Σημαντικές αλλαγές στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο των μετακλήσεων στη χώρα μας, με παρεμβάσεις από τον τρόπο καταγραφής των πραγματικών αναγκών για εργατικά χέρια ανά περιφέρεια έως και την έκδοση άδειας παραμονής των ξένων εργατών στη χώρα μας, σχεδιάζονται από τα συναρμόδια υπουργεία Μεταναστευτικής Πολιτικής και Εργασίας.
Στόχος είναι η καθιέρωση ενός πλαισίου για γρήγορες, εύκολες αλλά και στοχευμένες μετακλήσεις εργαζομένων από τρίτες χώρες στην Ελλάδα, καθώς και παρά τις συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες που δεν μπορούν να καλυφθούν από τους Ελληνες ανέργους, οι μετακλήσεις που γίνονται υπολείπονται όχι μόνο των πραγματικών αναγκών, αλλά και αυτών που εγκρίνονται κάθε δύο χρόνια από το υπουργείο Εργασίας.
Εκτιμάται ότι μόλις μία στις πέντε θέσεις που εγκρίνονται, τελικά καλύπτεται από μετακλητούς εργαζομένους. Αλλωστε, μέχρι να έρθουν στη χώρα μας οι μετακλητοί εργαζόμενοι απαιτούνται συνήθως από 12 έως και 18 μήνες. Μάλιστα για όλα τα παραπάνω δεν υπάρχουν επίσημα καταγεγραμμένα στοιχεία σε μια βάση δεδομένων, που θα μπορούσε να αποτελέσει την κεντρική πηγή άντλησης πληροφοριών, προκειμένου να σχεδιαστεί η μεταναστευτική πολιτική στο σκέλος των μετακλήσεων.
Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με πληροφορίες, το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής σε συνεργασία με το υπουργείο Εργασίας αναμένεται να προχωρήσουν σε νομοθετική παρέμβαση, η οποία μεταξύ άλλων θα αναδιαμορφώνει ένα μέρος των αρμοδιοτήτων που σήμερα έχουν οι υπηρεσίες του υπουργείου Εσωτερικών και των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, ενώ εξετάζεται και η μεταβίβαση κάποιων αρμοδιοτήτων στις υπηρεσίες του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής. Σε κάθε περίπτωση, έχει διαπιστωθεί ότι υπάρχει σοβαρή υποστελέχωση στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, στις οποίες δεν υπάρχει καν ειδικό τμήμα για μετακλήσεις. Αντίστοιχα προβλήματα διαπιστώνονται και στις ελληνικές προξενικές αρχές, κυρίως στο σκέλος της έκδοσης βίζας, γεγονός που δυσχεραίνει την ήδη προβληματική διαδικασία.
Σε πρόσφατη έκθεσή του για τους τρόπους αναζήτησης εργατικού δυναμικού από τη χώρα μας, το ΕΛΙΑΜΕΠ αναφέρει ως βασικά προβλήματα της διαδικασίας μετάκλησης, η οποία αφορά και τις περιπτώσεις διμερών συμφωνιών, μεταξύ άλλων τα εξής:
• Χάσμα μεταξύ των αναγκών που προβάλλουν οι εργοδότες και των θέσεων που τελικά εγκρίνονται. Απαιτείται συνεπώς μια λεπτομερής χαρτογράφηση όχι μόνο της ζήτησης αλλά και των απαιτούμενων δεξιοτήτων. Αυτό συνεπάγεται αφενός ενεργοποίηση του μηχανισμού της ΔΥΠΑ, του υπουργείου Εργασίας, των εργοδοτικών και τοπικών φορέων, αφετέρου δημιουργία ενός Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος (ΟΠΣ) με πληροφορίες από τις αιτήσεις μετάκλησης έως τις οριστικές άδειες διαμονής.
