Καθώς ο εφιάλτης της ενεργειακής κρίσης έχει απλωθεί σε όλη την Ευρώπη πλήττοντας επιχειρήσεις και νοικοκυριά, αρκετές εταιρείες ενέργειας αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα ρευστότητας, γεγονός που απειλεί πλέον σε μεγάλο βαθμό τη βιωσιμότητά τους. Η αδυναμία να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους λόγω της ραγδαίας αύξησης των τιμών ενέργειας, έχει κινητοποιήσει τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών οι οποίες σπεύδουν να λάβουν «πρωτοφανή» μέτρα διάσωσης για να διασφαλίσουν την ομαλή λειτουργία της αγοράς, παρέχοντας μεγάλα πακέτα στήριξης αλλά και κρατικοποιώντας ενεργειακούς κολοσσούς.
Από την πλευρά της, η Κομισιόν αναζητεί τρόπους για τη βελτίωση της ρευστότητας στις επιχειρήσεις, δείχνοντας προθυμία να επανεξετάσει το πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις, ώστε τα κράτη-μέλη να παράσχουν στήριξη στις εταιρείες που ήδη βρίσκονται σε δεινή θέση. «Νάρκη» για τις επιχειρήσεις ενέργειας στην Ευρώπη αποτελούν τα λεγόμενα margin calls, που φθάνουν ακόμη και το 1,5 τρισ. δολάρια, σύμφωνα με εκτιμήσεις της νορβηγικής εταιρείας ενέργειας Equinor, τις οποίες ο αντιπρόεδρος Helge Haugane τις χαρακτήρισε «συντηρητικές».
Αυτό σημαίνει πως τα πρόσθετα ποσά που υποχρεώνονται να πληρώσουν οι εταιρείες ενέργειας ανέρχονται σε 1,5 τρισ. δολάρια, ποσό που έφθασε σε αυτά τα επίπεδα εξαιτίας της μεταβλητότητας των τιμών, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Οι επιχειρήσεις δηλαδή που αγοράζουν ρεύμα και φυσικό αέριο σε τρέχουσες τιμές, τα οποία στη συνέχεια πωλούν στους πελάτες τους, θα πρέπει παράλληλα να παρέχουν κάποιες εγγυήσεις πριν εισπράξουν τις ποσότητες που έχουν ζητήσει. Λόγω, λοιπόν, της δραματικής αύξησης των margin call, αρκετές εταιρείες ενέργειας αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα ρευστότητας. H Equinor είχε προειδοποιήσει την προηγούμενη εβδομάδα πως εφόσον οι κυβερνήσεις δεν παράσχουν ισχυρή ρευστότητα στις εταιρείες κοινής ωφελείας, ώστε να καλύψουν margin calls αξίας τουλάχιστον 1,5 τρισ. δολαρίων, τότε τα παράγωγα ενέργειας κινδυνεύουν με «πάγωμα». Τούτο οφείλεται εξ ολοκλήρου στην ενεργειακή κρίση, η οποία απορροφά σημαντικά κεφάλαια για τις εγγυήσεις των συναλλαγών, καλώντας τα ευρωπαϊκά κράτη να εκταμιεύσουν μεγάλα πακέτα βοήθειας, προκειμένου να αποτρέψουν μια αλυσιδωτή κατάρρευση. Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται και οι εκτιμήσεις των αναλυτών του κλάδου ενέργειας στη συμβουλευτική εταιρεία Baringa. Σύμφωνα με τους ίδιους, οι παραγωγοί ενέργειας στην Ευρώπη έχουν έρθει αντιμέτωποι με margin calls τα οποία ανέρχονται στο 1 τρισ. ευρώ, όμως τόνισαν πως θα μπορούσαν να αποπληρώσουν τα κρατικά δάνεια, σε περίπτωση που οι κυβερνήσεις παράσχουν βοήθεια για τη στήριξη της ρευστότητάς τους.
