Υψηλές τραπεζικές καταθέσεις, ομόλογα και μετοχές, ακριβά αυτοκίνητα ή και σπίτια αξίας εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ θα βγάζουν αυτόματα εκτός λίστας δικαιούχων χιλιάδες οικογένειες που σήμερα, παρά τα περιουσιακά τους στοιχεία, είναι δικαιούχοι κοινωνικών επιδομάτων.
Και είναι δικαιούχοι γιατί πολλά επιδόματα, ακόμη και σήμερα, δίνονται χωρίς κανέναν έλεγχο ως προς την περιουσιακή κατάσταση του δικαιούχου. Η αρχή έγινε με το ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα που εφάρμοσε το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών στους ελεύθερους επαγγελματίες και είχε ως αποτέλεσμα να «πετάξει» εκτός επιδομάτων ήδη από φέτος χιλιάδες δικαιούχους. Τα νέα περιουσιακά κριτήρια που θα ισχύσουν από το 2025 θα αφήσουν εκτός και τους υπόλοιπους, κυρίως μισθωτούς, των οποίων τα περιουσιακά στοιχεία δεν δικαιολογούν την ανάγκη λήψης ενός προνοιακού επιδόματος.
Η εκκαθάριση του μητρώου
Συνολικά, βάσει των εκτιμήσεων των συναρμόδιων υπουργείων Εθνικής Οικονομίας και Οικογένειας και Κοινωνικής Συνοχής, εκτιμάται ότι θα τεθεί εκτός το 15% των σημερινών δικαιούχων, καθώς ήδη ένα 5% βγήκε από τη λίστα του ΟΠΕΚΑ, λόγω του ελάχιστου τεκμαρτού εισοδήματος που δήλωσε. Ωστόσο, όσοι συνεχίσουν να λαμβάνουν επιδόματα και κυρίως το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα (ΕΕΕ) αλλά και τα επιδόματα παιδιού και στέγασης, θα δουν τα ποσά να αυξάνονται, καθώς παρά την «εκκαθάριση» του μητρώου των δικαιούχων, το συνολικό ποσό που θα προβλεφθεί για τον συγκεκριμένο σκοπό, στο τελικό κείμενο του προϋπολογισμού για το 2025 θα είναι αυξημένο κατά περίπου 70 εκατ. ευρώ.
Εκτός λίστας εκτιμάται ότι θα βρεθεί το 15% των σημερινών δικαιούχων.
Ανοίγοντας τα χαρτιά της στην «Κ» η αρμόδια υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας Σοφία Ζαχαράκη ξεκαθαρίζει ότι στόχος της παρέμβασης είναι η δημιουργία ενός πιο δίκαιου και στοχευμένου συστήματος προνοιακών παροχών, καθώς διαπιστώθηκε αφενός ότι τα περισσότερα επιδόματα που δίνονται ετησίως, συνολικού ύψους σχεδόν 2 δισ. ευρώ, δεν έχουν καμία κοινή αρχιτεκτονική, αφετέρου ότι υπάρχουν δικαιούχοι με πολύ ακριβά αυτοκίνητα, μεγάλη ακίνητη περιουσία, δήλωναν όμως εισόδημα τέτοιο, που να δικαιολογεί τη λήψη κάποιου επιδόματος.
Οι «κόφτες»
Την ίδια στιγμή μάλιστα, ξεκαθαρίζει η υπουργός, «δίνουμε τη μεγαλύτερη αύξηση στο ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, το οποίο από 1 Ιανουαρίου 2025 θα ανέλθει σε 250 ευρώ, καθώς σκοπός μας είναι να περιορίσουμε περαιτέρω τη φτώχεια, χωρίς όμως το επίδομα να λειτουργεί ως παγίδα φτώχειας». Για τον σκοπό αυτό, σύμφωνα με την κ. Ζαχαράκη, από τα εισοδηματικά κριτήρια για τη λήψη του ΕΕΕ θα αφαιρείται ένα ποσοστό του εισοδήματος της τάξης του 30%, ώστε να μην αποτελεί αντικίνητρο για κάποιον η εργασία. Ειδικά δε για τους φοιτητές – δικαιούχους του ΕΕΕ, το ποσοστό του εισοδήματος που δεν θα προσμετράται στα εισοδηματικά κριτήρια, θα ανέλθει στο 35%. Για τα υπόλοιπα επιδόματα, και κυρίως για τα επιδόματα παιδιού και στέγασης, το ποσοστό αυτό θα είναι της τάξης του 20%. Με αυτόν τον τρόπο, αναμένεται να περιοριστεί και η φοροδιαφυγή και εισφοροδιαφυγή, καθώς υπάρχουν δικαιούχοι που αποκρύπτουν εισοδήματα, ώστε να συνεχίσουν να λαμβάνουν τα επιδόματα.
