Η μεγάλη αύξηση των τιμών, η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος κατά 20% σε σχέση με το 2008, η φορολογία και η έλλειψη χρηματοδότησης, είναι από τις βασικές αιτίες υποχώρησης του ποσοστού ιδιοκατοίκησης στο ιστορικό χαμηλό ποσοστό του 69,6%. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2009 το ποσοστό της ιδιοκατοίκησης στη χώρα ήταν ιδιαίτερα υψηλό, με σχεδόν οκτώ στα δέκα νοικοκυριά (77,2%) να κατοικούν σε ιδιόκτητη κατοικία, καθώς γενιές και γενιές μεγάλωναν με το όνειρο να αποκτήσουν το δικό τους σπίτι.
Η ιδιοκατοίκηση και το πώς βλέπουν οι Ελληνες τη στροφή στην ενοικίαση ήταν το θέμα της συζήτησης που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της 25ης Prodexpo, του μακροβιότερου συνεδρίου στον τομέα του real estate στην Ελλάδα.
H Βασιλική Βλαχοστεργίου, Deputy Head of Real Estate Analysis Section στην Τράπεζα της Ελλάδος, ανέφερε ότι το ποσοστό της ιδιοκατοίκησης έχει μειωθεί σημαντικά και βρίσκεται πλέον στο 69,6% στο σύνολο της χώρας βάσει των στοιχείων της Eurostat, ενώ για την Αθήνα το ποσοστό αυτό έχει μειωθεί στο 64%.
Οι βασικές αιτίες που οδηγούν σε αυτή τη μείωση, σύμφωνα με την κ. Βλαχοστεργίου, είναι το γεγονός ότι οι αξίες των οικιστικών ακινήτων αυξάνονται με διψήφια ποσοστά την τελευταία διετία, ενώ από το 2017, όπου οι αξίες βρέθηκαν στο χαμηλότερο σημείο, έως το δεύτερο τρίμηνο του 2024, η αύξηση της αξίας των ακινήτων στην Αθήνα κατά μέσο όρο φτάνει το 90%. Εχουν δηλαδή ξεπεράσει κατά 4% το προηγούμενο υψηλό που είχε καταγραφεί το 2008. Επιπλέον, το απόθεμα των ακινήτων προς πώληση είναι ποιοτικά υποδεέστερο, καθώς είναι «γηρασμένο» ξεπερνώντας τα 40 έτη.
Την ίδια ώρα, το διαθέσιμο εισόδημα καταγράφει μείωση κατά 20% σε σχέση με το 2008.
Οπως σημείωσε, δεν εκδίδονται πλέον νέες οικοδομικές άδειες με αποτέλεσμα να υπάρχει έλλειμμα νέων ακινήτων. Πρόσθεσε επίσης ότι οι οικοδομικές άδειες που εκδόθηκαν από το 2011 έως και το 2024 είναι αθροιστικά ίδιες στο σύνολο με αυτές που εκδόθηκαν το 2005. Καταλήγοντας, υπογράμμισε πως η ιδιοκατοίκηση ως νοοτροπία δεν μπορεί να αλλάξει και θεωρεί πως η ενοικίαση αποτελεί μία προσωρινή λύση.
Ο Πάνος Λολώνης, Head of the Geospatial Information Department, Ελληνικό Κτηματολόγιο, δήλωσε ότι η ιδιοκατοίκηση δεν είναι στα ίδια ποσοστά με τα προηγούμενα έτη, καθώς η κατοχή ακινήτου δεν είναι πλέον προσοδοφόρα, ενώ γίνεται επαχθής λόγω του ΕΝΦΙΑ, της έλλειψης χρηματοδότησης, της συντήρησης και της διαδικασίας μεταβίβασης.
Σημείωσε πως η αυξημένη κινητικότητα των νέων κυρίως προς το εξωτερικό, έχει σαν αποτέλεσμα να μην επενδύουν πλέον σε σταθερά assets όπως ένα οικιστικό ακίνητο. Ο κ. Λολώνης σχολίασε επίσης ότι δεν υπάρχουν διαθέσιμα προς αγορά ακίνητα και για αυτόν τον λόγο υπάρχει μεγάλη στροφή στην ενοικίαση.
Ο Κοσμάς Θεοδωρίδης, VP of the Real Estate Association of Athens – President of PAC / CEPI, τόνισε ότι το στεγαστικό απασχολεί όλο τον δυτικό κόσμο και την Ευρώπη, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι το να χτίσεις είναι «πολύ ακριβό σπορ», ενώ υπάρχει έλλειμμα οικοπέδων.
Ο Νίκος Τσάτσης, Chief Development Officer, Plasis Real Estate + Development, επισήμανε πως ενώ αυξάνονται οι τιμές των ακινήτων δεν υπάρχει η αντίστοιχη αύξηση στους μισθούς, ενώ τα δάνεια δεν φτάνουν για την αγορά σύγχρονων κατοικιών.
Πρόσθεσε ότι στο παρελθόν η αγορά ενός ακινήτου συνδεόταν με τη βοήθεια από την οικογένεια κάτι που δεν υφίσταται πλέον καθώς τα οικογενειακά αποθέματα χρημάτων έχουν μειωθεί ενώ επίσης έχουν κατασχεθεί οικογενειακά ακίνητα λόγω αδυναμίας εξυπηρέτησης των δανείων. Πλέον, όπως σημείωσε, αρκετοί προτιμούν να νοικιάσουν ένα ακίνητο με παροχές παρά να αγοράσουν ένα παλιό.
Η Μαρί Δελλή, Partner, LCI Law επισήμανε την απουσία μεγάλων συγκροτημάτων που να παρέχουν υπηρεσίες και να ανήκουν σε έναν ιδιοκτήτη που θα τα διαχειρίζεται. Αντιθέτως, σημείωσε, η αγορά έχει εστιάσει σε γραφεία, ξενοδοχεία και logistics με σημαντικά κενά στην κατοικία. Αναφέρθηκε σε νομικά θέματα που θέτουν εμπόδια, όπως το γεγονός ότι ο συντελεστής δόμησης είναι σε αδράνεια, καθώς δεν έχει μπει σε λειτουργία η τράπεζα γης. Επίσης, τόνισε ότι χρειάζεται απλούστευση σε αδειοδοτικές διαδικασίες όπως αυτές για την κατεδάφιση, την αναπαλαίωση διατηρητέων κτιρίων, την ανακαίνιση, και τις αλλαγές σε χρήσης γης.
Κλείνοντας ανέφερε ότι πρέπει να γίνει δημόσιος διάλογος για το δίκαιο της μίσθωσης της κατοικίας, να καταργηθεί η προστασία της ελάχιστης διάρκειας μίσθωσης που θέτει ο νόμος και κάθε συμβόλαιο να είναι αποτέλεσμα διαπραγμάτευσης μεταξύ εκμισθωτή και ενοικιαστή.