«Νάρκη» για τις επιχειρήσεις ενέργειας στην Ευρώπη αποτελούν τα λεγόμενα margin calls, που φθάνουν ακόμη και το 1,5 τρισ. δολ.
Παρουσιάζοντας μια σειρά από μέτρα που θα μπορούσαν να αμβλύνουν την κρίση της ρευστότητας την οποία αντιμετωπίζουν εταιρείες, η Κομισιόν πρότεινε μεταξύ άλλων την αποδοχή τραπεζικών εγγυήσεων ως εξασφάλιση για την κάλυψη των margin calls, δείχνοντας ταυτόχρονα μια γενικότερη ευελιξία ως προς τη δυνατότητα των κρατών-μελών να παράσχουν οικονομική στήριξη σε επιχειρήσεις. Ηδη, η Γερμανία, η Δανία αλλά και η Αγγλία εξετάζουν σχέδια για τη διάσωση εταιρειών ενέργειας, σε μια ύστατη προσπάθεια να αποτρέψουν τα χειρότερα.
Η Γερμανία εθνικοποιεί μεγάλους ενεργειακούς ομίλους
Μεγαλώνει η λίστα των εταιρειών ενέργειας που ζητούν κρατική βοήθεια καθώς έρχονται αντιμέτωπες με σοβαρά προβλήματα ρευστότητας, λόγω της αδυναμίας τους να αντισταθούν στις πιέσεις που ασκούν οι αδιανόητα υψηλές τιμές ενέργειας. Στο «μάτι του κυκλώνα» βρίσκονται όλες οι χώρες της Ευρώπης, ωστόσο οι γερμανικές εταιρείες δέχονται σφοδρά πλήγματα λόγω της ενεργειακής εξάρτησης της χώρας από το ρωσικό αέριο. H γερμανική εταιρεία Uniper, εισαγωγέας ρωσικού φυσικού αερίου, δίνει σκληρή μάχη για την επιβίωσή της, με το γερμανικό κράτος να συζητάει, όπως έγινε γνωστό νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα, την κρατικοποίησή της. Εάν και έχει ήδη λάβει ως στήριξη από το κράτος περίπου 20 δισ. ευρώ, αυτά δεν φαίνεται να είναι αρκετά για να διασφαλιστεί η συνέχιση της λειτουργίας της. Συνεπώς, η γερμανική κυβέρνηση εξετάζει πλέον την αύξηση του μεριδίου της στην Uniper πάνω από το 50%, ενώ στο τραπέζι βρίσκεται και το σενάριο της πλήρους κρατικοποίησης της εταιρείας.
Συζητήσεις στο Βερολίνο για τις Uniper, VNG και Securing Energy for Europe.
Πρόκειται για ένα ιστορικό βήμα πλήρους εθνικοποίησης του μεγαλύτερου εισαγωγέα φυσικού αερίου στη χώρα. Αντίστοιχα μέτρα εξετάζει να ληφθούν και για τις ενεργειακές VNG και Securing Energy for Europe, προκειμένου η Γερμανία να αποτρέψει την κατάρρευση της ενεργειακής της αγοράς. Σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το Bloomberg, η κρατικοποίηση των Uniper, VNG AG και Securing Energy for Europe, πρώην Gazprom Germania, είναι η κύρια λύση που βρίσκεται υπό συζήτηση. «Οι ακριβείς λεπτομέρειες δεν έχουν συμφωνηθεί, ωστόσο θα μπορούσε να βγει κάποιο συμπέρασμα τις επόμενες ημέρες», δηλώνουν στο πρακτορείο οι ίδιες πηγές. Παράλληλα, υπό κρατικό έλεγχο τέθηκε η Rosneft Deutschland, θυγατρική της ρωσικής εταιρείας φυσικού αερίου στη Γερμανία για ένα εξάμηνο, σε μια προσπάθεια να διασφαλιστεί ο ενεργειακός εφοδιασμός της χώρας. Εκτός από τις γερμανικές εταιρείες, τον περασμένο Ιούλιο η γαλλική κυβέρνηση ανακοίνωσε την κρατικοποίηση του κολοσσού EDF, ο οποίος λόγω των προβλημάτων παραγωγής που αντιμετωπίζει στους πυρηνικούς αντιδραστήρες του αναμένει για φέτος μείωση των κερδών κατά 29 δισ. ευρώ. Κρατική στήριξη ύψους 11,6 δισ. ευρώ από το πολωνικό κράτος λαμβάνει και η πολωνική ενεργειακή εταιρεία PGNiG, προκειμένου να διευκολυνθεί η ρευστότητά της, ενώ είχαν προηγηθεί δύο κρατικά δάνεια ύψους 2,12 δισ. ευρώ και 1 δισ. ευρώ από τράπεζες τις οποίες ελέγχει η Πολωνία.
