Μία από τις χειρότερες θέσεις στις χώρες του ΟΟΣΑ καταλαμβάνει η χώρα μας στους φόρους κατανάλωσης, καθώς όχι μόνον έχει από τους υψηλότερους συντελεστές, αλλά ταυτόχρονα έχει και από τις πιο περιορισμένες βάσεις. Παρά το γεγονός ότι ο ΦΠΑ καλύπτει ή, διαφορετικά, επιβάλλεται στο 37% της τελικής κατανάλωσης, τα έσοδα στον προϋπολογισμό είναι σχεδόν διπλάσια από τον φόρο εισοδήματος.
Ουσιαστικά, οι πολλές απαλλαγές από τον ΦΠΑ που έχουν αποφασίσει οι κυβερνήσεις στο παρελθόν, και συντηρούνται μέχρι και σήμερα λόγω πολιτικών αποφάσεων και πολιτικού κόστους, έχουν οδηγήσει στην εφαρμογή ιδιαίτερα υψηλών συντελεστών, με αποτέλεσμα τη διόγκωση της φοροδιαφυγής. Βέβαια, τα τελευταία χρόνια με την αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών ή τη διασύνδεση των ταμειακών με τα POS το «κενό» ΦΠΑ περιορίζεται, αν και αυτό θα μπορούσε να συμβεί με την πλήρη αναμόρφωση επιβολής του ΦΠΑ. Είναι ενδεικτικό ότι σήμερα από τις απαλλαγές που έχουν δοθεί το κράτος χάνει ετησίως περί τα 853 εκατ. ευρώ και μάλιστα με μετριοπαθείς υπολογισμούς.
Σύμφωνα με τον φετινό Δείκτη Διεθνούς Φορολογικής Ανταγωνιστικότητας, που δημοσιεύει το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕΦίΜ) στη χώρα μας σε συνεργασία με το Tax Foundation, η Ελλάδα καταλαμβάνει την 34η θέση μεταξύ 38 χωρών στους φόρους κατανάλωσης, ενώ συνολικά βρίσκεται στην 27η θέση.
Οπως αναφέρουν οι μελετητές, ένας τρόπος μέτρησης της φορολογικής βάσης του ΦΠΑ μιας χώρας είναι ο λόγος εσόδων από τον ΦΠΑ. Αυτός ο λόγος εκφράζει τη διαφορά ανάμεσα στα όντως εισπραχθέντα έσοδα από ΦΠΑ και τα έσοδα από ΦΠΑ που θα μπορούσαν να εισπραχθούν αν ο γενικός συντελεστής εφαρμοζόταν σε όλη την τελική κατανάλωση.
Η διαφορά ανάμεσα στα πραγματικά και τα δυνητικά έσοδα από τον ΦΠΑ οφείλεται: α) Σε επιλογές πολιτικής για την απαλλαγή συγκεκριμένων αγαθών και υπηρεσιών από τον ΦΠΑ ή για τη φορολόγησή τους με μειωμένους συντελεστές και β) σε έλλειμμα συμμόρφωσης προς τον ΦΠΑ.
Για παράδειγμα, εάν η τελική κατανάλωση μιας χώρας είναι 100 ευρώ και η χώρα επιβάλλει ΦΠΑ 10% σε όλα τα αγαθά και τις υπηρεσίες, τότε η καθαρή βάση θα απέφερε έσοδα 10 ευρώ. Είσπραξη κάτω από 10 ευρώ αντανακλά είτε έναν μεγάλο αριθμό εξαιρέσεων και την ύπαρξη μειωμένων συντελεστών είτε χαμηλά επίπεδα συμμόρφωσης (ή και τα δύο). Σύμφωνα με την έκθεση, η Νέα Ζηλανδία έχει την ευρύτερη φορολογική βάση, καλύπτοντας περίπου το 100% της συνολικής κατανάλωσης. Το Λουξεμβούργο και η Κορέα ακολουθούν με λόγους 0,91 και 0,79 αντιστοίχως. Το Μεξικό (0,33), οι Ηνωμένες Πολιτείες (0,35) και η Ελλάδα (0,37) έχουν τις χειρότερες επιδόσεις. Ο μέσος λόγος φορολογικής βάσης στον ΟΟΣΑ είναι 0,58.
Σε ό,τι αφορά τη φορολόγηση των επιχειρήσεων, αν και η Ελλάδα έχει χαμηλότερο συντελεστή για τη φορολόγησή τους από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ (23,9%), ωστόσο αντιμετωπίζει σοβαρά μειονεκτήματα, όπως για παράδειγμα οι αποσβέσεις και οι μεταφορές ζημιών. Συγκεκριμένα, οι εταιρείες στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν αυστηρούς περιορισμούς ως προς τα ποσά των καθαρών ζημιών χρήσης με τα οποία μπορούν να αντισταθμίσουν μελλοντικά κέρδη. Επίσης, δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν ζημίες για να μειώσουν προηγούμενο φορολογητέο εισόδημα.
Σύμφωνα με τους μελετητές, σήμερα οι επιχειρήσεις μπορούν να επενδύσουν σε όποιες χώρες του κόσμου επιλέξουν αναζητώντας τη μεγαλύτερη απόδοση. Ετσι, αναζητούν χώρες με μικρότερους φορολογικούς συντελεστές επί των επενδύσεων για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους.
Καλύτερα είναι τα πράγματα στον φόρο εισοδήματος, όπου η Ελλάδα καταλαμβάνει την 9η θέση μεταξύ των 38 χωρών.
