Ιούνιος 2021. Η νεοφυής εταιρεία Klarna από τη Σουηδία αποκτά τον τίτλο της εταιρείας με την υψηλότερη κεφαλαιοποίηση στον κλάδο του fintech στην Ευρώπη και ταυτόχρονα αναδεικνύεται η δεύτερη πιο πολύτιμη εταιρεία του κλάδου παγκοσμίως μετά την Stripe. Η Klarna που λάνσαρε μία υπηρεσία η οποία επιτρέπει τις αγορές με δόσεις χωρίς τη χρήση πιστωτικής κάρτας, σήκωσε τότε από την ιαπωνική SoftBank, 639 εκατ. δολάρια σε μία αποτίμηση ύψους 45,6 δισ. δολαρίων. Τα αστρονομικά αυτά μεγέθη εντυπωσίασαν επενδυτές και startups, με τον συνιδρυτή της δημοφιλούς εφαρμογής Σεμπάστιαν Σιεμιατκόφσκι να συζητά ακόμη και για πιθανή είσοδό της στο Χρηματιστήριο. Τα έσοδά της, σύμφωνα με το βρετανικό Sifted, μέσα στο 2020 σημείωσαν άνοδο 40% στα 1 δισ. δολάρια, παράλληλα όμως, οι ζημιές αυξήθηκαν 50%, λόγω του κόστους που επωμίστηκε η εταιρεία για την ανάπτυξή της.
Η εικόνα λοιπόν άλλαξε τον Μάιο του 2022. Εν μέσω γεωπολιτικών εντάσεων, πληθωρισμού και σταδιακής αύξησης των επιτοκίων, η Klarna απέλυσε το 10% του προσωπικού της, ενώ το καλοκαίρι έχασε τον τίτλο της πιο πολύτιμης fintech εταιρείας. Ο λόγος; Η εταιρεία σήκωσε 800 εκατ. δολάρια σε μία αποτίμηση 6,5 δισ. δολαρίων, μειωμένη δηλαδή κατά 85% από αυτό που πέτυχε το 2021. Από εκεί και πέρα, στόχος της ήταν η κερδοφορία. «Στα σχέδια μας είναι να επιστρέψουμε στην κερδοφορία το επόμενο έτος σε μηνιαία βάση και νομίζω ότι αυτό είναι πολύ πιθανό παρά τις συνθήκες της αγοράς», δήλωνε τον Σεπτέμβριο του 2022 στην «Κ» ο κ. Σιεμιατκόφσκι, μιλώντας με αφορμή και το λανσάρισμα της υπηρεσίας στην χώρα μας.
«To 2022 οι εταιρείες, από το σκεπτικό “ανάπτυξη με κάθε κόστος” (growth at all costs) άρχισαν να πηγαίνουν προς το σκεπτικό “ας επιζήσουμε για να ευδοκιμήσουμε” (survive to thrive)», αναφέρει στην «Κ» ο Ανδρέας Σταυρόπουλος, εταίρος στο Threshold Ventures, αμερικανικό venture capital που διαχειρίζεται κεφάλαια 1,5 δισ. δολαρίων. Η αλλαγή του επενδυτικού κλίματος, λόγω της διαφαινόμενης ύφεσης, του πληθωρισμού αλλά και της αύξησης του κόστους χρήματος, αναγκάζει πλέον τις εταιρείες να αλλάξουν στρατηγική και να επικεντρωθούν στην επίτευξη κερδοφορίας.
«Άλλες φορές οι καιροί είναι καλοί για να σπέρνεις και άλλες για να θερίζεις. Όταν οι αποτιμήσεις των εταιρειών είναι υψηλές, τότε είναι καλή εποχή για να θερίζεις, κάτι που σημαίνει πως οι εταιρείες αναπτύσσονται, αντλούν πολλά κεφάλαια και μπαίνουν στο χρηματιστήριο, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στους επενδυτές να κάνουν επιτυχημένες αποεπενδύσεις. Σήμερα δεν διανύουμε τέτοια εποχή», λέει. «Επειδή όμως οι απαιτήσεις είναι υψηλότερες, όσοι χτίσουν δικές τους startups τώρα μπορεί να είναι πιο επιτυχημένοι και τα εγχειρήματά τους να αποδειχθούν πιο ανθεκτικά απέναντι σε κρίσεις στο μελλον», προσθέτει στην «Κ».