Η έμπρακτη αλληλεγγύη στην Ευρωπαϊκή Ενωση εξαντλείται σε διακηρύξεις
Του δρος Θεόδωρου Τσακίρη
Μία εβδομάδα μετά την έκτακτη σύνοδο κορυφής των υπουργών Ενέργειας της Ε.Ε., οι λύσεις που θα δίνονταν εκτάκτως για να αντιμετωπίσουν μια έκτακτη κατάσταση παραμένουν ζητούμενο. Αντιθέτως το βασικό ζητούμενο, δηλαδή η αποσύνδεση των αγορών φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού ή η επιβολή πλαφόν στις τιμές φυσικού αερίου (ολικώς ή μόνο για τη χρήση φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή κατά το Ιβηρικό μοντέλο) δεν συζητήθηκαν σχεδόν καθόλου.
Το μόνο που έγινε σαφές ήταν ότι απορρίφθηκε η αυτοκτονική πρόταση της Επιτροπής για επιβολή πλαφόν μόνο στο ρωσικό φυσικό αέριο.
Αν υπάρχει μια χρονική συγκυρία κατά την οποία θα ήταν απαραίτητη μια λύση πλαφόν στο φυσικό αέριο ή έστω αποσύνδεσής του από την αγορά ηλεκτρισμού αυτή είναι τώρα, πριν ξεκινήσει η αιχμιακή περίοδος ζήτησης και –φευ!– πριν βγει η Κίνα από τους πανδημικούς της αυτοπεριορισμούς.
Ο υπό συζήτηση κανονισμός αποτελεί κατ’ ουσίαν μια επανέκδοση των μέτρων υποχρεωτικής μείωσης της κατανάλωσης που εισήγαγε ο κανονισμός του περασμένου Ιουλίου, με τη διαφορά ότι η μείωση του 5% στις αιχμιακές ώρες κατανάλωσης που θα ορισθούν από τον κάθε διαχειριστή, θα καταστεί υποχρεωτική με την υιοθέτηση του κανονισμού και όχι ύστερα από ειδική νέα απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Το μέτρο αυτό θα πρέπει να είναι εφαρμόσιμο σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και το «κλειδί» του είναι το ποιος θα πληρώσει το κόστος αποζημίωσης, δηλαδή τη διακοψιμότητα, εκείνων των πελατών στους οποίους θα περιοριστεί κατά –τουλάχιστον– 5% η παροχή ρεύματος. Τα συμβόλαια ή οι δημοπρασίες διακοψιμότητας ισχύουν ήδη στο ευρωπαϊκό σύστημα αλλά όσοι συμμετέχουν, συμμετέχουν σε εθελοντική βάση και το κόστος το καταβάλλει ο διαχειριστής εισπράττοντας το σχετικό τέλος από τους χρήστες του δικτύου.
Το θέμα είναι ανά χώρα πόσοι χρήστες πρέπει να μπουν στο σχέδιο διακοψιμότητας ώστε να επιτευχθεί η ελάχιστη μείωση κατανάλωσης και ποιο θα είναι το ύψος του κόστους διακοψιμότητας. Εδώ είναι το κρίσιμο σημείο.
