Τα εμβάσματα των μεταναστών διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά πως φέτος θα αποτελέσουν τη μεγαλύτερη πηγή εισροών κεφαλαίου στις αναπτυσσόμενες χώρες, ξεπερνώντας τις άμεσες ξένες επενδύσεις. Υπολογίζεται πως 270 εκατομμύρια μετανάστες θα στείλουν εμβάσματα 689 δισ. δολαρίων το 2019 στις χώρες τους για να βοηθήσουν οικονομικά τις οικογένειές τους. Κατ’ επέκταση είναι πολύτιμη η συμβολή αυτής της μορφής κεφαλαίων στις οικονομίες και στους προϋπολογισμούς των χωρών του αναπτυσσόμενου κόσμου. Οπως σημειώνουν, ωστόσο, οι Financial Times σε εκτενές αφιέρωμα, αυτό μπορεί να αποτρέψει κυβερνήσεις από το να λάβουν μέτρα για να ενισχύσουν τα χαμηλά εισοδήματα και να εξελιχθεί η μεταποίηση στις χώρες τους.
Μέχρι και πρόσφατα, τα εμβάσματα των μεταναστών θεωρούνταν πως διαδραμάτιζαν δευτερεύοντα ρόλο στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, ακολουθώντας με απόσταση τις άμεσες ξένες επενδύσεις και τις τοποθετήσεις επενδυτικών κεφαλαίων σε μετοχές ή ομόλογα. Ωστόσο, ο όγκος των εμβασμάτων αυξάνεται σταθερά από το 1990 μέχρι σήμερα. Ασφαλώς, η μεγάλη αύξηση των εμβασμάτων συμπορεύεται με την εκτόξευση του αριθμού των μεταναστών ανά την υφήλιο. Την τελευταία 29ετία, ο αριθμός των ανθρώπων που εγκαταλείπουν τη χώρα τους για να αναζητήσουν ένα καλύτερο μέλλον έχει αυξηθεί από 153 σε 270 εκατομμύρια άτομα.
Κατά κοινή ομολογία, τα εμβάσματα αυτά είναι σωτήρια για τις οικονομίες του αναπτυσσόμενου κόσμου, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσεων. «Οταν μια οικονομία βρίσκεται σε κρίση, τα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια εγκαταλείπουν τη χώρα και η οικονομική βοήθεια δεν χορηγείται άμεσα», σχολιάζει o Ντίλιπ Ράθα, υπεύθυνος στον τομέα μετανάστευσης και ανάπτυξης στην Παγκόσμια Τράπεζα. Τα εμβάσματα από μετανάστες βοηθούν στην τόνωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και κατ’ επέκταση στη βαθμολογία της πιστοληπτικής ικανότητας αυτών των οικονομιών, με αποτέλεσμα να μειώνεται το κόστος δανεισμού των κυβερνήσεων, των εταιρειών και των νοικοκυριών, όπως επισημαίνεται από τους Financial Times.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι Φιλιππίνες. Φέτος, οι εισροές από εμβάσματα προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 34 δισ. δολάρια, συμβάλλοντας στη μείωση ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών σε μόλις 1,5% του ΑΕΠ. Διαφορετικά, δηλαδή εξαιρουμένων των εμβασμάτων, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών θα έφθανε το 10% του ΑΕΠ.
«Τα εμβάσματα είναι μια σχετικά σταθερή πηγή ξένου εισοδήματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και επηρεάζει άμεσα τη βαθμολογία του χρέους», σχολιάζει ο Τζέιμς Μακ Κόρμακ του οίκου Fitch στους Financial Times. «Στις περιπτώσεις χωρών όπως οι Φιλιππίνες, η Αίγυπτος και η Νιγηρία, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών θα ήταν αρκετά μεγαλύτερο εάν δεν υπήρχαν τα εμβάσματα», προσθέτει ο ίδιος. Η οικονομική βοήθεια που στέλνουν οι μετανάστες στις οικογένειές τους μειώνουν, ωστόσο, τα κίνητρα των κυβερνήσεων για να προχωρήσουν σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις προκειμένου να ενισχυθούν τα εισοδήματα των νοικοκυριών στη χώρα τους και να εξελιχθεί η οικονομία. Τα εμβάσματα, επίσης, λειτουργούν ως μια μορφή επιδότησης των νοικοκυριών, που στηρίζει την κατανάλωση και τις εισαγωγές, αναχαιτίζοντας την όποια πρόοδο στη μεταποίηση.
Ο κ. Ράθα της Παγκόσμιας Τράπεζας δεν είναι απαισιόδοξος. «Είναι κακό πράγμα η κατανάλωση σε μια οικονομία; Δεν νομίζω. Οι επενδύσεις μπορεί να περιμένουν, αλλά όχι η κατανάλωση», δήλωσε στους Financial Times. Σε κάθε περίπτωση, τα εμβάσματα των μεταναστών απεικονίζουν πόσο συνδεδεμένες είναι οι οικονομίες του κόσμου. Οταν μια οικονομία με σημαντικό αριθμό μεταναστών είναι εύρωστη, τότε επωφελείται μιαν άλλη από τα εμβάσματα. Στην αντίθετη περίπτωση, μια κρίση ιδιαίτερα στον ανεπτυγμένο κόσμο μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις σε μια οικονομία του αναπτυσσόμενου κόσμου, σημειώνουν εύστοχα οι Financial Times.