Το πληθωριστικό σοκ του 2022, απόρροια της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία έκανε ήδη από νωρίς ξεκάθαρη την προοπτική αύξησης των επιτοκίων και την αλλαγή της νομισματικής πολιτικής των τραπεζών. Αυτομάτως, αυτό θα έστρεφε τους επενδυτές σε πιο ασφαλή καταφύγια και θα έβαζε φρένο στην αθρόα άντληση κεφαλαίων από νεοφυείς εταιρείες, των οποίων τα έσοδα, πολλές φορές, δεν «δικαιολογούσαν» τις υπερβολικές αποτιμήσεις τους. Τον Μάρτιο του 2022 η Fed, που διατηρούσε τα επιτόκια σε σχεδόν μηδενικά επίπεδα, προχώρησε στην πρώτη αύξηση του βασικού της επιτοκίου κατά 25 μονάδες βάσης στο 0,50%, με σκοπό να τιθασεύσει τον καλπάζοντα πληθωρισμό.
Έναν χρόνο αργότερα, έρχεται η δέκατη διαδοχική αύξηση, με το επιτόκιο να κινείται στο εύρος 5-5,25%. Αντίστοιχη πολιτική ακολουθεί και η ΕΚΤ, που προχώρησε σε νέα αύξηση των επιτοκίων της, την 7η κατά σειρά, με το βασικό επιτόκιο να αγγίζει πλέον το 3,25%. Σε αυτό το κλίμα έρχεται να προστεθεί και η κατάρρευση της τράπεζας των startup, της Silicon Valley Bank, απότοκος των ριψοκίνδυνων τοποθετήσεών της και των προβλημάτων των εταιρειών τεχνολογίας, που ήταν η πελατεία της. Αυτή η πτώχευση μεταφέρθηκε αστραπιαία και σε άλλους τραπεζικούς κολοσσούς, ξυπνώντας μνήμες από την πρόσφατη κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008.
Ενδεικτικό της αλλαγής του επενδυτικού κλίματος είναι ο όγκος των χρηματοδοτήσεων. Eνώ οι χρηματοδοτήσεις παγκοσμίως εξακολούθησαν να παραμένουν υψηλά, κινήθηκαν πτωτικά σε σχέση με τη χρυσή χρονιά, το 2021.
Σύμφωνα με το crunchbase, πέρυσι τα κεφάλαια που κατευθύνθηκαν από τα venture capitals προς τις εταιρείες τεχνολογίας ανήλθαν στα 445 δισ. δολάρια από 681 δισ. το 2021, σημειώνοντας πτώση της τάξεως του 35%. Επίσης, οι επενδύσεις σε εταιρείες που βρίσκονται σε πρώιμα στάδια ανάπτυξης (seed) αποδείχθηκαν τελικά λιγότερο προβληματικές, αφού η μεγαλύτερη κάμψη (-64%) εντοπίστηκε στις χρηματοδοτήσεις ανεπτυγμένων εταιρειών τεχνολογίας (late stage).
«Στην Ελλάδα οι νεοφυείς εταιρείες δεν είχαν ποτέ ιδιαίτερα φουσκωμένες αποτιμήσεις», παραδέχεται στην «Κ» παράγων που παρακολουθεί την αγορά, ακόμη και εάν ακούστηκαν πέρυσι κάποιες πολύ υψηλές χρηματοδοτήσεις που βασίστηκαν στον δανεισμό. Σύμφωνα με το Found.ation, το 2022 οι επενδύσεις σε ελληνικές startups (υπολογίζονται αυτές που αφορούν ΑΜΚ και όχι δανεισμό) μειώθηκαν στα 325 εκατ. ευρώ από 540 εκατ. ευρώ το 2021. Μείωση καταγράφηκε τόσο στη μέση αξία του επενδυτικού γύρου (1,95 εκατ. ευρώ από 2,74 εκατ. ευρώ το 2021) όσο και στους χρηματοδοτικούς γύρους, αφού αυτοί ανήλθαν περίπου σε 50 από 70 το 2021.