Αντί το κόστος να το σηκώσει ένα ειδικό ευρωπαϊκό ταμείο που θα αυξήσει τη ρευστότητα των συμμετεχόντων στην αγορά ενέργειας αξιοποιώντας την απεριόριστη ρευστότητα της ΕΚΤ, το βάρος μετατοπίζεται εκεί όπου ήταν πάντα, στα κράτη-μέλη. Η έμπρακτη αλληλεγγύη εξαντλείται σε διακηρύξεις.
Το κάθε κράτος-μέλος είναι, δυστυχώς, μέχρι στιγμής μόνο του με μόνη «παρηγοριά» την πρόθεση της Επιτροπής να δίνει άδεια κρατικών ενισχύσεων έτσι ώστε τα εθνικά κεφάλαια που θα χρησιμοποιηθούν για να χρηματοδοτήσουν τους διαγωνισμούς διακοψιμότητας να μη θεωρηθούν κρατικές ενισχύσεις.
Δύο είναι οι πηγές εθνικής χρηματοδότησης των μελλοντικών διαγωνισμών διακοψιμότητας: α) Τα πλαφόν στα επίπεδα αποζημίωσης των παραγωγών με χαμηλό κόστος καυσίμου (δηλ. σχεδόν όλων πλην του Φ.Α.) κατά το ελληνικό παράδειγμα και β) η επιβολή ειδικού τέλους στις εταιρείες παραγωγής ορυκτών πόρων και τα διυλιστήρια.
Εάν αυτό είναι αλληλεγγύη, τότε κάποιος έχει μπερδέψει τους ορισμούς στις Βρυξέλλες, αλλά το πλέον ειρωνικό αυτού του κανονισμού που προβλέπει –υπεραισιόδοξα– τη συγκέντρωση 140 δισ. ευρώ, είναι ότι προτρέπει τα κράτη-μέλη να χρησιμοποιήσουν μέρος από αυτά τα έσοδα στη χρηματοδότηση έργων του προγράμματος RepowerEU!, που κατά τα άλλα είχε «διασφαλίσει» εκατοντάδες δισ. από τα ευρωπαϊκά ταμεία. Οι εθνικές μας μοναξιές συνεχίζονται.
* Ο δρ Θεόδωρος Τσακίρης είναι αναπληρωτής καθηγητής Γεωπολιτικής και Ενεργειακής Πολιτικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
Προειδοποίηση
Μνήμες της κατάρρευσης της Lehman Brothers ξυπνάει σε πολλούς η ενεργειακή κρίση. Ανάμεσα σε αυτούς και ο Φινλανδός υπουργός Οικονομικών Μίκα Λίντιλα, ο οποίος δήλωσε πρόσφατα πως «η νευρικότητα στην ενεργειακή αγορά είναι έντονη», προειδοποιώντας πως υπάρχουν όλα τα συστατικά για την ενεργειακή εκδοχή της Lehman Brothers.
Τα αποθέματα
Σήμα κινδύνου για τα αποθέματα φυσικού αερίου της Γερμανίας εξέπεμψε ο Κλάους Μίλερ, πρόεδρος της ρυθμιστικής αρχής ενέργειας της χώρας. Αναμένω διακυμάνσεις, κάποιες φορές θα υπάρχουν ελλείψεις, υπάρχει αβεβαιότητα δήλωσε, συμπληρώνοντας πως «εάν ο χειμώνας είναι πολύ κρύος τότε έχουμε πρόβλημα».
Αισιοδοξία
Μέσα στον χειμώνα η Ιταλία θα τα καταφέρει και χωρίς ρωσικό φυσικό αέριο, με την προϋπόθεση πως οι θερμοκρασίες θα παραμείνουν ήπιες. Αυτό επισήμανε ο CEO της ιταλικής Εni, Κλαούντιο Ντεσκάλτσι. Η αισιοδοξία του πηγάζει από το γεγονός πως τα αποθέματα φθάνουν στο 90% και πως η Ιταλία θα εξασφαλίσει αέριο από άλλες χώρες.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr
