Ο θεσμός των Βραβείων Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας «Social Business Excellence Awards 2014» με την απονομή των οποίων ολοκληρώθηκε το επιτυχές 2ο Συνέδριο για την Κοινωνική Επιχειρηματικότητα –με Χορηγό Επικοινωνίας την «Κ»- ήταν εκκωφαντική επιβεβαίωση, όχι μόνο για τη δεδομένη σημαντικότητα του Κοινωνικού Επιχειρείν, αλλά και για την υψηλή προτεραιότητα που έχει στο ενδιαφέρον κοινωνικών φορέων και των επιχειρήσεων. Την επικαιρότητα του θέματος ωστόσο, τόνισε και υποστήριξε κατά τον πλέον έγκυρο και αποδοτικό τρόπο η πρόσφατη έκδοση του πρώτου βιβλίου Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας (εκδόσεις Rossili) που παρουσιάζει την πρωτοβουλία δύο καθηγητριών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών να καταγράψουν τη γνώση και την εμπειρία τους, μέσα από το μοναδικό αυτό βιβλίο.
Συγγραφείς είναι η επίκουρη καθηγήτρια Οργανωσιακής Συμπεριφοράς Ολίβια Κυριακίδου και η επίκουρη καθηγήτρια Διοίκησης Επιχειρήσεων Ελένη Σαλαβού. Πέρα από τη συνεισφορά τους στην Εκπαίδευση, με το βιβλίο αυτό εφοδιάζουν τον αναγνώστη με τις βασικές έννοιες και γνώσεις, που του επιτρέπουν να κατανοήσει την έννοια και τις πτυχές της κοινωνικής επιχειρηματικότητας στο σύγχρονο οικονομικό – κοινωνικό περιβάλλον. Τον καθοδηγούν να αναπτύξει δεξιότητες και ικανότητες με χρήση «εργαλείων» και παραδειγμάτων. «Το φαινόμενο της κοινωνικής επιχειρηματικότητας παρουσιάζεται απτά, τόσο εννοιολογικά όσο και από πλευράς μεθόδων εφαρμογής.
Η εξοικείωση με ορισμένα από τα εργαλεία και τις μεθόδους που προσαρμόζει από τη συμβατική, εμπορικής φύσης, επιχειρηματικότητα, μπορεί να εξοικονομήσει πόρους και προσπάθεια και να έχει καλύτερα κοινωνικά αποτελέσματα» αναφέρει ο καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας, Σπύρος Λιούκας, προλογίζοντας το βιβλίο. Εστω και αν μια αποσπασματική αναφορά δεν μπορεί να αποδώσει αλλά αδικεί μάλλον την εμβέλεια όσο και την πληρότητα του περιεχομένου του βιβλίου, ωστόσο, επιλέγουμε να αναφερθούμε στο χρήσιμο κεφάλαιο που επικεντρώνεται σε θέματα Επιχειρηματικού Σχεδίου και στα σημεία που ένα σχέδιο για κοινωνική επιχείρηση διαφοροποιείται από τα σχέδια για ιδιωτική επιχειρηματικότητα.
«Τεχνητά» εμπόδια
«Ενώ δεν θα έπρεπε να υπάρχουν διαφορές στο περιεχόμενο του σχεδίου μάρκετινγκ για τις κοινωνικές επιχειρήσεις, συχνά δημιουργούνται “τεχνητά” εμπόδια στον προσδιορισμό δράσεων μάρκετινγκ». Οι κοινωνικοί επιχειρηματίες αντιδρούν αρνητικά στην ιδέα ότι πρέπει να ανταγωνιστούν για να προσελκύσουν πελάτες και δωρητές. Αντίστοιχα, οι άνθρωποι που δραστηριοποιούνται σε αυτές τις επιχειρήσεις δεν είναι εξοικειωμένοι, αλλά ούτε και διαθέτουν ικανότητες στο μάρκετινγκ. «Παρόλα αυτά, η πρόσβαση σε φορείς που παρέχουν υπηρεσίες μάρκετινγκ σε μη κερδοσκοπικές οργανώσεις είναι εξαιρετικά εύκολη».