Σημαντική καινοτομία και στήριξη στις μονογονεϊκές οικογένειες θεωρείται το γεγονός ότι από την 1/1/2025, η στάθμιση του παιδιού θα είναι αντίστοιχη του ενήλικα, γεγονός που στην πράξη οδηγεί σε αυξήσεις κοντά στο 17% με 20%.
Βάσει του σχεδιασμού, βέβαια, που αναμένεται να «κλειδώσει» το αμέσως επόμενο διάστημα, τα επιδόματα του ΟΠΕΚΑ θα καταβάλλονται με συγκεκριμένα περιουσιακά –εκτός από εισοδηματικά– κριτήρια από τις αρχές του 2025. Σε αυτά θα λαμβάνονται υπόψη η αξία της ακίνητης περιουσίας και των καταθέσεων, ανάλογα όμως με τον αριθμό των ανήλικων παιδιών, αλλά και τις ιδιαίτερες ανάγκες βάσει των οποίων σχεδιάστηκε το κάθε επίδομα. Ετσι, ακίνητα, οχήματα, καταθέσεις, μετοχές και ομόλογα θα είναι ορισμένα από τα περιουσιακά κριτήρια που θα ελέγχονται στο εξής για τους δικαιούχους των επιδομάτων. Ως βασικός κανόνας ορίζεται πως για μια οικογένεια με δύο παιδιά η αξία της ακίνητης περιουσίας θα είναι περίπου 220.000 ευρώ, ενώ για τα αυτοκίνητα το όριο θα μπει στα 1.600 κυβικά. Αυτό θα ισχύει τόσο για το επίδομα παιδιών, όσο και για το επίδομα στέγασης, για το οποίο μέχρι σήμερα δεν ίσχυε κάποιο κριτήριο αναφορικά με την κινητή περιουσία του δικαιούχου.
Ειδικά για το θέμα του Ι.Χ., η κ. Ζαχαράκη ξεκαθαρίζει ότι στις περιπτώσεις των τρίτεκνων και πολύτεκνων οικογενειών, το τεκμήριο του αυτοκινήτου, ήτοι 1.600 κυβικά, για αυτοκίνητο 5ετίας που είναι η κατώτερη βάση, για οικογένεια με 2 παιδιά, διπλασιάζεται. Επίσης, αυξάνεται ανάλογα και με την παλαιότητα, άρα στην πράξη, σημειώνει η υπουργός, «θα ισχύει υψηλότερο εισοδηματικό κριτήριο για αυτές τις οικογένειες».
Οι καταθέσεις
Τα όρια καταθέσεων θα οριστούν επίσης ανάλογα με τον τύπο του νοικοκυριού, θα συμπεριλαμβάνονται καταθέσεις, μετοχές, ομόλογα κ.λπ. και ο έλεγχος πιθανότατα να γίνεται σε ετήσια βάση (μέσος όρος καταθέσεων κατά το τελευταίο 12μηνο) ώστε να μην καταφεύγουν στη λύση της εκταμίευσης μεγάλων ποσών, πριν από την υποβολή της αίτησης για το επίδομα. Σύμφωνα με την κ. Ζαχαράκη, απώλειες επιδομάτων θα έχουν στην πράξη από το 2025 λιγότεροι από 2 στους 10 σημερινούς δικαιούχους, κυρίως όσοι είχαν επιπλέον εισοδήματα και τα απέκρυπταν ή δεν περιλαμβάνονταν έως σήμερα στο πεδίο των κριτηρίων.
Ενιαίος φορέας
Χτίζοντας ενιαία αρχιτεκτονική για το σύνολο των κοινωνικών επιδομάτων που καταβάλλονται σήμερα μέσω του ΟΠΕΚΑ, το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας θέτει τις βάσεις για τη δημιουργία ενός ενιαίου φορέα, όπου βέβαια θα ενταχθούν και παροχές που καταβάλλονται από τα υπόλοιπα υπουργεία (π.χ. επίδομα ανεργίας από το υπουργείο Εργασίας κ.λπ.). Στόχος είναι, σύμφωνα με την υπουργό, να γνωρίζει ο καθένας τι λαμβάνει, αλλά και το κράτος τι δίνει και σε ποιους. Αλλωστε, ήδη υπάρχει η ενιαία ψηφιακή πύλη του ΟΠΕΚΑ, που μέσω και των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης αναβαθμίζεται σταδιακά, κι έτσι η μετάβαση στον ενιαίο φορέα θα είναι πιο εύκολη.
Προπληρωμένη κάρτα. Παράλληλα, από τον Μάρτιο του 2025 όλα τα κοινωνικά επιδόματα, πλην των αναπηρικών και κάποιων ειδικών εξαιρέσεων, θα καταβάλλονται μέσω προπληρωμένης κάρτας.