«Πλέον στην Ελλάδα υπάρχει ένα οικοσύστημα που έχει κεφάλαια. Υπάρχει επίσης μεγάλη προσφορά κεφαλαίων για κάποια νεοσύστατη εταιρεία. Το ζήτημα όμως είναι για αυτές που ήδη έχουν σηκώσει κάποια κεφάλαια, έχουν αναλάβει κάποια κόστη και θέλουν να πάνε σε νέο γύρο χρηματοδότησης. Σε ένα τέτοιο δυσμενές περιβάλλον, το θέμα είναι να βρουν τις επόμενες χρηματοδοτήσεις και να τις βρουν σε αποτιμήσεις, αποδεκτές για τους ιδρυτές και τους επενδυτές», αναφέρει ο κ. Σταυρόπουλος. Με την κάνουλα του χρήματος να έχει «σφίξει» οι ισορροπίες πλέον έχουν αλλάξει.
«Σε μια περίοδο που το κόστος του χρήματος έχει αυξηθεί, πλέον εμείς ως επενδυτές, γινόμαστε πιο απαιτητικοί και απέναντι στους Έλληνες ιδρυτές startup εταιρειών. Υπάρχει πλέον μία λογική διόρθωση τόσο των επενδυτικών μας επιλογών όσο και των αποτιμήσεων των ίδιων των εταιρειών τεχνολογίας. Δηλαδή σε διεθνές επίπεδο, ενώ τα προηγούμενα χρόνια, startups που ανέπτυσσαν τεχνολογία σε κλάδους με υψηλή ζήτηση, όπως για παράδειγμα το metaverse ή το web.3, θα έβρισκαν πιο εύκολα χρηματοδότηση, τώρα δεν υπάρχει η ίδια τάση. Οι εταιρείες αυτές σήκωναν χρηματοδότηση, χωρίς να έχουν αποδεδειγμένο επιχειρηματικό μοντέλο», αναφέρει στην «Κ», ο Δημήτρης Καλαβρός-Γουσίου, συνιδρυτής στο ελληνικό Velocity.Partners VC και στο Found.ation. Το Velocity.Partners ξεκίνησε την επενδυτική του δραστηριότητα το 2018, και έχει επενδύσει σε εταιρείες όπως η instacar, η spotawheel αλλά και η pushme, την οποία εξαγόρασε η γερμανική εταιρεία ηλεκτρικών πατινιών Tier. Υπάρχουν νέες ιδέες, έτοιμες να χρηματοδοτηθούν; «Ενω υπάρχουν ποιοτικές εταιρείες, δεν βλέπουμε το πλήθος των εταιρειών που βλέπαμε τις προηγούμενες χρονιές. Συζητάω με διαχειριστές κεφαλαίων σε γειτονικές χώρες, όπως η Ρουμανία και η Βουλγαρία και παρατηρούν μία αντίστοιχη συνθήκη», συμπληρώνει.
Ο Αδάμ Μαρκάκης, ίδρυσε τον Ιανουάριο του 2021, την Kineo, η οποία δίνει τη δυνατότητα σε ιδιώτες και επιχειρήσεις να ενοικιάσουν για όσο διάστημα θέλουν το ηλεκτρικό πατίνι ή το ποδήλατο που επιθυμούν. Η εταιρεία, πριν περιέλθει στην instacar, αναζητούσε χρηματοδότηση. Έπεφτε όμως πάνω σε τοίχο. «Εάν ήμασταν ήδη στην αγορά το 2021, με την πρόοδο που είχε κάνει η εταιρεία το 2022, τότε θα είχαμε βρει χρηματοδότηση. Φανταστείτε πως μέχρι τα μέσα του 2022, οι συζητήσεις με τους επενδυτές προχωρούσαν. Όμως από τον Απρίλιο του 2022 και μετά δεν υπήρχε ενδιαφέρον, ενώ εταιρείες του κλάδου μας έκλειναν, αφού αδυνατούσαν να αντλήσουν κεφάλαια».
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr
