Πόλεμο έχουν κηρύξει οι ρυθμιστικές αρχές Ευρωπαϊκής Ενωσης και ΗΠΑ στους τεχνολογικούς κολοσσούς για τις μονοπωλιακές τακτικές και την παράκαμψη των κανόνων σχετικά με τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών. Στο μικροσκόπιο βρέθηκαν αυτή την εβδομάδα οι γίγαντες της Σίλικον Βάλεϊ, Google και η θυγατρική της, YouTube, στις οποίες επιβλήθηκε πρόστιμο ύψους 170 εκατ. δολαρίων για κατηγορίες σχετικά με χρήση δεδομένων ανήλικων χρηστών χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων τους.
Σύμφωνα με στοιχεία που προέκυψαν από πολυετή έρευνα της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Εμπορίου των ΗΠΑ (FTC), η YouTube κατηγορείται για διοχέτευση προσωπικών στοιχείων ανηλίκων κάτω των 13 ετών σε διαφημιστικές εταιρείες. Η FTC ισχυρίστηκε ότι η YouTube κατέγραφε τις προτιμήσεις, όσων επισκέπτονταν τα κανάλια με υλικό για παιδιά, και κέρδιζε εκατομμύρια πουλώντας τα στοιχεία αυτά σε εταιρείες διαφήμισης. Ως αποτέλεσμα, στις οθόνες των ανήλικων χρηστών εμφανίζονταν στοχοποιημένες διαφημίσεις για προϊόντα όπως οι κούκλες της Barbie.
Στην αμερικανική εταιρεία μετάδοσης βίντεο δίνεται περιθώριο τεσσάρων μηνών, ώστε να αλλάξει την πολιτική της και να επιβάλει στους διαχειριστές των καναλιών να συμμορφωθούν με τους νέους κανόνες. Τα κανάλια που απευθύνονται σε ανήλικο κοινό θα έχουν από το 2020 χαρακτηριστική ένδειξη, ώστε να απαιτούν τη συγκατάθεση των γονέων και να γίνεται σωστή διαχείριση των προσωπικών δεδομένων από τη YouTube.
Για ανάλογες κατηγορίες παραβίασης προσωπικών δεδομένων αναμένεται να βρεθεί στο εδώλιο του κατηγορουμένου η μητρική της YouTube, η Google. Αυτή την εβδομάδα, η Brave, αντίπαλη εταιρεία και ασφαλώς πολύ μικρότερη της Google, απευθύνθηκε στις αρμόδιες αρχές της Ιρλανδίας, ισχυριζόμενη ότι η Google διοχετεύει τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών σε διαφημιστικές εταιρείες χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Η κατηγορία της Brave επαληθεύτηκε από την εταιρεία τεχνικών συμβούλων Victory Medium. Η τελευταία αφιέρωσε ένα μήνα, ώστε να διαπιστώσει τα μοτίβα που χρησιμοποιούνταν για τη μεταβίβαση των προσωπικών δεδομένων από τη μηχανή αναζήτησης στα χέρια ενός τρίτου και στην προκειμένη περίπτωση μιας διαφημιστικής εταιρείας.
Στην παρουσίαση των στοιχείων της Brave αποδεικνύεται ότι ο κάθε χρήστης της Google έχει σχηματίσει βάσει του ιστορικού αναζήτησής του ένα προφίλ. Η Google πουλάει το προφίλ αυτό σε διαφημιστικές εταιρείες χωρίς συγκατάθεση των χρηστών, ώστε να εμφανίζονται στοχευμένες διαφημίσεις. Σε κάθε νέα αναζήτηση του χρήστη, δημιουργείται παράλληλα μία κενή ιστοσελίδα με μόνο στοιχείο τη διεύθυνση Ιντερνετ, η οποία συνδέει την τελευταία ενέργεια με το υπόλοιπο ιστορικό. Στις ιστοσελίδες αυτές έχουν πρόσβαση οι διαφημιστικές εταιρείες, ώστε να αναπροσαρμόζουν τις διαφημίσεις.
Βάσει των κατηγοριών η Google πρόκειται να εξεταστεί για παραβίαση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας περί προσωπικών δεδομένων (GDPR). Η αρμόδια ιρλανδική αρχή θα ερευνήσει κατά πόσον οι κατηγορίες αληθεύουν και εάν ο κολοσσός της Σίλικον Βάλεϊ διαρρέει ευαίσθητα στοιχεία των χρηστών, όπως για παράδειγμα τη φυλή, την κατάσταση υγείας και τα πολιτικά πιστεύω.
Ελλείψει ομοιογενούς νομοθεσίας στις ΗΠΑ όσον αφορά την προστασία των προσωπικών δεδομένων, οι αμερικανικές αρχές προσεγγίζουν τις παρατυπίες της Google με διαφορετικό τρόπο. Σύμφωνα με πληροφορίες του Bloomberg, στις 9 Σεπτεμβρίου πρόκειται να ξεκινήσει νέα έρευνα σχετικά με μονοπωλιακές πρακτικές της Alphabet, μητρικής της Google. Ωστόσο, έχει ξεκινήσει ήδη έρευνα με αντικείμενο τις διαφημίσεις μέσω Διαδικτύου και τα συστήματα λειτουργίας κινητών τηλεφώνων της Alphabet.
