«Ακόμα υψηλότερα για ακόμα μεγαλύτερο διάστημα» αποτιμούν ολοένα και πιο έντονα οι αγορές τα επιτόκια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ειδικά μετά τα νέα στοιχεία για τον πληθωρισμό στην Ευρωζώνη.
Το επίπεδο του τελικού επιτοκίου της ΕΚΤ είναι το ένα μέρος της εξίσωσης, αλλά το πόσο θα διατηρηθούν σε αυτά τα επίπεδα είναι αυτό που κοιτούν με μεγαλύτερη νευρικότητα οι αγορές. Καθώς οι επιπτώσεις των υψηλότερων επιτοκίων είναι σημαντικές και δεν έχουν γίνει ακόμα πλήρως αισθητές στην οικονομία, αφού χρειάζονται 9-12 μήνες για να φανεί η πραγματική «ζημία» της νομισματικής σύσφιγξης, η χρονική διάρκεια που θα διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα αποτελεί και τον βασικότερο παράγοντα για την αγορά.
Προς το παρόν πάντως, όλα τα νέα δεδομένα δικαιολογούν συνέχιση της επιθετικότητας της ΕΚΤ, με τον πληθωρισμό να δοκιμάζει την ανοχή της. Τα στοιχεία του Φεβρουαρίου ήταν ένα μήνυμα αφύπνισης. Επειτα από τρεις διαδοχικές πτωτικές εκπλήξεις για τον πληθωρισμό τους προηγούμενους τρεις μήνες και με τις τιμές του φυσικού αερίου κάτω από τα 50 ευρώ/MWh με εντυπωσιακή πτώση της τάξης του 65% από τις αρχές Δεκεμβρίου, το έδαφος φαινόταν έτοιμο για μια ακόμη μεγάλη πτώση του πληθωρισμού. Αλλά αυτό δεν συνέβη. Και ενώ ο ονομαστικός πληθωρισμός υποχώρησε μόνο κατά 0,1%, ο δομικός πληθωρισμός είναι αυτός που τέθηκε στο επίκεντρο –άλλωστε αυτόν «κοιτάει» η ΕΚΤ για τις αποφάσεις πολιτικής– καθώς κατέγραψε αύξηση στο ιστορικό υψηλό του 5,6% σε ετήσια βάση.
Αν και η ΕΚΤ μπήκε στον χορό της νομισματικής σύσφιγξης πολύ αργότερα από ό,τι άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες, ίσως τελικά να ξεπεράσει σε επιθετικότητα τη Fed.
«Η ΕΚΤ θα αισθάνεται όλο και πιο άβολα για την καθυστέρηση της εξομάλυνσης του πληθωρισμού, έτσι βλέπουμε αυξημένες πιθανότητες δημιουργίας πιο επιθετικής δυναμικής εντός του διοικητικού συμβουλίου», σημειώνει ο Αντουάν Γκαβό, αναλυτής της Citigroup.
Αν και η ΕΚΤ μπήκε στον χορό της σύσφιγξης της νομισματικής πολιτικής πολύ αργότερα από ό,τι άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες, δεν φαίνεται να έχει άλλη επιλογή από το να συνεχίσει τις αυξήσεις των επιτοκίων για την καταπολέμηση των δευτερογενών επιπτώσεων από την άνοδο των τιμών της ενέργειας. «Η ΕΚΤ θα γίνεται ολοένα και πιο επιθετική, δεδομένης της ισχυρότερης ανάπτυξης και του πιο επίμονου πληθωρισμού, και αν και προς το παρόν συμβαδίζει ίσως τελικά να ξεπεράσει σε επιθετικότητα τη Fed», εκτιμά η Goldman Sachs.
