Η επόμενη μέρα του τουρισμού συνδέεται άρρηκτα με την προσαρμογή του στα νέα δεδομένα που δημιουργούν παράγοντες, όπως η κλιματική αλλαγή, η έλλειψη προσωπικού και η φέρουσα ικανότητα των προορισμών. Αυτό αποτέλεσε ένα από τα βασικά μηνύματα που διατυπώθηκαν κατά την πρωτοβουλία της «Καθημερινής» και των εταίρων της «Reimagine Tourism in Greece». «Η δυναμική του τουρισμού υπάρχει, αλλά δημιουργεί και προβληματισμό για το πώς θα συνεχίσει να αναπτύσσεται», ανέφερε χθες ο πρόεδρος της Aegean Ευτύχης Βασιλάκης.
«Είμαστε πάντα δίπλα στον τουριστικό κλάδο, που κράτησε την ελληνική οικονομία όρθια τα δύσκολα χρόνια της κρίσης. Στηρίζουμε τον υγιή ιδιωτικό τομέα του τουρισμού και χαιρόμαστε που έχει άποψη και δυναμική εκπροσώπηση. Είμαστε αντίθετοι στην πειρατεία, στην αυθαιρεσία, στην αισχροκέρδεια και την καταστροφή του φυσικού μας πλούτου λόγω συντεχνιακών πιέσεων. Συμφέρον όλων είναι να θωρακίσουμε τον τόπο από τέτοια φαινόμενα που θα διασφαλίσουν ότι ο τουρισμός μας θα είναι ποιοτικός και θα αντέξει και στο μέλλον», σημείωσε ο διευθυντής της «Κ» Αλέξης Παπαχελάς. Και πρόσθεσε: «Χαιρόμαστε γιατί η “Καθημερινή” ξεκίνησε έναν διάλογο για το μέλλον του βιώσιμου τουρισμού και τις κοινωνικές του επιπτώσεις, που έχει γίνει κομμάτι του δημόσιου διαλόγου. Θα τον συνεχίσουμε έχοντας στόχο την εξεύρεση πρακτικών λύσεων, χωρίς υπερβολές, αλλά και χωρίς να κρύβουμε τα προβλήματα κάτω από το χαλί».
Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) και διευθύνων σύμβουλος του αεροδρομίου «Ελ. Βενιζέλος», Γιάννης Παράσχης, ανέφερε ότι φέτος οι επιδόσεις του ελληνικού τουρισμού είναι βελτιωμένες συγκριτικά με πέρυσι, αλλά ο ρυθμός αύξησης των αφίξεων είναι υψηλότερος σε σχέση με αυτόν των εσόδων. Την περίοδο δηλαδή Ιανουαρίου – Ιουλίου, ετησίως, οι αφίξεις ενισχύθηκαν κατά 11%, ενώ τα έσοδα αυξήθηκαν κατά 5,5%-6%, συμπεριλαμβανομένης της κρουαζιέρας. Οι διαφορετικές αυτές «ταχύτητες» σχετίζονται και με τη μείωση της μέσης διάρκειας διαμονής, χωρίς αυτή να συνοδεύεται με υποχώρηση της ημερήσιας δαπάνης.
Αναφερθείς στη μελλοντική πορεία του τουρισμού, ο CEO του ΔΑΑ σημείωσε πως το 2024 θα είναι το νέο έτος-ορόσημο για τον ελληνικό τουρισμό. «Θα έχουμε υψηλότερες αφίξεις, υψηλότερα έσοδα, αλλά αυτό δεν είναι κάτι δεδομένο για το 2025 και μετά», σχολίασε. Σε σχέση με το κόστος για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, που τοποθετείται ετησίως σε 2 δισ. ευρώ σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, υπογράμμισε πως δεν πρέπει να το επωμιστεί μόνον ο τουρισμός.
«Το 2024 θα έχουμε υψηλότερες αφίξεις, υψηλότερα έσοδα, αλλά αυτό δεν είναι κάτι δεδομένο για το 2025 και μετά», σημείωσε ο Γιάννης Παράσχης, πρόεδρος του ΣΕΤΕ.
