Η Ελλάδα πρέπει να κινηθεί άμεσα, ώστε να διασφαλίσει ότι οι εισαγόμενες μπαταρίες για φωτοβολταϊκά για άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα καταγράφονται και οι παραγωγοί τους θα αναλαμβάνουν την ευθύνη για τη μελλοντική τους διαχείριση. Ειδάλλως, σε λίγα χρόνια η χώρα θα βρεθεί με τεράστιες ποσότητες μπαταριών «στα χέρια», τις οποίες δεν θα έχει τους πόρους να διαχειριστεί. Αυτό επισημαίνουν τα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης συσσωρευτών, επισημαίνοντας ότι αυτό είναι ένα ανερχόμενο σε όλη την Ε.Ε. ζήτημα.
Οσο οι ανάγκες αποθήκευσης ενέργειας αυξάνονται, τόσο μεγαλώνει και η εξάρτηση του πολιτισμού μας από τις μπαταρίες. Τι θα συμβεί όμως τα επόμενα χρόνια, όταν αυτές οι μπαταρίες κλείνουν τον κύκλο ζωής τους και μετατρέπονται σε απόβλητα; Το ερώτημα αυτό έρχεται στην επικαιρότητα και με τις νέες ρυθμίσεις του υπουργείου Περιβάλλοντος που ψηφίστηκαν χθες στη Βουλή και οι οποίες δίνουν τη δυνατότητα προσθήκης μπαταριών αποθήκευσης σε υφιστάμενα φωτοβολταϊκά.
«Το μεγάλο στοίχημα της μετάβασης σε μια κοινωνία μηδενικών εκπομπών άνθρακα στηρίζεται στις μπαταρίες», λέει στην «Κ» ο Διονύσης Μπουντουβάς, διευθύνων σύμβουλος της Combatt A.E., του ενός εκ των δύο (μη κερδοσκοπικών) συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης (ανακύκλωσης) συσσωρευτών στη χώρα μας. «Το μεγαλύτερο μέρος των μπαταριών αυτών παράγεται στην Κίνα. Η Ευρώπη υπολείπεται, όχι μόνο σε εργοστάσια παραγωγής, αλλά και σε εργοστάσια διαχείρισης των μπαταριών, κάτι που προσπαθεί τώρα να αναστρέψει. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δημιουργία του European Battery Valley στη Δουκέρκη της Γαλλίας. Υπολογίζεται ότι η παραγωγή μπαταριών στην Ευρώπη πρέπει να αυξηθεί κατά 14 φορές σε μια δεκαετία και η δυναμικότητα των ανακυκλωτηρίων λιθίου κατά 25 φορές σε μια δεκαετία για να καλυφθούν οι ανάγκες». Να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα υπάρχουν σήμερα τέσσερις βιομηχανίες που κάνουν ανακύκλωση μπαταριών μολύβδου και καμία για μπαταρίες ιόντων λιθίου.
Η διαχείριση των μπαταριών, είτε από τα φωτοβολταϊκά είτε από τα ηλεκτρικά οχήματα είτε από όλες τις άλλες χρήσεις είναι πολύ ανερχόμενο ζήτημα στην Ε.Ε. «Για τον λόγο αυτό η Ευρώπη πρόσφατα θέσπισε έναν νέο κανονισμό (δηλαδή έχει άμεση ισχύ σε όλες τις χώρες, χωρίς ανάγκη μεταφοράς στην εθνική νομοθεσία) όπου χωρίζει τις μπαταρίες σε πέντε κατηγορίες: συμβατικών αυτοκινήτων, ηλεκτρικών αυτοκινήτων, βιομηχανικές, φορητές και ελαφρών μέσων μεταφοράς (λ.χ. πατινιών). Η διαφοροποίηση έγινε για την πιο αποτελεσματική διαχείρισή τους, γιατί η κάθε κατηγορία έχει διαφορετικό κύκλο φόρτισης, διαφορετικό κύκλο ζωής, άλλο τρόπο διακίνησης στην αγορά και βέβαια άλλο τρόπο διαχείρισης», εξηγεί ο Γιώργος Κωνσταντινόπουλος, νομικός σύμβουλος της Combatt και ειδικός εμπειρογνώμονας αξιολογήσεων συμμόρφωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για την ελληνική αγορά; «Πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος από την πολιτεία να οριοθετηθεί εκ νέου η αγορά, ώστε να ισχύουν οι ίδιοι κανόνες για όλους. Το κόστος της ανακύκλωσης λιθίου, το οποίο ξεπερνάει το 5% της τιμής του προϊόντος, πρέπει να περνάει στον εισαγωγέα, σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία. Δυστυχώς, όμως, σήμερα δεν υπάρχουν δικλίδες που θα διασφαλίσουν πως όταν μπαίνουν μπαταρίες στην ελληνική αγορά, αυτές θα δηλώνονται, ώστε οι εισαγωγείς να εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους», εξηγεί ο κ. Κωνσταντινόπουλος.
«Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα δεν έχει πολύ μεγάλες ποσότητες αποβλήτων μπαταριών», προσθέτει ο κ. Μπουντουβάς. «Αν δεν κινηθούμε άμεσα και σωστά, σε λίγα χρόνια θα έχουμε σοβαρό πρόβλημα γιατί ο αριθμός των αποβλήτων θα είναι πολύ μεγάλος. Για να το πούμε απλά, αν δεν “μαντρώσουμε” την αγορά των εισαγωγέων, ώστε να ξέρουμε ποια εταιρεία εισάγει τι ποσότητες και πότε, όταν έρθει η ώρα να διαχειριστούμε αυτές τις μπαταρίες ως απόβλητα δεν θα έχουμε τους πόρους. Ο περιβαλλοντικός κίνδυνος και το οικονομικό διακύβευμα θα είναι πολλαπλάσια». Χαρακτηριστικά παραδείγματα της αμέλειας που έχει επιδείξει η ελληνική πολιτεία στο συγκεκριμένο ζήτημα είναι ότι δεν υπάρχει σαφής πρόβλεψη για καταβολή εισφορών στα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης μπαταριών ούτε στο πρόγραμμα «Εξοικονομώ», αλλά ούτε και στη νομοθετική ρύθμιση που κυρώθηκε μόλις χθες και αφορά την προσθήκη μπαταριών στα υφιστάμενα φωτοβολταϊκά.
«Τελικά η αυτοκινητοβιομηχανία (δηλαδή η διαχείριση των μπαταριών των ηλεκτρικών αυτοκινήτων) θα ελεγχθεί πολύ πιο εύκολα», εκτιμά ο κ. Μπουντουβάς. «Το ζήτημα αυτή τη στιγμή είναι στις μπαταρίες των φωτοβολταϊκών, που ξεκινούν να εισάγονται μαζικά και στη χώρα μας. Για το ζήτημα αυτό αρκεί να τεθεί ως προϋπόθεση για να ενταχθείς στο σύστημα, αφού εγκαταστήσεις τις μπαταρίες στα φωτοβολταϊκά, να πρέπει να έχεις εγγραφεί στο Εθνικό Μητρώο Παραγωγών Αποβλήτων (ΕΜΠΑ), να έχεις συμβληθεί με σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης συσσωρευτών και να έχεις εξοφλήσει τις εισφορές. Αυτό πρέπει να γίνει άμεσα, γιατί θα δημιουργηθεί σοβαρό πρόβλημα τα επόμενα χρόνια».
