Ισως η πλέον αμφιλεγόμενη και η πλέον θορυβώδης προσωπικότητα ανάμεσα σε όλους τους σύγχρονους σταρ της επιχειρηματικότητας που δεν περιορίζονται στη διαχείριση των επιχειρήσεών τους αλλά επιδιώκουν την προβολή τους, ο Ελον Μασκ έχει απασχολήσει και όλα δείχνουν πως θα εξακολουθήσει να απασχολεί τα ΜΜΕ. Και όχι μόνον με τις ρηξικέλευθες επιλογές του, αλλά και με τα διάφορα tweets του, τα μηνύματά του στο Twitter, που τον κρατούν πάντα στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας.
Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος η πρόθεσή του για πλήρη απελευθέρωση του περιεχομένου των μηνυμάτων.
Αμφισβητήθηκε κατά καιρούς ως επιχειρηματίας, καθώς η καινοτόμος βιομηχανία του ηλεκτροκίνητων οχημάτων Tesla υπήρξε για καιρό ζημιογόνος και επιδοτούμενη από το αμερικανικό κράτος. Υποστήριξε το bitcoin και γενικότερα τα κρυπτονομίσματα και με τα tweets του κατόρθωσε εν τω μέσω της πανδημίας να ανεβάζει και να κατεβάζει τις αξίες τους, με επώδυνα αποτελέσματα για όσους μικροεπενδυτές τον εμπιστεύτηκαν. Εδωσε μάλιστα προβολή και υπόσταση στο dogecoin, ένα υποτιθέμενο κρυπτονόμισμα που δημιουργήθηκε εντελώς ως φάρσα. Και τώρα βρίσκεται και πάλι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος καθώς εξαγοράζει το Twitter, το μέσο κοινωνικής δικτύωσης που έχει χρησιμοποιήσει στο έπακρο. Αλλά η δημόσια διαμάχη για τη νέα του επιλογή επικεντρώνεται δυσανάλογα λιγότερο στο επιχειρηματικό της σκέλος και περισσότερο στην πρόθεσή του να καταργήσει τον έλεγχο που εφαρμόζει το Twitter στο περιεχόμενό του, επικαλούμενος –τι άλλο;– την ελευθερία του λόγου. Η προοπτική να απελευθερωθεί πλήρως το περιεχόμενο που θα δημοσιεύει το εν λόγω μέσο κοινωνικής δικτύωσης προκαλεί προβληματισμό πολύ εντονότερο από εκείνον που εξέφρασε μια μάλλον περιορισμένη μειονότητα παρατηρητών όταν το Twitter υιοθέτησε ένα είδος ευρέως αποδεκτής και, εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον, καλόπιστης λογοκρισίας.
Ηταν το μέσο που πολλαπλασίασε τη φωνή των διαδηλωτών όταν εκδηλώθηκε η Αραβική Ανοιξη το 2010, με αποτέλεσμα να θεωρηθεί μέσο προώθησης της δημοκρατίας και της ελευθερίας του λόγου. Σύντομα, όμως, μόλις τέσσερα χρόνια αργότερα, έδωσε βήμα σε ένα κύμα επιθετικότητας κατά γυναικών που δέχονταν απειλές για τη ζωή τους ή για τη σωματική τους ακεραιότητα. Οι εξελίξεις υπαγόρευσαν ένα είδος ελέγχου σε πολλά επίπεδα. Ετσι, το Twitter όχι μόνον έχει απαγορεύσει τη δημοσίευση κάθε πολιτικής διαφήμισης από το 2019, αλλά έχει επιπλέον υιοθετήσει και μια πολιτική προειδοποιήσεων για τυχόν παραπληροφόρηση σχετική με τις εκλογές. Προπαντός έχει αποκλείσει από τους λογαριασμούς ψευδείς και παραπλανητικές πληροφορίες για τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού, ενώ μετά την άνευ προηγουμένου επιδρομή οπαδών του Ντόναλντ Τραμπ στο Καπιτώλιο έκλεισε οριστικά τον λογαριασμό του ανεκδιήγητου τέως προέδρου των ΗΠΑ. Αντιδρώντας στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, έκλεισε σειρά από ρωσικούς λογαριασμούς, όπως και μηνύματα που προέβαλαν φωτογραφίες αιχμαλώτων πολέμου. Και λίγες μόλις ημέρες προτού «σκάσει η βόμβα» ότι ο ιδρυτής της Tesla και της διαστημικής εταιρείας SpaceX αγοράζει το Twitter έναντι 44 δισ. δολαρίων, το δημοφιλές μέσο κοινωνικής δικτύωσης ανακοίνωσε ότι μπλοκάρει εφεξής όσα δημοσιεύματα αμφισβητούν την κλιματική αλλαγή. Δύσκολα θα μπορούσε να διαφωνήσει κανείς με τις συγκεκριμένες επιλογές, ακόμη κι αν αναρωτηθεί κατά πόσον τίθεται θέμα δεοντολογίας με όλη αυτή τη λογοκρισία.