Ο Ανδρέας Ανδρεάδης, CEO Sani/Ikos Group σημείωσε πως ο χωροταξικός σχεδιασμός είναι αναγκαίος, αλλά η υλοποίησή του καταλήγει στις τοπικές Αρχές. «Επειδή οι τοπικές Αρχές δεν είναι αρμόδιες, όλα γίνονται κεντρικά, γεγονός που οδηγεί σε ένα μοντέλο για όλους. Στη Μύκονο και τη Σαντορίνη ισχύουν τα ίδια με την Ηπειρο και την Πελοπόννησο», ανέφερε.
«Το θέμα δεν είναι το ισχύον νομικό πλαίσιο, αλλά το πώς θα το εφαρμόσουμε», υπογράμμισε ο Παναγιώτης Πικραμμένος, πρώην πρωθυπουργός. Η Ιωάννα Δρέττα, πρόεδρος της Marketing Greece, τόνισε ότι πολύς κόσμος που συνδέεται με τον τουρισμό καταλήγει σε συμπεράσματα που, με βάση τις μελέτες και τα στοιχεία, δεν ισχύουν.
Ο Αντριάν Μεσερλί, πρόεδρος της Four Seasons για την περιοχή ΕΜΕΑ, έκανε γνωστό ότι ο ξενοδοχειακός όμιλος σε συνεργασία με την Blue Iris προχωράει στην υλοποίηση νέου τουριστικού συγκροτήματος στη Μύκονο (Καλό Λιβάδι) με χρονικό ορίζοντα λειτουργίας το καλοκαίρι του 2025.
Ο διευθύνων σύμβουλος των Electra Hotels και πρόεδρος του ΙΟΒΕ, Γιάννης Ρέτσος, τόνισε ότι «το ζητούμενο είναι η χώρα να μπορέσει να διαχύσει το τουριστικό εισόδημα σε όλες τις περιφέρειες και σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα». Το μέλος Faculty του Singularity University και γενικός διευθυντής του Eindhoven Artificial Intelligence Systems Instituteκ, Βαν ντε Βέιζερ, μίλησε για τον ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης, σημειώνοντας ότι μπορεί να συμβάλει στην εξατομίκευση των ταξιδιωτικών εμπειριών, στη δυναμική τιμολόγηση, στην έγκυρη πρόβλεψη της ζήτησης.
Υψηλή συμβολή στο ΑΕΠ, παραμένει μικρό το παγκόσμιο αποτύπωμα
Σύμφωνα με την έρευνα που παρουσίασε ο Λεωνίδας Παπαϊωάννου, εταίρος της PwC Ελλάδας και επικεφαλής Δημόσιου Τομέα, ο κλάδος του τουρισμού συνεισφέρει στο ΑΕΠ με 34%, με τη συμβολή στην απασχόληση να διαμορφώνεται σε 9,1% και 400.000 εργαζομένους. Πρόσθεσε πως ο τουρισμός είναι αντιμέτωπος με σειρά προκλήσεων οι οποίες σχετίζονται με:
• Τον γεωγραφικό προσδιορισμό. Το 77%, δηλαδή, των τουριστικών αφίξεων επικεντρώνεται σε 5 περιφέρειες. Ακόμη η πλειονότητα των τουριστών αναζητά το προϊόν «ήλιος και θάλασσα», ενώ πρόσφατα προστέθηκε και ο τουρισμός «city break» στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη. «Είναι λοιπόν δύσκολο να δούμε με αυτό το μοντέλο μια εξέλιξη στην οποία θα είναι ισόρροπη και δίκαιη η κατανομή των ροών, ώστε να συγκλίνουν οι περιφέρειες σε όλη την Ελλάδα», σημείωσε.
• Την εποχικότητα που οδηγεί σε πέντε μήνες υπερεργασίας και επτά μήνες ανεργίας ή παράλληλης εργασίας στη «μαύρη» αγορά. Ωστόσο η εποχικότητα αμβλύνεται, λόγω της αύξησης κατά 2% των αφίξεων την άνοιξη.
