Εως 125% ακριβότερα πωλούνται οι κατοικίες που έχουν αναβαθμιστεί στην υψηλότερη κατηγορία του ενεργειακού πιστοποιητικού, σε σχέση με εκείνες που εντάσσονται στηχαμηλότερη κατηγορία, δηλαδή δεν έχουν υποστεί καμία απολύτως αναβάθμιση στην πορεία των δεκαετιών. Το στοιχείο αυτό προκύπτει με βάση έρευνα του Spitogatos.gr, την οποία παρουσίασε στο πρόσφατο συνέδριο ακινήτων Prodexpo ο κ. Δημήτρης Μελαχροινός, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, και καταδεικνύει τη μεγάλη ώθηση στην αξία που μπορεί να προσδώσει μια τέτοια επένδυση.
Ασφαλώς, θα πρέπει να σημειωθεί ότι ουσιαστικά η απόκλιση αυτή συμβαδίζει με τη διαφορά τιμής ανάμεσα στα νεόδμητα και στα παλιά διαμερίσματα, λαμβάνοντας υπόψη ότι όλες οι νέες οικοδομές υπάγονται συνήθως στην ανώτερη κατηγορία του ενεργειακού πιστοποιητικού, λόγω και του «μπόνους» στον συντελεστή δόμησης που προσφερόταν μέσω του ΝΟΚ. Ωστόσο, είναι χαρακτηριστική και της σημαντικής αξίας που προσδίδει η ενεργειακή αναβάθμιση σε ένα ακίνητο. Η αυξητική πορεία του ενεργειακού κόστους τα τελευταία χρόνια έχει στρέψει μεγαλύτερο μέρος των νοικοκυριών σε λύσεις ενεργειακής αναβάθμισης, όπως τα φωτοβολταϊκά πάνελ, οι αντλίες θερμότητας, θερμοπροσόψεις και άλλες επιλογές, προκειμένου να βελτιωθεί η απόδοση του ακινήτου. Οπως φαίνεται πλέον, οι επενδύσεις αυτές αντανακλώνται και στην αξία του κάθε ακινήτου.
Οι τιμές πώλησης των κατοικιών της υψηλότερης ενεργειακής κλάσης έχουν αυξηθεί κατά 48% σε τρία χρόνια στο κέντρο της Αθήνας.
Στο πλαίσιο αυτό, με βάση τα στοιχεία του Spitogatos.gr, παρατηρείται ότι τη μεγαλύτερη απόκλιση εμφανίζουν οι «πράσινες» κατοικίες στα νησιά του Αιγαίου (κυρίως Κυκλάδες), που είναι 125% ακριβότερες συγκριτικά με τα μη αναβαθμισμένα ακίνητα των ίδιων περιοχών. Είναι χαρακτηριστικό ότι μια πράσινη κατοικία πωλείται 2.500 ευρώ/τ.μ. ακριβότερα! Ακολουθεί η περιοχή της Αττικής, όπου η απόκλιση διαμορφώνεται σε 101,5% και 2.213 ευρώ/τ.μ. Με βάση πρόσφατη ανάλυση του Spitogatos.gr, το μεγαλύτερο απόθεμα πωλούμενων «πράσινων» διαμερισμάτων στο λεκανοπέδιο εντοπίζεται στα νότια προάστια με 44%, ενώ ακολουθούν τα βόρεια προάστια με 25% και το κέντρο της Αθήνας με 15%. Οι κατοικίες μεσαίας ενεργειακής κλάσης κατανέμονται πιο ομοιόμορφα σε νότια, βόρεια προάστια και στο κέντρο, με την προσφορά να είναι μικρότερη στα δυτικά και ανατολικά προάστια. Το 50% των κατοικιών χαμηλής ενεργειακής κλάσης βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας, ενώ ακολουθούν τα νότια και δυτικά προάστια.
Σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία, οι τιμές πώλησης των κατοικιών της υψηλότερης ενεργειακής κλάσης έχουν αυξηθεί κατά 48% από το 2021 μέχρι σήμερα στο κέντρο της Αθήνας. Στα νότια προάστια, η αύξηση την ίδια περίοδο αγγίζει το 34%, ενώ στα βόρεια προάστια καταγράφεται άνοδος κατά 41%. Σε σχέση με πέρυσι, στο κέντρο της Αθήνας οι τιμές των «πράσινων» κατοικιών έχουν αυξηθεί κατά 20%, ενώ στα νότια προάστια η αύξηση αγγίζει το 15,7%. Ενδιαφέρον παρουσιάζει όμως και η περίπτωση της Θεσσαλονίκης, όπου, όπως φαίνεται, το πολύ χαμηλό διαθέσιμο απόθεμα πωλούμενων ακινήτων, νεόδμητων και μη, δημιουργεί στρεβλώσεις. Συγκεκριμένα, τα παλιά, μη αναβαθμισμένα διαμερίσματα πωλούνται πολύ πιο ακριβά απ’ ό,τι θα έπρεπε, ακριβώς λόγω της μεγάλης ανισορροπίας ανάμεσα στη ζήτηση και στην προσφορά. Ετσι, σπίτια 30 και 40 ετών πωλούνται σε τιμές πολύ κοντινές των νεόδμητων. Αυτό εξηγεί και τη μόλις κατά 30,4% απόκλιση ανάμεσα σε ένα «πράσινο» σύγχρονο διαμέρισμα και ένα αντίστοιχο 40-50 ετών χωρίς κάποια αναβάθμιση. Αποκλίσεις κατά 80%-90% εμφανίζονται σε Κρήτη και Ιόνια Νησιά, δύο από τις περιοχές όπου έχει σημειωθεί σημαντική ανάπτυξη της οικοδομικής δραστηριότητας τα τελευταία χρόνια. Πάντως, είναι προφανές ότι απαιτούνται σοβαρές επενδύσεις για την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών πανελλαδικά. Πρόσφατη μελέτη της Εθνικής Τράπεζας υπολόγισε ότι περίπου 250.000 σπίτια σε όλη τη χώρα βρίσκονται εκτός αγοράς, ακριβώς λόγω της οικονομικής αδυναμίας των ιδιοκτητών τους να προβούν στις απαιτούμενες επισκευές και αναβαθμίσεις τα προηγούμενα 15 χρόνια, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης.
Πρόκειται για ακίνητα που έχουν υποβαθμιστεί σημαντικά, λόγω της απουσίας επισκευών και συντήρησης επί σειράν ετών, με αποτέλεσμα πλέον να έχουν απαξιωθεί και να είναι δύσκολη η επιστροφή τους στην αγορά. Η Εθνική Τράπεζα υπολόγισε ότι εξαιτίας της κρίσης, έλειψαν από την αγορά επενδύσεις ύψους 35 δισ. ευρώ, που ήταν απαραίτητες για να συντηρηθεί, να επισκευαστεί και να αναβαθμιστεί το απόθεμα αυτό.
Ερχονται τρία προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης 700 εκατ. ευρώ
Προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης συνολικού ύψους πλησίον των 700 εκατ. ευρώ αναμένεται να «τρέξουν» τους επόμενους μήνες, εστιάζοντας σε διάφορες παρεμβάσεις και κατηγορίες δικαιούχων. Ασφαλώς, οι ανάγκες είναι πολλαπλάσιες και θα πρέπει να εντατικοποιηθούν οι σχετικές πρωτοβουλίες τα επόμενα χρόνια, αλλά και να απλοποιηθούν οι διαδικασίες, που συνοδεύονται από σημαντικό όγκο γραφειοκρατίας, που αποθαρρύνει τελικά τους ενδιαφερομένους.
Με βάση πρόσφατα στοιχεία, όλα τα προγράμματα «Εξοικονομώ» των τελευταίων πέντε ετών ήταν συνολικού προϋπολογισμού 2,1 δισ. ευρώ και είχαν ως αποτέλεσμα την ενεργειακή αναβάθμιση 146.000 κατοικιών. Με τις παρεμβάσεις που υλοποιήθηκαν, οι δικαιούχοι μείωσαν κατά 120 εκατ. ευρώ ετησίως το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας, αυξάνοντας παράλληλα την αξία των ακινήτων τους.
Ωστόσο, σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ για τις συνθήκες διαβίωσης των νοικοκυριών, που πραγματοποιήθηκε το 2023, προκύπτει ότι το 88% του συνολικού πληθυσμού της χώρας δεν έχει πραγματοποιήσει καμία βελτίωση στη μόνιμη κατοικία του τα τελευταία πέντε χρόνια. Επομένως, τα προγράμματα «Εξοικονομώ» που έχουν τρέξει με σημαντικά κονδύλια από το 2018 και μετά, ναι μεν έχουν αντίκρισμα, αλλά ακόμη όχι στην κλίμακα που απαιτείται. Ενα επιπλέον σημαντικό συμπέρασμα είναι ότι ακόμη και σήμερα, σχεδόν ένα στα δύο νοικοκυριά, ή το 47,1% του πληθυσμού, δηλώνει ότι χρησιμοποιεί ως κύρια πηγή θέρμανσης το πετρέλαιο. Λαμβάνοντας υπόψη και ότι το 89% των κατοικιών της χώρας είναι άνω των 25 ετών, είναι προφανές ότι απαιτούνται σοβαρές παρεμβάσεις και κυρίως χρήματα, καθώς υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 2 εκατ. κατοικίες στη χώρα στερούνται μόνωσης.