Στο επίκεντρο ερευνών για μονοπωλιακές πρακτικές έχει βρεθεί και η Facebook. Σύμφωνα με δημοσίευμα των New York Times, εισαγγελικές αρχές των ΗΠΑ θα εξετάσουν πώς οι βασικοί παίκτες της Σίλικον Βάλεϊ έχουν αποκτήσει την τεράστια ισχύ τους στην αγορά και εάν έχουν προβεί σε αθέμιτες τακτικές, προκειμένου να αποδυναμώσουν τον ανταγωνισμό τους.
Οι χρηματικές ποινές είναι «ασήμαντες» σε σχέση με τα μεγέθη των εταιρειών
Το πρόστιμο ύψους 170 εκατ. δολαρίων στη YouTube και στη μητρική της, Google, είναι το μεγαλύτερο –σχεδόν τριάντα φορές υψηλότερο από το αμέσως επόμενο– που έχει επιβληθεί ποτέ για παραβίαση του νόμου στις ΗΠΑ περί προστασίας ανηλίκων στο Διαδίκτυο (COPPA). Η YouTube, η οποία ούτε έχει αποδεχθεί ούτε όμως αποποιηθεί τις κατηγορίες, σύμφωνα με τη Wall Street Journal, πρόκειται να πληρώσει 136 εκατ. δολάρια στην FTC και 34 εκατ. δολάρια στην πολιτεία της Νέας Υόρκης.
Ωστόσο, ορισμένα μέλη της FTC διαμαρτυρήθηκαν ότι το πρόστιμο είναι πενιχρό σε σχέση με το μέγεθος της εταιρείας. Συγκεκριμένα, τα 170 εκατ. δολάρια ισοδυναμούν με λιγότερο από το 2% του κέρδους της μητρικής της, Google, το προηγούμενο τρίμηνο, σύμφωνα με στοιχεία της Wall Street Journal. «Είναι πολύ απογοητευτικό ότι η FTC δεν απαιτεί πιο αξιοσημείωτες αλλαγές ή δεν προβαίνει σε περαιτέρω ενέργειες, ώστε να να επιρρίψει ευθύνες στην Google, η οποία έβλαπτε τα παιδιά με χρόνια παράνομη συλλογή προσωπικών δεδομένων», δήλωσε στο Bloomberg ο Τζος Γκόλιν, διευθυντής της Campaign for a Commercial – Free Childhood, η οποία προασπίζεται τα δικαιώματα ανηλίκων και βοήθησε στη συλλογή ενοχοποιητικού υλικού στην υπόθεση της YouTube.
«Η Google έβγαλε δισεκατομμύρια εις βάρος παιδιών, αναπτύσσοντας μια σειρά παρεμβατικών στρατηγικών, οι οποίες εκμεταλλεύονται τις αδυναμίες λόγω μικρής ηλικίας», δήλωσε στο Bloomberg o Τζεφ Τσέστερ, διευθυντής τoυ Center for Digital Democracy. Το πρόστιμο στη YouTube «αφήνει να εννοηθεί ότι, εάν είσαι κάποια πολιτικά ισχυρή επιχείρηση, τότε δεν χρειάζεται να ανησυχείς για σοβαρές οικονομικές συνέπειες όταν παραβιάζεις τον νόμο», συμπλήρωσε ο Τσέστερ.
Η Google έχει καταβάλει δύο πρόστιμα στις ευρωπαϊκές αρχές. Το πρώτο, το καλοκαίρι του 2017, ήταν ύψους 2,4 δισ. ευρώ και επιβλήθηκε όταν η Κομισιόν έκρινε ότι ο αμερικανικός κολοσσός ευνοεί τις δικές του υπηρεσίες διαδικτυακών αγορών εις βάρος των ανταγωνιστών του. Το δεύτερο πρόστιμο ανήλθε στα 4,3 δισ. ευρώ για κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της εταιρείας στην αγορά του λειτουργικού συστήματος Android, το οποίο χρησιμοποιείται στα έξυπνα κινητά τηλέφωνα.
Το κυνηγητό των ρυθμιστικών αρχών με τους τεχνολογικούς κολοσσούς χρειάζεται ακόμη πολύ καιρό για να αποδώσει καρπούς. Facebook, Amazon, Google, Apple, όλες βρίσκονται στη λίστα για εξονυχιστικό έλεγχο των τακτικών τους στην αγορά από τις αμερικανικές και τις ευρωπαϊκές αρμόδιες αρχές. Προς το παρόν, τα πρόστιμα επιβάλλονται με σχεδόν τυχαίο και ασυντόνιστο τρόπο. Η επιβολή ομοιογενούς νομοθεσίας στις χώρες όπου οι εταιρείες τεχνολογίας κυριαρχούν, απέχει πολύ από το σήμερα.