• Την αναγκαιότητα για υλοποίηση νέων υποδομών.
• Την έλλειψη προσωπικού, με δύο στις δέκα θέσεις εργασίας να μην καλύπτονται, παρότι η τουριστική ζήτηση ενισχύεται διαρκώς.
• Τη μικρή αύξηση, δηλαδή από 0,45% στο 0,46%, του μεριδίου του ελληνικού τουρισμού στην παγκόσμια αγορά, σε σύγκριση με αυτήν παραδοσιακών αγορών, όπως της Ισπανίας, της Τουρκίας, της Ιταλίας, αλλά και της Κροατίας. Την ίδια στιγμή, όπως ανέφερε ο κ. Παπαϊωάννου, η συνεισφορά των εσόδων του τουρισμού στο συνολικό ΑΕΠ της χώρας (10,1%) καταδεικνύει τη σημαντικότητα του κλάδου για την ελληνική οικονομία. Στον αντίποδα, το ποσοστό αυτό, σε αγορές όπως η Ισπανία, η Ιταλία και η Τουρκία, δεν ξεπερνάει το 6,5%. Πάντως, όπως σημείωσε, ποιοτικά το τουριστικό προϊόν της χώρας μας έχει αναβαθμιστεί. Σύμφωνα με τον δείκτη Travel & Tourism Development Index, η Ελλάδα έχει ανέβει επτά θέσεις στην κατάταξη, ξεπερνώντας την Τουρκία, την Κύπρο και την Κροατία – βασικούς ανταγωνιστές της Ελλάδας.
Σύνοψη των βασικών συμπερασμάτων της έκθεσης της PwC που παρουσιάστηκε στο συνέδριο – Ποιες είναι οι προκλήσεις του αύριο.
• Την ανάδυση νέων προτιμήσεων από ταξιδιώτες μεγαλύτερης ηλικίας, νέους ή ψηφιακούς νομάδες, με την αυθεντικότητα και την προστασία των καταναλωτών να προκρίνονται.
• Τα εμπόδια, όπως το υψηλό κόστος, ως προς την υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών από τις εγχώριες τουριστικές επιχειρήσεις. Ιδίως για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις τα ζητήματα περιβάλλοντος, εξοικονόμησης ενέργειας και αειφορίας αποτελούν παράγοντα επιβίωσης.
• Τα έντονα καιρικά φαινόμενα, που έχουν πολλαπλασιαστεί λόγω της κλιματικής κρίσης. Για την αντιμετώπισή τους, οι τουριστικές επιχειρήσεις απαιτείται να διαθέτουν τους αναγκαίους μηχανισμούς άμυνας και τις υποδομές, ενώ το κράτος πρέπει να έχει διαχειριστική ετοιμότητα και υψηλό επίπεδο συντονισμού.
Βιώσιμες πρακτικές
Με στόχο την προσαρμογή του τουρισμού στα νέα δεδομένα, ο κ. Παπαϊωάννου διατύπωσε σειρά προτάσεων που περιλαμβάνουν τη χρονική και χωρική επέκταση του τουρισμού και την υιοθέτηση πρακτικών βιώσιμης ανάπτυξης.
Μία «αιρετική» προσέγγιση στον τουρισμό
Σέρινγκ Τόμπγκε, πρωθυπουργός του Μπουτάν
Το παράδειγμα του Μπουτάν ως μιας εναλλακτικής προσέγγισης για τον τουρισμό βρέθηκε στο επίκεντρο της συζήτησης που είχε ο Αθανάσιος Ελλις, διευθυντής της αγγλικής έκδοσης της «Καθημερινής», με τον πρωθυπουργό του Μπουτάν Σέρινγκ Τόμπγκε (Tshering Tobgay).