Σε κάποιο βαθμό, οι συζητήσεις στη συνεδρίαση της ΕΚΤ του Φεβρουαρίου, όπως έδειξαν τα πρακτικά που δημοσιεύθηκαν την περασμένη εβδομάδα, φάνηκαν αρκετά προφητικές, όπως παρατηρεί ο επικεφαλής οικονομολόγος της HSBC, Φάμπιο Μπαλμπόνι. Οπως σημειώθηκε, «η συμπίεση των ασφαλίστρων κινδύνου βασίστηκε στη σταθερή πεποίθηση των αγορών ότι η δυναμική του πληθωρισμού ήταν σε απότομη και σταθερή καθοδική τροχιά προς το 2%», ενώ το Δ.Σ. εκτίμησε πως «μια ισχυρότερη επιμονή των υποκείμενων πιέσεων στις τιμές θα μπορούσε να οδηγήσει σε επανεκτίμηση των προοπτικών της νομισματικής πολιτικής και διόρθωση των τιμών των περιουσιακών στοιχείων».
Αυτό ακριβώς συνέβη τις τελευταίες εβδομάδες, όπως σημειώνει ο Μπαλμπόνι, καθώς τα ισχυρότερα στοιχεία για τον πληθωρισμό στην Ευρωζώνη –αλλά και στις ΗΠΑ– και τα επιθετικά σχόλια των μελών του Δ.Σ. της ΕΚΤ οδήγησαν την αγορά σε σημαντική αλλαγή των προσδοκιών για τα επιτόκια.
Στο 4% έως τον Σεπτέμβριο
Η ΕΚΤ έχει ήδη σηματοδοτήσει την πρόθεσή της να προχωρήσει σε νέα αύξηση 50 μ.β στη συνεδρίαση της 16ης Μαρτίου, φέρνοντας το επιτόκιο καταθέσεων στο 3%. Αυτό κατά τους αναλυτές θεωρείται «μία τελειωμένη υπόθεση». Πλέον «δεδομένο» τείνει να γίνει ωστόσο μία περαιτέρω αύξηση ίδιου ύψους και τον Μάιο, με τη σύσφιγξη να συνεχίζεται και τον Ιούνιο και πιθανότατα και τον Ιούλιο.
Κατά τον Γάλλο κεντρικό τραπεζίτη Βιλερουά ντε Γκαλό, αυτό που θα κοιτάξει η ΕΚΤ για να σταματήσει τις αυξήσεις είναι η αναστροφή στην τροχιά του υποκείμενου πληθωρισμού, εξαιρουμένων των τιμών της ενέργειας. Για τον ίδιο φαίνεται επιθυμητό το τελικό επιτόκιο να έχει διαμορφωθεί το καλοκαίρι ή έως τον Σεπτέμβριο το αργότερο.
Οι επενδυτές από την πλευρά τους εκτιμούν ότι το επιτόκιο καταθέσεων της ΕΚΤ θα φτάσει στο 4%, από 3,5% που ανέμεναν πριν, και σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Αυτό σημαίνει ότι ο κύκλος σύσφιγξης της ΕΚΤ που είναι ήδη ο ταχύτερος και ο μεγαλύτερος στην ιστορία της, θα κλείσει με συνολικές αυξήσεις της τάξης των 450 μ.β. Αλλωστε και ο Βέλγος κεντρικός τραπεζίτης Πιερ Βουνς δεν απέκλεισε το τελικό επιτόκιο να φτάσει το 4% αν επιμείνει ο πληθωρισμός.
Οι διεθνείς επενδυτικές τράπεζες προχώρησαν και αυτές σε αλλαγές των προβλέψεών τους για το ύψος του τελικού επιτοκίου, με τις Morgan Stanley, Bank of America, Danske Bank και Barclays να το τοποθετούν πλέον στο 4%. Οπως σημειώνουν οι αναλυτές της Barclays, Σίλβια Αρντάνια και Μαριάνο Σένα, η έκπληξη από το μέτωπο του δομικού πληθωρισμού θα οδηγήσει την ΕΚΤ να διαμηνύσει ότι οι προοπτικές για τον πληθωρισμό δικαιολογούν παράταση της περιόδου των «σημαντικών αυξήσεων» πέραν του Μαρτίου. Ετσι, η Barclays εκτιμά ότι και τον Μάιο τα επιτόκια θα αυξηθούν κατά 50 μ.β., με νέα αύξηση 25 μ.β. να ακολουθεί τον Ιούνιο και μία τελική 25 μ.β. τον Ιούλιο. Ανάλογες προβλέψεις για την πορεία των επιτοκίων δίνουν Morgan Stanley, Bank of America.
