα δεν δηλώνονταν ιδιαιτέρως στις ΗΠΑ ως εισόδημα. Επί προεδρίας Ρόναλντ Ρίγκαν, ο γερουσιαστής Μπομπ Ντόουλ έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να αλλάξει αυτό – και το κατόρθωσε. Ο επιλεγόμενος Νόμος περί φορολογικής ισότητας και φορολογικής ευθύνης του 1982 (TEFRA) απαιτούσε από τα μεγάλα εστιατόρια να δηλώνουν τα φιλοδωρήματα.
Σήμερα, ο Τραμπ και η Χάρις, παρά τις επιμέρους διαφοροποιήσεις τους, προτείνουν, αντιστοίχως, την πλήρη απαλλαγή φόρου των φιλοδωρημάτων και μία πιο περιορισμένη φορολογία επ’ αυτών.
Σήμερα, ο Τραμπ και η Χάρις, παρά τις επιμέρους διαφοροποιήσεις τους, προτείνουν, αντιστοίχως, την πλήρη απαλλαγή φόρου των φιλοδωρημάτων και μία πιο περιορισμένη φορολογία επ’ αυτών. Από την άλλη, ανάλυση του Forbes υποστηρίζει ότι η απαλλαγή από τη φορολογία των φιλοδωρημάτων είναι λανθασμένη, καθώς τα φιλοδωρήματα θεωρούνται σαφώς εισόδημα και η εξαίρεσή τους θα οδηγήσει σε απώλεια εσόδων και αδικίες. Σύμγωνα με το δημοσίευμα, μελέτες δείχνουν ότι η κατάργηση της φορολογίας των φιλοδωρημάτων θα ωφελήσει λίγους εργαζομένους, ειδικά εκείνους με χαμηλά εισοδήματα.
Σημειώνεται επίσης ότι οι ειδικοί επί των φόρων αντιτίθενται ευρέως στην ιδέα, επικρίνοντάς τη για την αναποτελεσματικότητά της και την αποτυχία της να αντιμετωπίσει πραγματικά προβλήματα στην αγορά εργασίας. Παράλληλα, σύμφωνα με άλλες αναλύσεις, η πρόταση Τραμπ για εξαίρεση των φιλοδωρημάτων από τη φορολόγηση θα επιβαρύνει έως 250 δισ. δολάρια τον αμερικανικό προϋπολογισμό.
ΒΡΕΤΑΝΙΑ
Από 1ης Οκτωβρίου 2009, τα φιλοδωρήματα δεν μπορούν πλέον να χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό του κατώτατου μισθού σε εθνικό επίπεδο. Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι εργαζόμενοι πρέπει να λαμβάνουν τουλάχιστον τον εθνικό κατώτατο μισθό ως βασική αμοιβή, ενώ τυχόν φιλοδωρήματα που λαμβάνουν πρέπει να πληρώνονται επιπλέον, λέει η βρετανική κυβέρνηση.
Οι εργαζόμενοι στη Βρετανία είναι υποχρεωμένοι να πληρώνουν φόρο εισοδήματος για τυχόν φιλοδωρήματα και κατά περίπτωση εθνική ασφάλιση.
Οι εργαζόμενοι είναι υποχρεωμένοι να πληρώνουν φόρο εισοδήματος για τυχόν φιλοδωρήματα και κατά περίπτωση εθνική ασφάλιση. Το ποιος δηλώνει τον φόρο και το αν πληρώνεται η Εθνική Ασφάλιση εξαρτάται από: α) πώς ο πελάτης πλήρωσε το φιλοδώρημα και β) πώς ο εκάστοτε χώρος εργασίας διαχειρίζεται τα φιλοδωρήματα.
Αν καταβληθεί απευθείας στον υπάλληλο, πρέπει να δηλωθεί από τον ίδιο στις φορολογικές αρχές. Από την άλλη, δεν χρειάζεται να δηλωθούν τα φιλοδωρήματα εάν α) μεταβιβάζονται από τον εργοδότη, από διακριτικό φιλοδώρημα που άφησε ο πελάτης, β) αν ο εργαζόμενος πληρώνεται μέσω ενός ξεχωριστού συστήματος για τη διαχείριση και την κοινοποίηση φιλοδωρημάτων στον χώρο εργασίας (γνωστό ως «tronc»).
