Μέχρι τώρα το είχαμε εμπεδώσει απολύτως. Οτι, δηλαδή, για τη γήρανση του πληθυσμού –και του εργατικού δυναμικού κυρίως– η καλύτερη αντιμετώπιση θα ήταν να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ των δύο φύλων στην απασχόληση και να ενθαρρύνονται με τα κατάλληλα μέτρα οι εργαζόμενοι μεγαλύτερης ηλικίας να παραμένουν ενεργοί, όπως και να αυξάνεται και η συμμετοχή των νέων. Τώρα όμως, μπαίνουν και δυο αλλά σημαντικά στοιχεία ως συμπρωταγωνιστές – η κινητικότητα και η μετανάστευση.
Προκύπτουν από το κύριο συμπέρασμα της κοινής έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΟΟΣΑ που δημοσιεύθηκε πρόσφατα και η οποία, ίσως για πρώτη φορά, μιλάει για «δίκαιη» κινητικότητα του εργατικού δυναμικού εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης και για «αξιοποίηση» των οφελών της μετανάστευσης, έστω και αν «μπορεί να προκαλεί έκπληξη στους πολίτες το γεγονός ότι μιλάμε για αξιοποίηση της οικονομικής μετανάστευσης για την κάλυψη των αναγκών της αγοράς εργασίας, σε μιαν εποχή κατά την οποία πολλές ευρωπαϊκές χώρες αντιμετωπίζουν επίμονη ανεργία και αυξανόμενη αντίδραση κατά της μετανάστευσης».
Τα στοιχεία που παραθέτει για τη μείωση του πληθυσμού και τις ελλείψεις σε δεξιότητες, είναι αρκούντως πειστικά. Μεταξύ 2013 και 2020, ο ενεργός πληθυσμός στην Ευρώπη –15 έως 64 ετών– αναμένεται να μειωθεί κατά 7,5 εκατ. (-2,2%), ενώ κατά την ίδια αναλογία, θα αυξηθεί στο σύνολο της ζώνης του ΟΟΣΑ. Σύμφωνα μάλιστα με ένα σενάριο μηδενικής καθαρής μετανάστευσης, ο ενεργός πληθυσμός των 28 χωρών της Ε.Ε. αναμένεται να μειωθεί ακόμη περισσότερο – έως και 11,7 εκατ. (-3,5%) ώς το 2020. Οι συνέπειες, ωστόσο, δεν είναι μόνο δημογραφικές. Τα επαγγέλματα αλλάζουν και η αναντιστοιχία δεξιοτήτων –που ήδη υπάρχει– θα καταστούν τα καίρια ζητήματα.
Ωστόσο η κοινή αυτή έκθεση Ε.Ε. – ΟΟΣΑ δεν παραθέτει μόνο τα αξιόπιστα συμπεράσματά της, αλλά σκιαγραφεί και τις απαραίτητες συμπληρωματικές πολιτικές για κάθε ένα από τα τρία αυτά μεγάλα «κεφάλαια» – κινητικότητα, μετανάστευση, δεξιότητες. Με δεδομένη –και προτάσσοντας– την παραδοχή ότι «η κινητικότητα εντός της Ε.Ε. καθιστά αποδοτικότερη τη χρήση των ανθρωπίνων πόρων», η έκθεση προτείνει ότι πρέπει να αναληφθεί πολιτική δράση για την περαιτέρω εξάλειψη των εμποδίων που παρακωλύουν την κινητικότητα.
«Για να προωθηθεί η κινητικότητα των εργαζομένων στο εσωτερικό της Ε.Ε. θα χρειασθούν επίσης ισχυρότερα εργαλεία αντιστοίχισης δεξιοτήτων και μεγαλύτερη προώθηση της εκμάθησης γλωσσών». Αναφέρει επίσης ότι η συμβολή των διακινουμένων εργαζομένων της Ε.Ε. στην παγκόσμια αύξηση της απασχόλησης είναι σαφής. Τα άτομα που μετακινούνται μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. έχουν μεγαλύτερο ποσοστό απασχόλησης (68%) απ’ ό,τι οι ημεδαποί (64,5%).
