ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Η ευρωπαϊκή οικονομία έχει χάσει τη δυναμική της φέτος λόγω του υψηλού κόστους ζωής, αλλά και εξαιτίας της χαμηλής εξωτερικής ζήτησης, καθώς και της αυστηρότερης νομισματικής πολιτικής. Ενώ η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται σταδιακά να ανακάμψει στο μέλλον, οι φθινοπωρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ωστόσο αναθεωρούν –και μάλιστα για δεύτερη φορά εντός του 2023– την αύξηση του ΑΕΠ της Ε.Ε. προς τα κάτω. Στο μεταξύ, ο πληθωρισμός εκτιμάται ότι μειώθηκε στο χαμηλότερο επίπεδο δύο ετών στην Ευρωζώνη τον Οκτώβριο, ενώ αυτή η τάση αναμένεται να συνεχιστεί. Η αβεβαιότητα λόγω και των γεωπολιτικών εντάσεων συνεχίζεται.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Κομισιόν που δημοσιεύθηκαν πριν από λίγο, η ανάπτυξη έχει χάσει το «μομέντουμ» της, αναμένεται ωστόσο σταδιακή ανάκαμψη.
Μετά από μια ταχεία οικονομική επέκταση στο μεγαλύτερο μέρος του 2022, το πραγματικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε προς το τέλος του έτους και μετά βίας αυξήθηκε το πρώτο τρίμηνο του 2023. Εξακολουθεί να παραμένει υψηλό, αν και διαρκώς μειώνεται, καθώς ο συνεχιζόμενος πληθωρισμός και η αυστηρότερη νομισματική πολιτική, σε συνδυασμό με χαμηλή εξωτερική ζήτηση, επέφεραν βαρύτερο τίμημα από ό,τι αναμενόταν.
Οι πιο πρόσφατοι δείκτες επιχειρηματικότητας, καθώς και τα δεδομένα των σχετικών ερευνών για τον μήνα Οκτώβριο δείχνουν υποτονική οικονομική δραστηριότητα και στο τέταρτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, εν μέσω αυξημένης αβεβαιότητας. Συνολικά, σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις, η ανάπτυξη του ΑΕΠ το 2023 βρίσκεται στο 0,6% τόσο στην Ε.Ε. όσο και την Ευρωζώνη, 0,2 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από τις θερινές αντίστοιχες προβλέψεις της Κομισιόν.
Πάντως, η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να επιταχυνθεί σταδιακά, καθώς η κατανάλωση ανακάμπτει σταθερά λόγω και των στοιχείων για την αγορά εργασίας, τη σταθερή αύξηση δηλαδή μισθών αλλά και τη συνεχιζόμενη μείωση του πληθωρισμού. Παρά την αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής, η Κομισιόν προβλέπει ότι οι επενδύσεις θα συνεχίσουν να αυξάνονται.
Εως το 2024, η οικονομική ανάπτυξη προβλέπεται να ανακτηθεί σταδιακά, κατά μέσο όρο 1,3% στην Ε.Ε. και 1,2% στη Ζώνη του Ευρώ. Για το 2025, με σταδιακή υποχώρηση του πληθωρισμού, η ανάπτυξη αναμένεται να ενισχυθεί κατά 1,7% για την Ε.Ε. και 1,6% αντίστοιχα για την Ευρωζώνη.
Οσον αφορά τον πληθωρισμό, η Επιτροπή προβλέπει ότι θα συνεχίσει να μειώνεται διαρκώς, ενώ τον Οκτώβριο σημείωσε χαμηλό διετίας. Εκτιμάται ότι μειώθηκε στο 2,9% στην Ευρωζώνη από 10,6% πριν από ένα χρόνο. Ενώ η μείωσή του στη διάρκεια του έτους οφείλεται στην απότομη πτώση των τιμών της ενέργειας, πλέον καταγράφεται σε όλες τις κατηγορίες κατανάλωσης πέραν δηλαδή της ενέργειας και στα τρόφιμα. Με αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής, ο πληθωρισμός θα συνεχίσει να μειώνεται. Συγκεκριμένα, ο πληθωρισμός αναμένεται να μειωθεί το 2023, από 5,6% σε 3,2% το 2024 και 2,2% το 2025.