Στο 3,75% από 3,25% πριν ανέβασε την πρόβλεψή της η UBS, τονίζοντας ωστόσο ότι δεν αποκλείει το τελικό επιτόκιο να φτάσει στο 4%. Οπως εξηγεί, πλέον βλέπει αύξηση 50 μ.β. και τον Μάιο (από 25 μ.β. πριν), ενώ προσθέτει μία αύξηση 25 μ.β. τον Ιούνιο. «Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε μία κίνηση 50 μ.β. και τον Ιούνιο, ή μια τελική αύξηση επιτοκίων τον Ιούλιο, εάν το ευρύτερο περιβάλλον πληθωρισμού αποτύχει να βελτιωθεί αρκετά γρήγορα», όπως σημειώνει.
Και η Goldman Sachs αναμένει πλέον μια τέταρτη αύξηση των επιτοκίων κατά 50 μονάδες βάσης τον Μάιο από 25 μ.β. που ανέμενε προηγουμένως, με το τελικό επιτόκιο της ΕΚΤ να διαμορφώνεται στο 3,75% μέχρι τον Ιούνιο (έναντι 3,5% πριν).
Πιέσεις στην ευρωπαϊκή οικονομία μέχρι το 2024
Η οικονομία της Ευρωζώνης είχε αποδειχθεί έως τώρα ανθεκτική, αποφεύγοντας πιθανότατα την ύφεση που ανέμεναν αυτόν τον χειμώνα – ένας ακόμη παράγοντας που ενισχύει το επιχείρημα της επιθετικότητας της ΕΚΤ. Αυτό, σύμφωνα με τους αναλυτές, οφείλεται εν μέρει και στο ότι ο πλήρης αντίκτυπος της νομισματικής σύσφιγξης που ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2022 δεν έχει ακόμη φανεί. Θεωρητικά, όπως σημειώνουν, χρειαζόταν 9-12 μήνες για να γίνει αισθητός.
Το πόσο διάστημα θα διατηρηθεί η αυστηρή αυτή νομισματική πολιτική είναι επίσης κρίσιμο για την πορεία της ανάπτυξης, καθώς οι πιέσεις θα συνεχίσουν να χτυπούν την οικονομία ακόμα και μετά τη «στάση» της ΕΚΤ. Οπως τονίζει η Moody’s, οι αποφάσεις των κεντρικών τραπεζών σχετικά με το πόσο θα αυξήσουν τα επιτόκια, για πόσο καιρό και πότε θα αρχίσουν να μειώνουν θα είναι οι βασικοί «μοχλοί» οικονομικής ανάπτυξης το 2023 και το 2024.
Καθώς η σύσφιγξη θα συνεχιστεί έως και το καλοκαίρι τουλάχιστον, αυτό σημαίνει πως ο αντίκτυπος στην οικονομία δεν θα αφορά μόνο το τρέχον αλλά και το επόμενο έτος. «Κατά συνέπεια, η οικονομία θα επιβραδυνθεί το δεύτερο εξάμηνο και η ανάπτυξη του 2024 είναι πιθανό να είναι πιο αδύναμη από το 2023», όπως προειδοποιεί η ING. Το βέβαιο είναι ότι η νομισματική σύσφιγξη της ΕΚΤ θα λειτουργήσει τελικά ως τροχοπέδη στην ανάπτυξη. Σύμφωνα και με μοντέλα της ΕΚΤ, ο αρνητικός αντίκτυπος στην αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ της τρέχουσας νομισματικής σύσφιγξης εκτιμάται ότι θα είναι 1,5% κατά μέσο όρο ετησίως για την τριετία από το 2022 έως το 2024, με τον μεγαλύτερο αντίκτυπο το 2023 και το 2024.