Ξέσπασε κόντρα για την ελευθερία λόγου στα tweets
«Ισως υπό τον Μασκ γίνει χειρότερο το Twitter», σχολίασε ο Μπιλ Γκέιτς, δεδομένης της πρόθεσης του Μασκ να απελευθερώσει πλήρως το περιεχόμενο που θα δημοσιεύεται στο μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Ο Γκέιτς αναρωτήθηκε πώς θα αντιμετωπίσει ο τολμηρός επιχειρηματίας μηνύματα σαν εκείνα που υποστήριζαν πως τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού σκοτώνουν και διέδιδαν κάθε είδους θεωρίες συνωμοσίας, κατηγορώντας μάλιστα τον ιδρυτή της Microsoft ότι προωθεί τα εμβόλια επειδή περιέχουν μικροτσίπ, που του δίνουν τη δυνατότητα να παρακολουθεί και να κατασκοπεύει τους ανθρώπους.
Εύκολα μπορεί να αποδώσει κανείς τα σχόλια του Γκέιτς σε ανταγωνισμό μεταξύ βαθύπλουτων και παγκοσμίως διάσημων μεγιστάνων, δεδομένου, άλλωστε, ότι τα τελευταία χρόνια ο Μασκ εκτόπισε τον ιδρυτή της Microsoft από την πρώτη θέση ανάμεσα στους πλουσιότερους ανθρώπους του κόσμου. Η περιουσία του Ελον Μασκ υπολογίζεται σε 257,4 δισ. δολάρια, αν και βρίσκεται σε μεγάλο ποσοστό σε μετοχές και όχι σε μετρητά, που σημαίνει πως μπορεί να αυξηθεί ανά πάσα στιγμή αλλά και να μειωθεί. Τον περασμένο μήνα, εξάλλου, ο Ελον Μασκ κατηγόρησε τον Μπιλ Γκέιτς ότι «σορτάρει» τη μετοχή της Tesla, δηλαδή ότι στοιχηματίζει στην πτώση της, με σκοπό ακριβώς να προκαλέσει την πτώση της και να βλάψει την καινοτόμο αυτοκινητοβιομηχανία. Ο Γκέιτς αναγνωρίζει, όμως, το εντυπωσιακό επιχειρηματικό ταλέντο του Μασκ όπως αυτό υλοποιήθηκε σε άλλες εταιρείες, καθώς και την ικανότητά του να επιλέγει εξαιρετικό προσωπικό για να τις στελεχώνει. Εξέφρασε, πάντως, αμφιβολίες για το κατά πόσον θα επαναλάβει την ίδια επιτυχία με το Twitter, «αν και πρέπει να είμαστε ανοιχτόμυαλοι και να μην υποτιμούμε ποτέ τον Ελον». Και ο λόγος είναι ακριβώς η πρόθεσή του να καταργήσει κάθε έλεγχο στο περιεχόμενο που θα δημοσιεύεται μέσω tweets. Δεν είναι βέβαια μόνον ο Γκέιτς που προβληματίζεται τόσο για την πιθανή δημοσιοποίηση επικίνδυνα παραπλανητικών πληροφοριών. Οταν ενημερώθηκε για τις προθέσεις του Μασκ, το προσωπικό του Twitter έγραψε στον επίδοξο νέο εργοδότη του: «Λέτε πως θέλετε περισσότερη ελευθερία του λόγου και λιγότερο έλεγχο, αλλά τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Κάποιοι πιστεύουν πως επιθυμείτε να ανοίξετε και πάλι την πόρτα σε παρενοχλήσεις και επιθέσεις. Είναι αλήθεια αυτό;». Και ο Τζέισον Γκόλντμαν, από τα ιδρυτικά στελέχη του