Παρά το δύσκολο περιβάλλον, η αγορά εργασίας συνέχισε να αποδίδει δυναμικά κατά το πρώτο εξάμηνο του 2023, παρά την επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης. Το δεύτερο τρίμηνο, τα ποσοστά δραστηριότητας και απασχόλησης στην Ε.Ε. έφτασαν στο υψηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί, ενώ το ποσοστό ανεργίας παρέμεινε στο ιστορικό χαμηλό του 6,0% τον Σεπτέμβριο. Παρότι, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, τα ποσοστά παραμένουν αμετάβλητα, ενώ σε κάποια κράτη-μέλη αυξήθηκε μερικώς η ανεργία, η αγορά εργασίας πρόκειται να παραμείνει ανθεκτική. Η αύξηση της απασχόλησης στην Ε.Ε. προβλέπεται σε 1,0% το 2023 και με μέτρια άνοδο έως και 0,4% το 2024. Το ποσοστό ανεργίας στην Ε.Ε. αναμένεται να παραμείνει γενικά σταθερό στο 6,0% και το 2024 και να μειωθεί στο 5,9% το 2025.
Μείωση των δημόσιων ελλειμμάτων
Η σταδιακή κατάργηση των προσωρινών μέτρων που σχετίζονται με την πανδημία, η μείωση των επιδοτήσεων στον ιδιωτικό τομέα, οι επενδύσεις και ο χαμηλότερος καθαρός δημοσιονομικός αντίκτυπος των μέτρων που σχετίζονται με την ενέργεια αναμένεται να αντισταθμίσουν την πίεση στα δημοσιονομικά ισοζύγια από ένα λιγότερο ευνοϊκό οικονομικό περιβάλλον και λόγω της αύξησης των δαπανών για τόκους.
Κατά συνέπεια, το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης της Ε.Ε. προβλέπεται να μειωθεί ελαφρά το 2023, στο 3,2% του ΑΕΠ. Η διαρκής δημοσιονομική πειθαρχία αναμένεται να οδηγήσει σε μείωση του δημόσιου ελλείμματος της Ε.Ε. στο 2,8% του ΑΕΠ το 2024 και στο 2,7% το 2025. Βασικός λόγος θα είναι η σταδιακή απόσυρση των μέτρων ενίσχυσης που σχετίζονταν με την πανδημία και η σταδιακή κατάργησή τους το 2025.
Το δημοσιονομικό χρέος προβλέπεται ότι θα μειωθεί σε 83% του ΑΕΠ το 2023. Αντίστοιχα, το 2024 και το 2025 ο γενικός δείκτης αναμένεται να σταθεροποιηθεί λίγο πιο πάνω από το επίπεδο του 2019, περίπου στο 79%.
Αβεβαιότητα λόγω γεωπολιτικών εντάσεων
Ο συνεχιζόμενος πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία και η κρίση στη Μέση Ανατολή αυξάνουν τους κινδύνους και την αβεβαιότητα τους τελευταίους μήνες. Εως τώρα ο αντίκτυπος στις αγορές ενέργειας έχει περιοριστεί, αλλά υπάρχει πάντα ο κίνδυνος διακοπής των προμηθειών που θα μπορούσαν ενδεχομένως να επιφέρουν σημαντικό αντίκτυπο στην αγορά αλλά και την παγκόσμια παραγωγή, καθώς και συνολικά στις τιμές ενέργειας. Αλλωστε, οι οικονομικές εξελίξεις για τους σημαντικότερους εμπορικούς εταίρους της Ε.Ε., ιδίως στην Κίνα, θα μπορούσαν επίσης να δημιουργήσουν νέους κινδύνους για την οικονομία της Ενωσης.
Στην ίδια την Ε.Ε. η αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής ενδεχομένως να επιβαρύνει την οικονομική δραστηριότητα σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι προβλέπεται, όπως επίσης και η αναπροσαρμογή επιχειρήσεων και νοικοκυριών στο νέο περιβάλλον υψηλών επιτοκίων.
