Πάνω από το 5% και στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 11 ετών σκαρφάλωσαν την Πέμπτη οι αποδόσεις των 10ετών ιταλικών ομολόγων, τη στιγμή που οι κινήσεις στα ομόλογα των υπόλοιπων χωρών ήταν σταθεροποιητικές, με τις αγορές να στέλνουν έτσι ένα ξεκάθαρο μήνυμα για το ποια χώρα θεωρούν ότι ενέχει τον υψηλότερο κίνδυνο στην περιοχή.
Αντίθετα, η απόδοση του ελληνικού 10ετούς κινήθηκε πτωτικά και διαμορφώθηκε στο 4,36% με το spread έναντι της Γερμανίας να υποχωρεί στις 143 μονάδες βάσης, από 154 μ.β. την Τετάρτη, και στα χαμηλότερα επίπεδα από τις 20 Σεπτεμβρίου. Το ιταλικό spread αν και παραμένει χαμηλότερο από τα επίπεδα που είχε βρεθεί στο παρελθόν και σε περιόδους αναταράξεων, λόγω και της γενικότερης ανοδικής κίνησης που έχουν καταγράψει τα ομόλογα το τελευταίο διάστημα στο πλαίσιο της νομισματικής σύσφιγξης της ΕΚΤ, ωστόσο έχει «εδραιωθεί« πλέον πάνω από τις 200 μονάδες βάσης (στις 206 μ.β. χθες) παρουσιάζοντας αύξηση 60 μ.β. από το καλοκαίρι.
Ο λόγος πίσω από τις υψηλές πιέσεις που δέχεται το κόστος δανεισμού της Ιταλίας –το οποίο σύμφωνα με την Société Générale εάν πλησιάσει το 5,5%, το χρέος της θα «σκάσει» καθώς δεν θα είναι πια βιώσιμο– είναι η επιδείνωση των δημοσιονομικών της μεγεθών και προοπτικών, που εκτιμάται ότι θα έχουν αντίκτυπο στη βαθμολογία της χώρας από του οίκους αξιολόγησης, με την απώλεια της επενδυτικής βαθμίδας από ένα τουλάχιστον οίκο το αμέσως επόμενο διάστημα να θεωρείται πολύ πιθανή. Οπως σημειώνει ο Ντάνιελ Λενζ, αναλυτής της DZ Bank, «τη στιγμή που η Ελλάδα απολαμβάνει ανοδικές τάσεις στη αξιολόγησή της, η Ιταλία θα πρέπει όλο και περισσότερο να φοβάται ότι θα χάσει την επενδυτική βαθμίδα».
Η ιταλική κυβέρνηση ανακοίνωσε αυτή την εβδομάδα μέτρα ύψους 24 δισ. ευρώ το 2024 σε μειώσεις φόρων και αυξήσεις δαπανών, τα οποία θα χρειασθούν περίπου 16 δισ. ευρώ πρόσθετου δανεισμού, ενώ έχει ήδη τοποθετήσει τον στόχο για το έλλειμμα του προϋπολογισμού στο 5,3% φέτος. Παράλληλα διαμήνυσε ότι το έλλειμμα δεν θα υποχωρήσει στο όριο του 3% που θέτει η Ε.Ε. πριν το 2026, ωθώντας τη Fitch να στείλει προειδοποιητικό μήνυμα ότι προχωρά «σε σημαντική δημοσιονομική χαλάρωση».
Τα παραπάνω βάζουν τις κρίσιμες αξιολογήσεις των οίκων για την Ιταλία που ακολουθούν το αμέσως επόμενο διάστημα, στο επίκεντρο των αγορών. Η ανακοίνωση της S&P σήμερα το βράδυ αναμένεται να αποτελέσει την πρώτη «απάντηση» των οίκων στον προϋπολογισμό και τα σχέδια κυβέρνησης Μελόνι και τις επιπτώσεις τους στην πιστοληπτική ικανότητα της Ιταλίας ενώ έως τα μέσα περίπου του Νοέμβριου όλοι οι υπόλοιποι οίκοι αναμένεται να δώσουν και αυτοί τις «ετυμηγορίες» τους.
Σύμφωνα με αναλυτές, η Ιταλία είναι απίθανο να βγει αλώβητη από τις αξιολογήσεις αυτές, και εκτιμούν πως αν και τόσο η S&P σήμερα όσο και οι DBRS (27/10) και Fitch (10/11) είναι πιο πιθανό να υποβαθμίσουν μόνο τις προοπτικές της χώρας σε αρνητικές από σταθερές, η Moody’s πιθανότατα θα δώσει το μεγάλο «χτύπημα». Οπως τονίζει η Société Générale, «οι αξιολογήσεις των οίκων αναμένεται να θυμίσουν στις αγορές ότι η Ιταλία έχει αυτή τη στιγμή τη δεύτερη χαμηλότερη βαθμολογία στην Ευρωζώνη και πως σύντομα μπορεί να γίνει η χώρα με τη χαμηλότερη αξιολόγηση».
Σημειώνεται πως η DBRS δίνει την υψηλότερη βαθμολογία στην Ιταλία, στο BBB high, ακολουθούμενη από την S&P και την Fitch στο ΒΒΒ, ενώ η Moody’s δίνει τη χαμηλότερη αξιολόγηση, Baa3, μόλις μία βαθμίδα πάνω από την επενδυτική. Το πιο πιθανό, σύμφωνα με αναλυτές είναι, ότι η Moody’s –της οποίας η ετυμηγορία αναμένεται στις 17 Νοεμβρίου– θα υποβαθμίσει την Ιταλία σε junk δεδομένου ότι δίνει ήδη αρνητικές προοπτικές από τον Αύγουστο του 2022 (κάτι που υποδηλώνει υποβάθμιση σε διάστημα 12 περίπου μηνών).
Είναι κατανοητό πως οποιαδήποτε αρνητική κίνηση από τους οίκους θα οδηγήσει σε διεύρυνση των ιταλικών spreads, κάτι που αναμένεται να αποτελέσει σημαντικό «πονοκέφαλο» για την ΕΚΤ καθώς μία τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να επηρεάσει τα ομόλογα και της υπόλοιπης Ευρωζώνης και ειδικά της περιφέρειας, θέτοντας προκλήσεις στη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, μία ενδεχόμενη υποβάθμιση της αξιολόγησης μπορεί να στείλει τα ιταλικά spreads «άνετα» πάνω από τις 250 μ.β. και στα επίπεδα που βρίσκονταν κατά το ξέσπασμα της πανδημίας το 2019 και πριν την έκτακτη παρέμβαση της ΕΚΤ.
Οπως επισημαίνει η Société Générale, η βελτίωση στις άλλες οικονομίες (όπως η Ελλάδα) άφησε την Ιταλία να αποτελεί την εξαίρεση και οι αγορές έχουν αλλάξει την αντίληψή τους. Ετσι προβλέπει πως θα ακολουθήσει μεγαλύτερη διεύρυνση ιταλικού spread και οι αξιολογήσεις των οίκων αυτόν τον μήνα και τον Νοέμβριο θα μπορούσαν να είναι ο καταλύτης για αυτό.