«Αναβαθμίζω το Σπίτι μου»
Ακριβώς αυτή τη «δεξαμενή» κατοικιών στοχεύει η «βεντάλια» προγραμμάτων αναβάθμισης κατοικιών, που ανακοινώθηκαν πρόσφατα. Το σημαντικότερο πρόγραμμα είναι το «Αναβαθμίζω το Σπίτι μου», τόσο λόγω του ύψους του προϋπολογισμού του, όσο και επειδή δεν έχει κανένα εισοδηματικό κριτήριο. Θα ξεκινήσει να «τρέχει» από τον προσεχή Ιανουάριο με προϋπολογισμό 400 εκατ. ευρώ. Εξ αυτών τα 300 εκατ. ευρώ θα προέλθουν από το Ταμείο Ανάκαμψης και τα άλλα 100 εκατ. ευρώ από τραπεζικά κεφάλαια, επίσης επιδοτούμενα. Πρόκειται για ένα δάνειο για ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών και αφορά όλες τις κατοικίες, κύριες ή δευτερεύουσες. Χρηματοδοτούνται η θερμομόνωση, η πράσινη στέγη, η αντικατάσταση κουφωμάτων, ο ηλιακός θερμοσίφωνας, τα συστήματα θέρμανσης – ψύξης, η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών, μικρών ανεμογεννητριών και άλλων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως και οι εργασίες. Το μέγιστο ποσό ανά ενδιαφερόμενο θα είναι έως 25.000 ευρώ, δεν θα υπάρχουν ηλικιακά ή εισοδηματικά κριτήρια και η διάρκεια του άτοκου δανείου είναι από 3 έως 7 έτη. Στόχος είναι να επωφεληθούν 20.000 ενδιαφερόμενοι.
Το 89% των κατοικιών της χώρας είναι άνω των 25 ετών, ενώ τουλάχιστον 2 εκατομμύρια σπίτια δεν έχουν μόνωση.
«Εξοικονομώ 2024»
Προς το τέλος του έτους θα τρέξει και το «Εξοικονομώ 2024», με προϋπολογισμό 110 εκατ. ευρώ, επίσης χωρίς εισοδηματικά κριτήρια. Ωστόσο, κονδύλι 30 εκατ. ευρώ θα αφορά αποκλειστικά τα νοικοκυριά της Θεσσαλίας που επλήγησαν από τις πλημμύρες και τα σπίτια τους έχουν χαρακτηριστεί κίτρινα. Το ποσοστό επιδότησης θα ανέρχεται στο 50% και ειδικά για τα νοικοκυριά της Θεσσαλίας στο 80%, με μέγιστο προϋπολογισμό 25.000 ευρώ.
Ειδικά φέτος, θα προωθηθεί και ένα δεύτερο «Εξοικονομώ 2024 για ευάλωτα νοικοκυριά». Αυτό θα έχει προϋπολογισμό 125 εκατ. ευρώ και θα απευθύνεται σε νοικοκυριά με ατομικό εισόδημα έως 5.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 10.000 ευρώ. Σημειωτέον ότι και σε αυτή την περίπτωση, 50 εκατ. ευρώ θα αφορούν αποκλειστικά ευάλωτα νοικοκυριά της Θεσσαλίας.
«Ανακαινίζω – Νοικιάζω»
Αλλοι 12.500 εκτιμάται ότι θα είναι οι δικαιούχοι του ανανεωμένου προγράμματος «Ανακαινίζω – Νοικιάζω». Πρόκειται για ένα πρόγραμμα ύψους 50 εκατ. ευρώ, που απευθύνεται σε όσους έχουν ένα κενό ακίνητο, επιφανείας έως 100 τ.μ. και επιθυμούν να το εκμεταλλευθούν, αλλά δεν μπορούν λόγω της ανάγκης εργασιών επισκευής. Το πρόγραμμα «τρέχει» ήδη, αλλά δεν έχει τύχει ιδιαίτερης ανταπόκρισης, με αποτέλεσμα να σχεδιάζεται η βελτίωση των όρων του.
Συγκεκριμένα, η επιδότηση που θα δικαιούνται οι ενδιαφερόμενοι θα φτάνει πλέον το 60% (από 40% που ήταν μέχρι σήμερα). Ετσι, αυξάνεται το όριο των δαπανών που μπορούν να κάνουν οι ιδιοκτήτες προκειμένου να πάρουν την επιδότηση και ανεβαίνει στις 13.330 ευρώ από 10.000 ευρώ, με το ποσό της επιδότησης να φτάνει πλέον τις 8.000 ευρώ, από 4.000 ευρώ που ήταν μέχρι πρότινος. Οι προϋποθέσεις ένταξης στο πρόγραμμα είναι το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα να είναι έως 40.000 ευρώ και η ακίνητη περιουσία του ιδιοκτήτη της κενής κατοικίας να είναι έως 300.000 ευρώ. Προϋπόθεση ασφαλώς είναι, μετά τις εργασίες, να συναφθεί μισθωτήριο συμβόλαιο ελάχιστης διάρκειας τριών ετών.