Twitter, ο οποίος υπήρξε και μέλος του διοικητικού του συμβουλίου, δήλωσε προ ημερών πως μπορεί να συμβούν απίστευτα πράγματα εάν ο κόσμος αντιμετωπίσει το Twitter απλώς ως πλατφόρμα ελεύθερης έκφρασης, καθώς «μπορεί να βλέπει κανείς να συμβαίνουν κακά πράγματα και να νομίζει ότι είναι απλώς κάποιο λάθος χωρίς να αντιλαμβάνεται πως πρόκειται για μια πολύ κακή χρήση του».
Σχέδια για χρεώσεις, αυξήσεις εσόδων και περιορισμό του λειτουργικού κόστους
Παράλληλα με το ακανθώδες θέμα της απελευθέρωσης στο περιεχόμενο των tweets, ο Μασκ σχεδιάζει και κάποιες άλλες αλλαγές στο Twitter, όπως το να περιορίσει τα μέλη του σε ιδιώτες, ανθρώπους με όνομα και επώνυμο, και να αποφεύγει έτσι τους πλασματικούς λογαριασμούς που έχουν δημιουργήσει προβλήματα στο παρελθόν. Σχεδιάζει παράλληλα να επιβάλει κάποια μικρή προμήθεια σε λογαριασμούς επιχειρήσεων, δημοσίων υπηρεσιών και κρατικών φορέων, ώστε να διασφαλίσει μια αύξηση στα έσοδα του μέσου κοινωνικής δικτύωσης. Προκειμένου άλλωστε να περιορίσει το λειτουργικό κόστος, έχει δηλώσει ότι σκοπεύει να μειώσει τις αποδοχές των στελεχών της εταιρείας, ενώ εκτιμά πως μπορεί να προσποριστεί κέρδη από tweets που περιέχουν σημαντικές πληροφορίες και μεταφέρονται σε πάρα πολλούς χρήστες.
Οπως κι αν πρόκειται να διαμορφώσει το Twitter, ο Ελον Μασκ θα είναι πάντως ο νέος διευθύνων σύμβουλος του μέσου κοινωνικής δικτύωσης, τουλάχιστον προσωρινά, και βέβαια χαίρει της εμπιστοσύνης των επενδυτών. Για το νέο εγχείρημά του, την εξαγορά του Twitter, άντλησε 7,14 δισ. δολάρια από ηχηρά ονόματα του επιχειρηματικού και επενδυτικού κόσμου, όπως ο Λάρι Ελισον, συνιδρυτής της Oracle, από τις επενδυτικές Fidelity και Sequioia Capital, αλλά και από το χρηματιστήριο κρυπτονομισμάτων Binance. Ο Μασκ είναι σαφώς το είδος του καινοτόμου επιχειρηματία νέας γενιάς που σημειώνει επιτεύγματα με την τόλμη του να υλοποιεί σχέδια ακόμη κι όταν μοιάζουν με τυφλές κινήσεις. Γεννήθηκε στην Πρετόρια της Νοτίου Αφρικής και από μικρός έδειξε ενδιαφέρον για τους υπολογιστές και τις γλώσσες που χρησιμοποιούνται στη δημιουργία προγραμμάτων λογισμικού. Αρχισε τις σπουδές του στον Καναδά και μετέβη στις ΗΠΑ προ 30 ετών για να φοιτήσει στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, από όπου αποφοίτησε με πτυχία Οικονομικών και Φυσικής. Ακολούθησε η εγγραφή του στο Στάνφορντ με σκοπό τον διδακτορικό τίτλο, αλλά εγκατέλειψε σχεδόν αμέσως για να δραστηριοποιηθεί ως επιχειρηματίας.
