«Γκάζι» πρέπει να πατήσει η Ελλάδα το επόμενο διάστημα για να μην κινδυνέψει να χάσει το τρένο της καινοτομίας, την ώρα που άλλες χώρες κάνουν άλματα προς αυτή την κατεύθυνση και αφήνουν έντονο το στίγμα τους στον παγκόσμιο χάρτη. Αν και τα τελευταία χρόνια η χώρα μας έχει σημειώσει σημαντικά βήματα στον συγκεκριμένο τομέα, που αποτελεί κλειδί για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, διαχρονικές παθογένειες, όπως η απουσία ενός σταθερού ρυθμιστικού περιβάλλοντος για τις επιχειρήσεις και η ελλιπής διασύνδεση της βιομηχανίας με τα πανεπιστήμια σε επίπεδο έρευνας και ανάπτυξης, εξακολουθούν να την κρατούν πίσω.
Την παραπάνω εικόνα αποκαλύπτει και πρόσφατη έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας (WIPO – World Intellectual Property Organization), σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα απέχει σημαντικά από τους πρωταθλητές, όπως η Ελβετία, η Σουηδία και οι ΗΠΑ, στον σχετικό δείκτη καινοτομίας (Global Innovation Index), καταλαμβάνοντας την 45η θέση της κατάταξης (από 42η πέρυσι) ανάμεσα σε 133 οικονομίες του πλανήτη το 2024. Παρά τη βελτίωση των τελευταίων ετών, η χώρα μας κατατάσσεται χαμηλότερα από την Ιταλία, την Πορτογαλία, τη Λιθουανία αλλά και τη Σλοβενία, την Τουρκία και τη Βουλγαρία. Παράλληλα, μεταξύ 39 χωρών της Ευρώπης (ανάμεσα σε αυτές είναι οι Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Μαυροβούνιο, Σερβία κ.ά.) καταλαμβάνει την 28η θέση, μετά την Κροατία και πριν τη Σλοβακία. Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα πως δεν σημειώνει πρόοδο στον τομέα της καινοτομίας, απλώς η ανάπτυξή της πραγματοποιείται με βραδύτερους ρυθμούς σε σύγκριση με άλλες οικονομίες.
Η αποδαιμονοποίηση της επιχειρηματικότητας
Ποια είναι, όμως, τα δυνατά σημεία της Ελλάδας στον τομέα της καινοτομίας και ποιες οι παθογένειές της; Στα ατού της Ελλάδας είναι το ταλέντο, η εκπαίδευση και η έρευνα και ανάπτυξη. Οι καλές επιδόσεις σε αυτούς τους τομείς έχουν συμβάλει και στην ανάπτυξη ενός οικοσυστήματος startup εταιρειών, το οποίο έχει γνωρίσει άνθηση στη χώρα μας κατά την τελευταία οκταετία. Όπως παρατηρεί ο Νίκος Καλλιαγκόπουλος, εταίρος στο ελληνικό venture capital fund, Big Pi Ventures, «το ελληνικό οικοσύστημα καινοτομίας αλλάζει προς το καλύτερο μέρα με τη μέρα. Από μια συνολική αξία 300 εκατομμυρίων ευρώ το 2015, έχει ξεπεράσει τα 3 δισ. ευρώ τα τελευταία χρόνια. Επίσης η χώρα έχει αποκτήσει τις πρώτες εταιρείες τεχνολογίας των οποίων η αποτίμηση έχει ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ». Κατά τον ίδιο, πλέον η έννοια της επιχειρηματικότητας έχει επιτέλους «αποδαιμονοποιηθεί στα ελληνικά πανεπιστήμια αλλά και στην ελληνική κοινωνία εν γένει».
Η Ελλάδα απέχει σημαντικά από τους πρωταθλητές, όπως η Ελβετία, η Σουηδία και οι ΗΠΑ, στον σχετικό δείκτη καινοτομίας (Global Innovation Index).
Όπως αποτυπώνει και ο δείκτης καινοτομίας του WIPO, που αποτελείται από περίπου 80 δείκτες και υποδείκτες, η Ελλάδα σκοράρει πλέον ικανοποιητικά στις επενδύσεις έρευνας και ανάπτυξης ως ποσοστό του ΑΕΠ, όπου καταλαμβάνει την 26η θέση ανάμεσα σε 133 χώρες, ενώ πρόοδο έχει σημειώσει και στο μέτωπο των υποδομών (δημόσιες online υπηρεσίες, πρόσβαση και υποδομές τεχνολογιών πληροφορικής) κατακτώντας την 42η θέση. Σύμφωνα με τον κ. Καλλιαγκόπουλο, τα γερά χαρτιά της Ελλάδας είναι «το ταλέντο και η μόρφωση, η ελληνική διασπορά, η οποία έχει να επιδείξει λαμπρά παραδείγματα επιχειρηματιών και επιστημόνων που υποστηρίζουν παράλληλα το εγχώριο οικοσύστημα των startup. Επίσης, η κουλτούρα υπομονής και επιμονής, προσήλωσης στην επιτυχία, ακόμη και στο δυσκολότερο περιβάλλον, αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα της Ελλάδας». Ως προς το ανθρώπινο δυναμικό, η χώρα κατατάσσεται στην 29η θέση ανάμεσα σε 133 κράτη παγκοσμίως, ενώ βρίσκεται στην 41η θέση σε επίπεδο δημιουργικότητας.