Η Goldman Sachs και η ING εκτιμούν ότι η ΕΚΤ θα διατηρήσει το τελικό επιτόκιο μέχρι και το τέταρτο τρίμηνο του 2024. Κατά την UBS, δεν θα προχωρήσει σε μείωση επιτοκίων πριν από τον Μάρτιο του 2024, ενώ η Société Générale βλέπει την πρώτη μείωση των επιτοκίων στο β΄ εξάμηνο του 2024.
Προκειμένου η ΕΚΤ να εξετάσει τη μείωση των επιτοκίων, το βασικό κριτήριο για τον Βιλερουά ντε Γκαλό, όπως τόνισε, είναι «η επιστροφή σε μια προοπτική πληθωρισμού που είναι συμβατή με τον στόχο του 2%, ισχυρά και ανθεκτικά». «Ισχυρά», σύμφωνα με τους αναλυτές της Société, σημαίνει ότι θα υποστηρίζεται από πραγματικά στοιχεία για τον πληθωρισμό, τόσο τον ονομαστικό όσο και τον δομικό. «Ανθεκτικά» σημαίνει πριν από τον ορίζοντα προβλέψεων της ΕΚΤ (δηλαδή λιγότερο από δύο χρόνια), συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των πληθωριστικών προσδοκιών των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων στο 2%.
Κριστίν Λαγκάρντ
Η ΕΚΤ ίσως χρειαστεί να συνεχίσει τις αυξήσεις των επιτοκίων πέρα από την προγραμματισμένη αύξηση 50 μ.β. στη συνεδρίαση του Μαρτίου, δήλωσε η Κριστίν Λαγκάρντ. «Αυτή τη στιγμή είναι πιθανό να συνεχίσουμε σε αυτό το μονοπάτι», όπως τόνισε, διευκρινίζοντας ότι ο ρυθμός των μελλοντικών αυξήσεων θα κριθεί από τα οικονομικά δεδομένα που είναι διαθέσιμα εκείνη τη στιγμή.
Στο 4% τοποθετεί η αγορά το τελικό επιτόκιο της ΕΚΤ, με το σύνολο των αυξήσεων να φτάνει έτσι τις 450 μ.β.
Χοακίμ Νάγκελ
«Η αύξηση των επιτοκίων του Μαρτίου δεν θα είναι η τελευταία», δήλωσε ο πρόεδρος της Bundesbank Χοακίμ Νάγκελ, ενώ πρόσθεσε πως «περαιτέρω σημαντικές αυξήσεις επιτοκίων μπορεί να είναι απαραίτητες στη συνέχεια». Παράλληλα, υποστήριξε ότι το τελικό επιτόκιο θα πρέπει να διατηρηθεί για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα ώστε να επιτευχθεί ο στόχος για τον πληθωρισμό.
1,5% ετησίως το 2022-2024 εκτιμάται ότι θα αφαιρέσει από την αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ της Ευρωζώνης η τρέχουσα σύσφιγξη της ΕΚΤ.
Πιερ Βουνς
«Η ΕΚΤ θα μπορούσε να εξετάσει το ενδεχόμενο να αυξήσει τα επιτόκια έως και 4% εάν ο υποκείμενος πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ παραμείνει επίμονα υψηλός», εκτίμησε ο κεντρικός τραπεζίτης του Βελγίου και μέλος του Δ.Σ. της ΕΚΤ, Πιερ Βουνς. «Εάν δεν δούμε σαφείς ενδείξεις ότι ο δομικός πληθωρισμός μειώνεται, θα πρέπει να κάνουμε περισσότερα», τόνισε.