Επίσης, ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως καύσωνες, πυρκαγιές, ξηρασίες και πλημμύρες σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο, δείχνουν τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής όχι μόνο για το ευρύτερο περιβάλλον αλλά και την οικονομία της Ε.Ε., σημειώνει η Κομισιόν.
Σταθερή ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας
Η ελληνική οικονομία σημείωσε σταθερή ανάπτυξη το πρώτο εξάμηνο του 2023, κυρίως λόγω της κατανάλωσης, ενώ η επενδυτική δραστηριότητα επιβραδύνθηκε σημαντικά μετά την άνοδο που κατέγραψε το τελευταίο τρίμηνο του 2022. Πάντως, οι επιπτώσεις των καταστροφικών πλημμυρών της Θεσσαλίας στη συνολική ανάπτυξη θα είναι περιορισμένες, εκτιμά η Κομισιόν.
Η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να αυξηθεί κατά 2,4% το 2023, πριν σταδιακά υποχωρήσει στο 2,2% κατά 2025. Η επέκταση αυτή οφείλεται στην εφαρμογή του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (RRP) και στην ανθεκτική αγορά εργασίας.
Σε ό,τι αφορά τον ονομαστικό πληθωρισμό, η Επιτροπή προβλέπει ότι στην Ελλάδα θα διαμορφωθεί στο 4,3% το 2023 και θα περιοριστεί στο 2,1% το 2025, αν και σταδιακά, καθώς η στενότητα στην αγορά εργασίας θα επιφέρει ανοδική πίεση στις τιμές.
Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης θα παραμείνει γενικά αμετάβλητο το 2023 στο 2,3% του ΑΕΠ, και μάλιστα το 2024 αναμένεται να μειωθεί κατά 0,9% λόγω της μείωσης της αύξησης των δαπανών και υψηλότερων εσόδων. Σε συνδυασμό με τη σταθερή αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ ο υψηλός δείκτης δημόσιου χρέους αναμένεται να μειωθεί.
Ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί, κυρίως λόγω της αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ, καθώς και των πρωτογενών πλεονασμάτων. Η αναλογία αναμένεται να μειωθεί στο 160,9% το 2023, 151,9% το 2024 και 147,9% το 2025.
Η αύξηση της απασχόλησης αναμένεται να συνεχιστεί, αν και σε πιο αργούς ρυθμούς. Το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να μειωθεί στο 9,6% έως το 2025, σημειώνοντας χαμηλό ρεκόρ δεκαετίας. Πάντως, στην αγορά εργασίας σημειώνεται έλλειψη εργατικού δυναμικού σε βασικούς τομείς (κατασκευή, υπηρεσίες).
Τζεντιλόνι: Περιθώριο για αύξηση μισθών λόγω πληθωριστικών πιέσεων
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα και την απόφαση της κυβέρνησης για αύξηση του κατώτατου μισθού, ο αρμόδιος Επίτροπος Πάολο Τζεντιλόνι ανέφερε στη συνέντευξη Τύπου ότι η αύξηση αυτή στα 780 ευρώ, επί της ουσίας αντισταθμίζει τον πληθωρισμό. Συγκεκριμένα και ερωτηθείς σχετικά είπε «φυσικά, όλοι γνωρίζουμε ότι αυτή η αύξηση αντισταθμίζει τον πληθωρισμό στην Ελλάδα, οπότε δεν συνεπάγεται κάποιο κίνδυνο αύξησης μισθών και τιμών, στη βάση της ανάπτυξης μάλιστα, της αγοράς εργασίας».
Παράλληλα, σημείωσε ότι «είναι εξάλλου σωστό να σημειώσουμε ότι υπάρχει περιθώριο για αυξήσεις μισθών για την κάλυψη της αγοραστικής δύναμης σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, που δεν επηρεάζει απαραίτητα τα δημόσια οικονομικά». «Υπάρχουν άλλωστε περιθώρια ελιγμών, που καθορίζονται από υψηλά κέρδη σε διάφορους τομείς της οικονομίας μας» προσέθεσε ο επίτροπος Τζεντιλόνι.