Ωστόσο, οι κοινωνικοί επιχειρηματίες όπως και οι παραδοσιακοί επιχειρηματίες, ενδείκνυται να αναπτύσσουν επιχειρηματικά σχέδια. Τα οποία όμως, διαφοροποιούνται σε θέματα μάρκετινγκ, οργάνωσης, εκτίμησης κινδύνων και χρηματοοικονομικά. Επίσης, η κοινωνική επιχείρηση οφείλει να προσδιορίσει τις ανάγκες σε Ανθρώπινο Δυναμικό όπως και τις απαιτούμενες ικανότητές του. Ζωτική σημασία και για το κοινωνικό επιχειρείν έχουν τα θέματα προσέλκυσης, διατήρησης, αλλά και μιας έμπειρης, ικανής και ενθουσιώδους επιχειρηματικής ομάδας. Από έρευνες, προκύπτει ότι μια επιχειρηματική ομάδα πέρα από αυτά τα χαρακτηριστικά πρέπει να την αποτελούν, κατ’ αρχήν η «Ομάδα Διοίκησης» τα μέλη της οποίας προσδιορίζονται με βάση την εκπαίδευση, την εργασιακή εμπειρία, την εμπειρία ζωής που διαθέτουν και τη δικτύωση που εξασφαλίζουν. Επίσης, είναι θετικό να υπάρχει ένα διοικητικό Συμβούλιο – στην περίπτωση που δεν το επιβάλλει το νομικό πλαίσιο. Ακόμη, να συμμετέχουν Σύμβουλοι, κατά περίπτωση, όπως και οι αρχικοί Δωρητές, οι οποίοι και επιβεβαιώνουν ότι «το εγχείρημα αξίζει να υποστηριχθεί από ομάδα εκτός του άμεσου δικτύου του κοινωνικού επιχειρηματία».
Επίσης, όπως όλες οι επιχειρήσεις, έτσι και οι κοινωνικές πρέπει να εκτιμήσουν τους πιθανότερους μελλοντικούς κινδύνους και να διαθέτουν τρόπους αντιμετώπισής τους, σε ό,τι αφορά την εθελοντική συμμετοχή, στη συνεισφορά του κράτους και της ικανότητας των δωρητών. Στις κοινωνικές επιχειρήσεις είναι εξίσου αναγκαία η ποσοτικοποίηση μελλοντικών εσόδων με αναφορά στους δωρητές και στην παραχθείσα αξία κοινωνικού σκοπού. Κυρίως όμως, πριν από την εκπόνηση επιχειρηματικού σχεδίου, ενδείκνυται η χρήση ενός πρόσφατου «εργαλείου», του «καμβά» επιχειρησιακού μοντέλου, το οποίο επιτρέπει χωρίς λεπτομέρειες, να διαπιστωθεί η βιωσιμότητα είτε όχι, μιας επιχείρησης.
Εργαλεία ανάπτυξης
«Ο καμβάς, με απλές προσαρμογές, είναι ιδιαίτερα χρήσιμος για νέες κοινωνικές επιχειρήσεις». Ο Καμβάς Επιχειρηματικού Μοντέλου για Κοινωνικές Επιχειρήσεις συνιστά ένα πρόσφατο «εργαλείο» για την ανάπτυξη νέων είτε για την τεκμηρίωση υπαρχόντων επιχειρηματικών μοντέλων. «Είναι μια εικονική απεικόνιση με εννέα στοιχεία που περιγράφουν την προσφορά (πρόταση αξίας), την πελατεία (πελάτες, σχέσεις με πελάτες, κανάλια διανομής) και τη χρηματοοικονομική θέση (έσοδα, έξοδα) μιας επιχείρησης. Συνήθως, ο καμβάς προηγείται του επιχειρηματικού σχεδίου καθώς επιτρέπει να διαπιστωθεί αν το επιχειρηματικό μοντέλο είναι θετικό, δηλαδή αν τεκμηριώνει είτε όχι τη βιωσιμότητα μιας επιχείρησης, χωρίς να απαιτεί λεπτομέρειες».
Επιχειρηματίες και κοινωνική ευαισθησία
Οσο για την ηγεσία σε μια κοινωνική επιχείρηση είναι πολυδιάστατη. Και σκιαγραφείται στις σελίδες του βιβλίου με αρκετά παραδείγματα κοινωνικών επιχειρηματιών από τον παγκόσμιο χάρτη. Με την ενδιαφέρουσα επισήμανση ότι, «παλαιοτέρα το επιχειρείν αποστρεφόταν κοινωνικές και ηθικές ερμηνείες, ενώ σήμερα οι επιχειρηματίες ηγέτες επιζητούν να είναι κοινωνικά ευαίσθητοι». Η ταυτότητα του κοινωνικού ηγέτη δίδεται μάλιστα μέσα από πίνακα με την αντιπαράθεση των θετικών και αρνητικών χαρακτηριστικών της προσωπικότητάς του. Και «πρόκειται για ένα πολύτιμο πλαίσιο, προκειμένου να γνωρίζει κάποιος τι να επιθυμεί και τι να αποφεύγει». Για το Χρηματοοικονομικό Σχέδιο για τις κοινωνικές επιχειρήσεις, αναφέρεται ότι δεν παρουσιάζει ουσιαστικές διαφορές. Οπως και στις κερδοσκοπικές επιχειρήσεις, απαιτείται η κατάρτιση των μελλοντικών λογιστικών καταστάσεων και ο προσδιορισμός των μελλοντικών ταμειακών ροών. Επειδή όμως «οι κοινωνικοί επιχειρηματίες συχνά θεωρούν ότι τα χρηματοοικονομικά συνιστούν την καρδιά του επιχειρηματικού σχεδίου, χρειάζεται να προσδιορίσουν παράλληλα τη μέγιστη χρηματοδότηση, τα ελάχιστα έσοδα και τα μέγιστα κόστη».