Ο κ. Τόμπγκε περιέγραψε την ιδιαίτερη φιλοσοφία και τις πρακτικές του Μπουτάν στον τομέα της φιλοξενίας, με χαρακτηριστικό γνώρισμα την παραδοσιακή ενδυμασία, την οποία οι κάτοικοι του Μπουτάν φορούν καθημερινά, υπογραμμίζοντας την αξία της προστασίας της πολιτισμικής κληρονομιάς. Ανέφερε ότι η διατήρηση της κουλτούρας αποτελεί κεντρικό άξονα σε ό,τι αφορά τον τουρισμό στη χώρα του, προσκαλώντας όσους επιθυμούν να επισκεφθούν το Μπουτάν για να έρθουν σε επαφή με έναν αυθεντικό πολιτισμό.
Στη συνέχεια ο κ. Τόμπγκε ευχαρίστησε την Ελλάδα για τη συμβολή της στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας, αναφερόμενος με συγκίνηση στην επίσκεψή του στον Ναό του Ποσειδώνα. Δήλωσε εντυπωσιασμένος από το γεγονός ότι οι Ελληνες έχουν καταφέρει να προστατεύσουν και να διατηρήσουν τον Ναό για περισσότερα από 2.500 χρόνια, κάνοντας λόγο για σπουδαίο παράδειγμα βιώσιμου τουρισμού. Οπως ανέφερε χαρακτηριστικά, η σύζυγός του δάκρυσε κατά την επίσκεψή της στο αρχαιολογικό μνημείο.
Ο πρωθυπουργός του Μπουτάν αναφέρθηκε στην Ακαθάριστη Εγχώρια Ευτυχία (Gross National Happinness – GNH), ως δείκτης που καθορίζει τις αναπτυξιακές πολιτικές της χώρας του. Εξήγησε ότι το Μπουτάν, αν και μικρή και όχι ιδιαίτερα πλούσια χώρα, έθεσε ως προτεραιότητα την ευτυχία και την ευημερία των πολιτών, αντί για την οικονομική ανάπτυξη με παραδοσιακούς δείκτες, όπως το ΑΕΠ. «Η οικονομική ανάπτυξη είναι σημαντική, αλλά πρέπει να είναι βιώσιμη και ισότιμη, ισορροπώντας με την κοινωνική πρόοδο, την προστασία του περιβάλλοντος, τη διατήρηση του πολιτισμού και την ορθή διακυβέρνηση της χώρας», τόνισε.
Αναφορικά με τον τουρισμό, ο κ. Τόμπγκε υπογράμμισε ότι το Μπουτάν έχει επιλέξει μια «αιρετική» προσέγγιση, εφαρμόζοντας το μοντέλο «υψηλής αξίας, χαμηλού όγκου τουρισμού». Η κυβέρνηση επιβάλλει τέλος βιώσιμης ανάπτυξης ύψους 100 δολαρίων ανά ημέρα για κάθε επισκέπτη, το οποίο εισφέρει στην προστασία των υποδομών και τη διαφύλαξη του περιβάλλοντος της χώρας. Επίσης, όλοι οι τουρίστες που πρόκειται να επισκεφθούν το Μπουτάν είναι υποχρεωμένοι να κάνουν κρατήσεις σε καταλύματα, μέσα μετακίνησης και ξεναγούς πριν από το ταξίδι τους. Με αυτούς τους κανόνες ενθαρρύνουν τους ανθρώπους που πραγματικά θέλουν να γνωρίσουν τη χώρα εκ των έσω να την επισκεφθούν, διατηρώντας τον αριθμό των τουριστών χαμηλό, αλλά την ποιότητα των τουριστών υψηλή.
Ο κ. Τόμπγκε υπογράμμισε ότι σήμερα το Μπουτάν δέχεται περίπου 170.000 τουρίστες ετησίως, αλλά ο στόχος του είναι να αυξηθούν στους 300.000, έναν αριθμό που η χώρα θεωρεί βιώσιμο για τις υποδομές της. Σήμερα η τουριστική βιομηχανία του Μπουτάν συμβάλλει στη χρηματοδότηση της δωρεάν εκπαίδευσης και υγειονομικής περίθαλψης και της προστασίας του περιβάλλοντος, με ενέργειες όπως η αποζημίωση των αγροτών και η προστασία των εθνικών πάρκων.