Στη συνέχεια, το αν πρέπει να καταβληθεί ποσό στην εθνική ασφάλιση εξαρτάται από το πόσο εμπλέκεται ο εργοδότης στη λήψη αποφάσεων σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο μοιράζονται τα φιλοδωρήματα. Εάν πρέπει να πληρωθεί η εθνική ασφάλιση, τότε ο εργοδότης θα την αφαιρέσει από τον μισθό.
ΓΕΡΜΑΝΙΑ
Στη Γερμανία, η φορολογική απαλλαγή για τα trinkgeld, όπως λέγονται, ισχύει μόνο όταν τα φιλοδωρήματα δίνονται εθελοντικά και δεν αποτελούν μέρος μιας συμφωνημένης χρέωσης υπηρεσιών που συνήθως αναφέρονται στον λογαριασμό ή στο μενού της κάθε επιχείρησης. Επομένως αφορολόγητα είναι τα φιλοδωρήματα σε μετρητά που λαμβάνονται απευθείας από το προσωπικό. Οπως στην Ελλάδα, αν τα tips είναι άνω των 300 ευρώ τον μήνα, τότε υπόκεινται σε φόρο εισοδήματος και εισφορές κοινωνικής ασφάλισης. Σε αυτή την περίπτωση οι εργοδότες είναι υπεύθυνοι για τις σχετικές παρακρατήσεις.
Στη Γερμανία αν τα tips είναι άνω των 300 ευρώ τον μήνα, τότε υπόκεινται σε φόρο εισοδήματος και εισφορές κοινωνικής ασφάλισης.
ΓΑΛΛΙΑ
Στη Γαλλία, τα pourboire, έως το 2022, θεωρούνταν καταρχήν μέρος του εισοδήματος ενός εργαζομένου και υπόκειντο σε φόρο εισοδήματος και εισφορές κοινωνικής ασφάλισης. Εάν ένα φιλοδώρημα καταβαλλόταν εθελοντικά σε μετρητά και δεν καταγραφόταν, υπήρχε η πιθανότητα να μη φορολογηθεί. Ωστόσο, τα φιλοδωρήματα που περιλαμβάνονταν στις πληρωμές με κάρτα ή στις χρεώσεις υπηρεσιών που συμπλήρωναν τον λογαριασμό του πελάτη φορολογούνταν αυτόματα.
Η γαλλική κυβέρνηση κατήργησε κάθε φόρο επί των φιλοδωρημάτων, σε μία προσπάθεια να καταστήσει την απασχόληση στην εστίαση πιο ελκυστική.
Από το 2022 κι εντεύθεν, με ένα μεταβατικό στάδιο που αφορούσε όσους πληρώνονταν λιγότερο από τον κατώτατο ωρομίσθιο, η γαλλική κυβέρνηση κατήργησε κάθε φόρο επί των φιλοδωρημάτων, σε μία προσπάθεια να καταστήσει την απασχόληση στην εστίαση πιο ελκυστική, καθώς οι επιχειρήσεις αντιμετώπιζαν έλλειψη προσωπικού και αδυναμία εύρεσης εργαζομένων.
ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ
Στη Βουλγαρία, η κυβέρνηση επιμένει στην αντιμετώπιση των бакшиш –παρά τις σφοδρές αντιδράσεις– ως μέρους του εισοδήματος των εργαζομένων. Οταν τα φιλοδωρήματα δίνονται σε μετρητά απευθείας από τους πελάτες, συνήθως δεν φορολογούνται, καθώς είναι άτυπα και ενδέχεται να μη δηλώνονται. Ωστόσο, τα φιλοδωρήματα που περιλαμβάνονται στις πληρωμές με κάρτα ή στον λογαριασμό του πελάτη θα υπόκεινται σε φορολογία, καθώς αποτελούν μέρος του δηλωθέντος εισοδήματος. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι εργοδότες θα πρέπει να τα δηλώνουν και υπόκεινται σε φόρο εισοδήματος και εισφορές κοινωνικής ασφάλισης.
Στη Βουλγαρία, η κυβέρνηση επιμένει στην αντιμετώπιση των бакшиш –παρά τις σφοδρές αντιδράσεις– ως μέρους του εισοδήματος των εργαζομένων.
Φωτογραφία: Shutterstock