• Ανομοιομορφία ως προς το χρονικό διάστημα που η Αποκεντρωμένη Διοίκηση χρειάζεται για να επεξεργαστεί μια αίτηση από την εργοδοτική πλευρά. Στην Αττική, συνήθως η επεξεργασία διαρκεί ένα μήνα, ενώ σε άλλες αστικές περιοχές μπορεί να διαρκέσει και οκτώ μήνες, οπότε η μετάκληση είναι απίθανο να προχωρήσει μέσα στο έτος που έγινε η αίτηση. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η πρόθεση των συναρμόδιων υπουργείων που βρίσκονται σε συνεχείς συσκέψεις για αναδιοργάνωση των υπηρεσιών που εμπλέκονται.
Μόλις μία στις πέντε θέσεις που εγκρίνονται τελικά καλύπτεται από μετακλητούς, ενώ μέχρι να έρθουν απαιτούνται 12 έως και 18 μήνες.
• Προβλήματα στη διαδικασία που αφορά τη διαμονή, τόσο ως προς την έκδοση της απαιτούμενης βίζας, όσο και σε αυτήν καθαυτήν την παραμονή στη χώρα μας, καθώς δεν υπάρχουν σπίτια για να στεγάσουν τους μετακλητούς εργαζομένους, με αποτέλεσμα οι ξένοι εργαζόμενοι να επιθυμούν να εργαστούν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, παρά στη χώρα μας. Για τον λόγο αυτό εξετάζονται αλλαγές στη διαδικασία έκδοσης άδειας διαμονής, κυρίως στις περιπτώσεις εποχικών εργαζομένων. Και αυτό γιατί είναι διαφορετικές οι προϋποθέσεις εισόδου, ανάλογα με το αν η είσοδος είναι μακροχρόνια (τουλάχιστον ενός έτους) ή θα έχει προσωρινό χαρακτήρα (εποχική εργασία) αλλά και ανάλογα με τον κλάδο της απασχόλησης, το αν αφορά ενδοεταιρική μετάθεση ή υψηλή ειδίκευση κ.λπ. Καθώς μάλιστα οι διαδικασίες είναι εκτός από χρονοβόρες και κοστοβόρες, προγραμματίζεται, για παράδειγμα, το ενδεχόμενο να επιτραπεί η παραμονή των εργαζομένων 18 συνεχόμενους μήνες και στη συνέχεια να επιστρέφουν στη χώρα τους για συνεχόμενους έξι μήνες. Σύμφωνα με το ΕΛΙΑΜΕΠ, θα μπορούσε επίσης να ληφθούν μέτρα, όπως η στρατηγική επιλογή των χωρών-εταίρων, όχι μόνο σε σχέση με την «ευκολία» με την οποία μπορεί να εκδοθεί η βίζα, αλλά και σε σχέση με τις ευρύτερες μεταναστευτικές προτεραιότητες της Ελλάδας, αλλά και το σύνολο των δεξιοτήτων που διαθέτουν οι χώρες.
Τι κάνουν άλλες χώρες
Παράλληλα, θα μπορούσαν να ακολουθηθούν οι βέλτιστες πρακτικές άλλων χωρών. Για παράδειγμα, τον Απρίλιο του 2024 υπογράφηκε ένα μνημόνιο συνεννόησης από τις εργατικές ομοσπονδίες της Σικελίας και του Μαρόκου, δίνοντας τη δυνατότητα στους Μαροκινούς εργαζομένους να υποβληθούν σε επαγγελματική κατάρτιση στη χώρα και να είναι επιλέξιμοι για εποχική απασχόληση στη Σικελία.
Η Μάλτα προσφέρει διαδικτυακές συνεντεύξεις, οι οποίες επιτρέπουν στους εργοδότες να γνωρίσουν τους δυνητικούς εργαζομένους.
Η Ολλανδία έχει δημιουργήσει μια ηλεκτρονική βάση δεδομένων για την πρόσληψη προσωπικού στον γεωργικό τομέα. Οι πληροφορίες παρέχονται σε κείμενο, εικόνες και βίντεο σε διάφορες γλώσσες, κάνοντάς τες έτσι προσβάσιμες.
Η Ισπανία δημιουργεί κέντρα κατάρτισης σε χώρες όπου έχει αποφασιστεί να δοθεί έμφαση στις προσλήψεις.
