Μέσα (και) από την καταπολέμηση των πλασματικών προσφορών περνάει ο δρόμος για την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού και την τιθάσευση της ακρίβειας, καθώς, παρά τις όποιες διορθώσεις στο άναρχο πεδίο των προωθητικών ενεργειών έγιναν μετά την εφαρμογή των μέτρων Σκρέκα, αυτές εξακολουθούν σε σημαντικό βαθμό να αποτελούν όχι μόνο μέσo παραπλάνησης του καταναλωτή, αλλά και μηχανισμό «κρυφών» ανατιμήσεων.
Αν και από τον περασμένο Μάιο έχει τεθεί σε ισχύ ο αναθεωρημένος νόμος 2251/1994 περί προστασίας καταναλωτή, στον οποίο ορίζονται σαφώς οι κανόνες που πρέπει να ισχύουν σε κάθε περίπτωση ανακοίνωσης μείωσης τιμής με βάση τα όσα ορίζει η σχετική κοινοτική νομοθεσία, αυτός πρακτικά δεν ισχύει ακόμη στο πεδίο του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων. Τούτο επιδιώκει να αλλάξει το υπουργείο Ανάπτυξης και προς αυτή την κατεύθυνση σε συνεργασία με τους εκπροσώπους των εμπλεκομένων κλάδων –προμηθευτές και λιανεμπόρους– επεξεργάζεται τις ειδικές ρυθμίσεις που θα ισχύσουν στο πλαίσιο πάντα του νόμου 2251/1994 για την προστασία των καταναλωτών και την καταπολέμηση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών και στο πνεύμα του πιο πρόσφατου «κώδικα δεοντολογίας για ανακοινώσεις μείωσης τιμής». Στόχος είναι οι νέες ρυθμίσεις να εφαρμοστούν μέσα στο πρώτο δίμηνο του 2025.
Οι αλλαγές, οι οποίες θα υπάρχουν και στη σήμανση και στον τρόπο παρουσίασης των προϊόντων μέσα στο κατάστημα, αλλά και στις σχέσεις μεταξύ προμηθευτών και λιανεμπόρων θα επικεντρωθούν στο εάν εφαρμόζεται σωστά η νομοθεσία περί ανακοίνωσης μείωσης τιμής, στις προσφορές «1+1 δώρο», ενώ αποσαφήνιση του πλαισίου αναμένεται να υπάρξει και σε ό,τι αφορά τα προγράμματα επιβράβευσης. Ειδικά σε ό,τι αφορά τις προσφορές «1+1 δώρο», επί τάπητος φέρεται να έχουν τεθεί δύο σενάρια: πρώτον, όταν βρίσκεται σε εξέλιξη προσφορά «1+1 δώρο» να μην «τρέχει» ταυτόχρονα για το ίδιο προϊόν και προσφορά τύπου 50%. Δεύτερον, εάν για το ίδιο προϊόν βρίσκονται σε εξέλιξη διαφορετικού τύπου προσφορές, αυτές να προβλέπουν το ίδιο εύρος έκπτωσης.
Στο επίκεντρο οι εικονικές προσφορές «1+1 δώρο» και τα προγράμματα επιβράβευσης πελατών.
Στην περίπτωση των προσφορών όπου παρέχεται όμοιο προϊόν ως δώρο τύπου «1+1» ή «5+1», έχουν παρατηρηθεί τα εξής φαινόμενα: Πρώτον, παραπλανητικοί ισχυρισμοί σχετικά με το όφελος που έχει ένας καταναλωτής από την επιλογή αυτής της προσφοράς. Για παράδειγμα, όταν πωλείται ένα αφρόλουτρο σε προσφορά «1+1 δωρεάν», ο ισχυρισμός είναι ορθός όταν πράγματι οι δύο συσκευασίες πωλούνται στην τιμή της μιας: δηλαδή εάν το κάθε μπουκάλι κάνει 6 ευρώ και πωλούνται και τα δύο μαζί 6 αντί για 12, τότε δεν υπάρχει πρόβλημα. Οταν διατίθενται στην τιμή των 12 ευρώ ο ισχυρισμός είναι ψευδής, όπως και στην περίπτωση που πωλούνται 10 ευρώ, καθώς αν και υπάρχει όφελος για τον καταναλωτή (2 ευρώ στο παράδειγμα), σε καμία περίπτωση δεν διατίθεται δωρεάν το δεύτερο μπουκάλι αφρόλουτρου. Ειδικά στην περίπτωση των προσφορών «1+1 δώρο» παρατηρείται το εξής φαινόμενο: η συσκευασία της προσφοράς να πωλείται ακριβότερα από τη διάθεση της μονής συσκευασίας. Ετσι, υγρό απορρυπαντικό ρούχων πωλείται προς 6,24 ευρώ η μονή συσκευασία, αλλά 6,28 ευρώ η συσκευασία «1+1».
Μια άλλη πρακτική που εφαρμόζεται στο οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων είναι ουσιαστικά οι πλασματικές εκπτώσεις μέσω αυξομειώσεων των τιμών ή μέσω της διενέργειας διαφορετικού τύπου προσφορών για το ίδιο προϊόν. Αλυσίδα σούπερ μάρκετ διέθετε αυτή την εβδομάδα ψωμί τοστ προς 1,38 ευρώ από 1,48 ευρώ πριν, διαφημίζοντας το όφελος των 0,10 ευρώ. Μόνο που την προηγούμενη εβδομάδα η ίδια αλυσίδα διέθετε το ίδιο προϊόν προς 1,42 ευρώ. Το παραπάνω στην πραγματικότητα συνιστά παράβαση του γενικού κανόνα που ισχύει για την ανακοίνωση μείωσης τιμής και που πρέπει, πλέον, να εφαρμοστεί και στα σούπερ μάρκετ. Σύμφωνα με τον κανόνα αυτό, κατά την ανακοίνωση μείωσης τιμής είναι υποχρεωτικό να αναγράφεται ρητά η προγενέστερη τιμή/τιμή αναφοράς, βάσει της οποίας εφαρμόζεται η έκπτωση. Η τιμή αναφοράς είναι η χαμηλότερη που εφάρμοσε ο έμπορος κατά την περίοδο των 30 ημερών πριν από την εφαρμογή της μείωσης της τιμής.
Αξίζει να σημειωθεί ότι αν και ένας από τους στόχους των μέτρων Σκρέκα ήταν μέσω της μείωσης των παροχών των προμηθευτών προς τους λιανεμπόρους να μεταφερθεί το όφελος στην τιμή τιμοκαταλόγου και στην ουσία να υπάρχουν μειώσεις τιμών με πιο μόνιμο χαρακτήρα, η συνεισφορά των προσφορών στον τζίρο των σούπερ μάρκετ έχει αυξηθεί φέτος σε σύγκριση με το 2023. Σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρείας ερευνών αγοράς Circana, το 25,8% του τζίρου των σούπερ μάρκετ στο οκτάμηνο Ιανουαρίου – Αυγούστου 2024 προέρχεται από τις προσφορές έναντι 24,9% το αντίστοιχο διάστημα του 2023. Μεγαλύτερη, μάλιστα, είναι η αύξηση του μεριδίου στις κατηγορίες τις οποίες αφορούσε το μέτρο για τη μείωση των παροχών: το 27,1% έναντι 25,5% πέρυσι του τζίρου στην κατηγορία των απορρυπαντικών – καθαριστικών προέρχεται από τις προσφορές, ενώ στα είδη ατομικής υγιεινής και ομορφιάς το αντίστοιχο ποσοστό φέτος είναι 29,7% έναντι 28,3% πέρυσι.