Το 1995 ίδρυσε μαζί με τον αδελφό του την πρώτη του νεοφυή εταιρεία με την επωνυμία Zip2, που παρείχε υπηρεσίες ταξιδιωτικού οδηγού αλλά εξαγοράστηκε σχετικά σύντομα από την εταιρεία υπολογιστών Compaq. Στη συνέχεια συμμετείχε στην ίδρυση της εταιρείας ηλεκτρονικών πληρωμών που, αν και αρχικά είχε άλλη επωνυμία, έγινε τελικά γνωστή ως PayPal. Επειτα από σειρά παράτολμων πρωτοβουλιών του, το Δ.Σ. της εταιρείας τον απέπεμψε το 2000, οδηγώντας τον έτσι σε ακόμη πιο τολμηρές επιλογές. Δύο χρόνια αργότερα ίδρυσε τη διαστημική εταιρεία SpaceX με δικά του χρήματα. Το 2004 επένδυσε στην Tesla, της οποίας ελέγχει το 16%, αλλά έχει μεριμνήσει ώστε να στελεχωθεί από ανθρώπους του δικού του περιβάλλοντος, όπως τον αδελφό του και τον φίλο του, Αντόνιο Γκρασίας. Σήμερα έχει ισχυρή θέση σε τουλάχιστον 12 εταιρείες, αλλά όλα δείχνουν πως κινείται με μια πρωτοφανή παρορμητικότητα και συχνά χωρίς κανένα σχεδιασμό. Σημειωτέον ότι όταν εξέφρασε αρχικά την πρόθεσή του να εξαγοράσει το Twitter και βρήκε αντίσταση από την εταιρεία, κυριολεκτικώς τη βομβάρδισε με tweets πιεστικότατα και ενίοτε κάπως απρεπή. Oπως παραδέχθηκαν τελικά τα μέλη του Δ.Σ. της εταιρείας, εξετάζοντας όλα τα δεδομένα κατέληξαν πως η προσφορά του Μασκ ήταν η καλύτερη δυνατή και παρά τις αρχικές αντιρρήσεις τους τελικά τη δέχθηκαν.
Προβληματισμοί
Εκφράζοντας τον προβληματισμό πολλών για την πρόθεση του Ελον Μασκ να καταργήσει τον έλεγχο στο περιεχόμενο του Τwitter, ο ιδρυτής της Microsoft, Μπιλ Γκέιτς, αναρωτήθηκε: «Tι σκέπτεται λοιπόν να κάνει ο Μασκ με τα μηνύματα που υποστηρίζουν ότι τα εμβόλια σκοτώνουν ή ότι ο Μπιλ Γκέιτς κατασκοπεύει τους ανθρώπους;».
Υπέρ των ελέγχων
Υπεραμυνόμενος της πολιτικής ελέγχου του περιεχομένου, ο Κόλιν Κρόουελ, πρώην υπεύθυνος πολιτικής δημόσιου λόγου στο Twitter έως το 2019, τόνισε πως «όταν δεν υπάρχουν κανόνες κατά της παρενόχλησης και της επιθετικότητας, κάποιοι άνθρωποι κινδυνεύουν να δέχονται απειλές χωρίς να μπορεί κανείς να δει τη δική τους οπτική».
Ο στόχος
Ο Ντέιβιντ Κέι , καθηγητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας Irvine και πρώην συνεργάτης του ΟΗΕ για ζητήματα ελευθερίας του λόγου, εξέφρασε την άποψη πως ο Μασκ εξαγοράζει το Twitter γιατί «βασικά εξαγοράζει τη θέση αυτού που αποφασίζει κανόνες και γίνεται διαιτητής σε ζητήματα έκφρασης και λόγου».
