Οσο βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη οι διαπραγματεύσεις για τους προϋπολογισμούς δύο εκ των σημαντικότερων οικονομιών της Ευρώπης, διαφαίνεται μια ιστορική στροφή.
Η Ιταλία, η οποία θεωρείτο ανέκαθεν το κράτος των φοροφυγάδων και των οικονομικών υπερβάσεων, τώρα συγκαταλέγεται ανάμεσα στις δημοσιονομικά συνετές χώρες. Η οικονομία, τουλάχιστον βάσει ορισμένων μετρήσεων, φαίνεται να βγαίνει από τις δεκαετίες στασιμότητας, ενώ τα φορολογικά έσοδα αυξάνονται και η πολιτική σκηνή είναι σχετικά σταθερή. Διαφορετική είναι η κατάσταση στη Γαλλία, η οποία άλλοτε ασκούσε τόσο μεγάλη επιρροή στις Βρυξέλλες ώστε μπορούσε να αγνοήσει ακόμα και τις πιο πανικόβλητες εκκλήσεις για δημοσιονομική εγκράτεια, σημειώνει το Politico. Τώρα όμως είναι ευάλωτη, καθώς οι πολλοί μήνες πολιτικής αβεβαιότητας έχουν οδηγήσει στον σχηματισμό ενός εύθραυστου κυβερνητικού συνασπισμού. Ετσι, ο πρωθυπουργός Μισέλ Μπαρνιέ δέχεται αντίσταση στα σχέδιά του για αύξηση των φόρων και για τεράστιες περικοπές δαπανών ύψους 60 δισ. ευρώ.
Η παλιά δυναμική αντιστρέφεται όσο η Κομισιόν απειλεί και τις δύο χώρες με κυρώσεις εάν δεν βάλουν τα δημοσιονομικά τους σχέδια σε τάξη. Στο πλαίσιο αυτό, όμως, για πρώτη φορά η Ιταλία είναι η «χαϊδεμένη» των Βρυξελλών. Ειδικότερα, η Ρώμη προβλέπει ότι το έλλειμμά της θα έχει πέσει κάτω από τον στόχο της Ε.Ε. μέχρι το 2026, ενώ το Παρίσι εκτιμά ότι θα χρειαστεί μέχρι το 2029, παρότι μέχρι πριν από μερικές εβδομάδες δεσμευόταν ότι θα μπορούσε να πετύχει τον στόχο το 2027. «Οι περισσότεροι από τους γείτονές μας στην Ευρώπη –ακόμα και οι Ιταλοί– έχουν επιτύχει διόρθωση της κατάστασής τους. Πρέπει να το επιτύχουμε κι εμείς, μαζί», δήλωσε πριν από μερικές ημέρες ο κεντρικός τραπεζίτης της Γαλλίας, Φρανσουά Βιλερουά ντε Γκαλό.
Η κατάσταση δείχνει πράγματι να βελτιώνεται στην Ιταλία και να επιδεινώνεται στη Γαλλία. Το ιταλικό υπουργείο Οικονομικών, αν και χαρακτηρίστηκε υπερβολικά αισιόδοξο από ορισμένους, αναμένει ότι το έλλειμμα θα υποχωρήσει στο 2,8% το 2026, δηλαδή 0,2% χαμηλότερα από το όριο της Ε.Ε., από 7,8% πέρυσι. Παρότι εξακολουθούν να απαιτούνται μέτρα δημοσιονομικής σύσφιγξης, μεγάλο μέρος της βελτίωσης στα δημόσια ταμεία θα προέλθει από φορολογικά έσοδα, τα οποία έχουν αυξηθεί εν μέρει εξαιτίας του πληθωρισμού και της ανόδου των μισθών. Παρότι είναι ακόμα αβέβαιο πόσα επιπλέον φορολογικά έσοδα θα συγκεντρώσει, η συνολική κατάσταση της Ιταλίας είναι καλύτερη από εκείνη της Γαλλίας. Μετά την πανδημία, το Παρίσι ξεπερνά συνεχώς τους στόχους για το έλλειμμα λόγω ανακριβών προβλέψεων και χαμηλότερων φορολογικών εσόδων.
Οταν ανέλαβε πρώτη φορά τα καθήκοντά της, η πρώτη κυβέρνηση του Εμανουέλ Μακρόν μείωσε κατακόρυφα τη φορολογία, ελπίζοντας να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Λόγω του μέτρου αυτού υπολογίζεται ότι χάθηκαν φορολογικά έσοδα περίπου 62 δισ. ευρώ μεταξύ 2018 και 2023.
Πέραν των οικονομικών μεγεθών, στην Ιταλία επικρατούν και ώριμες πολιτικές συνθήκες για δημοσιονομική εξυγίανση. Παλαιότερα, οι Ιταλοί ηγέτες διασφάλιζαν την εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων ανοίγοντας την κάνουλα των δαπανών, σχολιάζει το Politico, αλλά τώρα οι προτεραιότητες είναι διαφορετικές. «Μπορούμε να τα πάμε πολύ καλύτερα αυξάνοντας τις δαπάνες, αλλά αποφασίσαμε για πολιτικούς λόγος… να παίξουμε σύμφωνα με τους κανόνες», δήλωσε ο γερουσιαστής Κλαούντιο Μπόργκι.
Αντιθέτως το Παρίσι, μετά την εκτόξευση των δαπανών από την πανδημία, απέφυγε να πάρει μέτρα για να σταματήσει την αύξηση του χρέους, καθώς υπήρχαν ανησυχίες ότι οι ψηφοφόροι θα αντιδρούσαν στις ευρωεκλογές.
Το καλό είναι ότι η Ε.Ε. δείχνει διατεθειμένη να αφήσει περιθώριο ευελιξίας και στις δύο χώρες, αναγνωρίζοντας ότι η οικονομία επιβραδύνεται και ότι τα μέτρα λιτότητας σε αυτή τη φάση θα λειτουργούσαν αντιπαραγωγικά. Ωστόσο, σε καμία από τις δύο περιπτώσεις δεν χωρά εφησυχασμός.