Ωστόσο, η Ελλάδα –σε σύγκριση και με άλλα ευρωπαϊκά κράτη– υστερεί λόγω του ασταθούς ρυθμιστικού περιβάλλοντος, ακόμη και για όσους επιχειρούν στην Ελλάδα (90ή θέση), αλλά και της αδυναμίας σύνδεσης της καινοτομίας με την οικονομία (91η θέση).
Σε αυτά προστίθενται και οι χαμηλές επενδύσεις –σε σύγκριση με τα υπόλοιπα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ– των ελληνικών επιχειρήσεων σε ψηφιακές τεχνολογίες, γεγονός που υποδεικνύει και τη σημαντική υστέρηση του παραγωγικού μοντέλου της ελληνικής οικονομίας. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, που αποτυπώνουν τον δείκτη ψηφιακής έντασης των επιχειρήσεων για το 2023, σχεδόν 6 στις 10 ελληνικές επιχειρήσεις που απασχολούν από 10 εργαζομένους και άνω αξιολογούνται χαμηλά στον συγκεκριμένο δείκτη (56,2%), ξεπερνώντας σε επιδόσεις μόνο τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία.
Για τον κ. Καλλιαγκόπουλο, τρεις είναι οι αδυναμίες που ανακόπτουν την πρόοδο της Ελλάδας στον τομέα της καινοτομίας. «Δυστυχώς, ως χώρα αργήσαμε αρκετά να καταλάβουμε τη σημασία της επιχειρηματικότητας στον κλάδο της τεχνολογίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να είμαστε αρκετά πίσω σε σύγκριση με άλλα οικοσυστήματα όχι μόνο των ΗΠΑ, αλλά και της Ευρώπης», επισημαίνει, προσθέτοντας πως «το μικρό μέγεθος της εγχώριας αγοράς δεν διευκολύνει τη δημιουργία μεγάλων εταιρειών. Τέλος, από τις ελληνικές εταιρείες λείπει το διεθνές ταλέντο».
Παρά τα τρωτά σημεία της, η Ελλάδα αποκτά τα τελευταία χρόνια μια κρίσιμη μάζα ελληνικών startups με έδρα ή παρουσία στην Ελλάδα. Ακόμη πιο δυναμική είναι η ανάπτυξη εταιρειών υψηλής τεχνολογίας που έχουν ιδρυθεί από Έλληνες, αλλά έχουν παρουσία στο εξωτερικό. Σύμφωνα με στοιχεία του ελληνικού επενδυτικού κεφαλαίου Marathon Venture Capital, οι χρηματοδοτήσεις προς τις ελληνικού DNA startups από τις αρχές του έτους μέχρι σήμερα έσπασαν το φράγμα του 1 δισ. δολαρίων από εγχώριους και διεθνείς επενδυτές, με μεγάλο όγκο κεφαλαίων να κατευθύνεται σε εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης.
Oι χρηματοδοτήσεις προς τις ελληνικού DNA startups από τις αρχές του έτους μέχρι σήμερα έσπασαν το φράγμα του 1 δισ. δολαρίων από εγχώριους και διεθνείς επενδυτές.
Μια τέτοια είναι η περίπτωση της Resolve AI, δημιούργημα του Σπύρου Ξάνθου αλλά και του Μαγιάνκ Αγκαρβάλ από την Ινδία, που πριν από λίγες ημέρες εξασφάλισε χρηματοδότηση ύψους 35 εκατ. δολαρίων από κορυφαίους επενδυτές της Σίλικον Βάλεϊ. Η εταιρεία έχει δημιουργήσει ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης που έρχεται να λύσει τα χέρια των μηχανικών λογισμικού, εντοπίζοντας αρρυθμίες ή προβλήματα σε μια εφαρμογή ή σε ένα σύστημα σε λιγότερο από 1 λεπτό. «Εάν κάτι πάει λάθος στην υποδομή ή στο σύστημα, το μοντέλο ΑΙ που έχουμε αναπτύξει το εξετάζει και δίνει απάντηση πριν ακόμη συνδεθεί ένας μηχανικός για να δει τι συμβαίνει», σημειώνει ο κ. Ξάνθος. Αν και η ομάδα εργάζεται εντατικά πάνω στην τελειοποίηση του προϊόντος, αυτό έχει ήδη κεντρίσει το ενδιαφέρον ακόμη και υψηλόβαθμων στελεχών μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας.
