Το Σχέδιο Α του Ιταλού πρωθυπουργού Ματέο Ρέντσι συνίσταται στο ότι θα προωθήσει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, θα ελπίσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να κατορθώσει να αναθερμάνει τον πληθωρισμό και θα προσεύχεται η ιταλική οικονομία να παύσει να συρρικνώνεται. Ωστόσο, εάν αποτύχει αυτός ο σχεδιασμός, τότε προβλέπεται ένας υψηλός φόρος επί των πλουσίων, η αναδιάρθρωση του χρέους και/ή η έξοδος από το ευρώ. Κάθε σχέδιο Β θα οδηγούσε τόσο την Ιταλία, όπου πέρασα μερικές μέρες την περασμένη εβδομάδα, όσο και τις γειτονικές της χώρες σε οξεία κρίση. Αυτό καθιστά ακόμα πιο σημαντικό το να φέρει αποτελέσματα το Σχέδιο Α. Ο κ. Ρέντσι διεκπεραιώνει ένα λελογισμένο έργο από τότε που ανέλαβε πρωθυπουργός της χώρας τον Φεβρουάριο. Εχει ανεξάντλητη ενέργεια και δεν φοβάται να δίνει μάχες. Η τελευταία αφορούσε τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, κάτι το οποίο εμπεριείχε και τη διένεξη με τα μέλη του δικού του κεντροαριστερού Δημοκρατικού Κόμματος, καθώς και τη διαπραγμάτευση με τα συνδικάτα. Την προηγούμενη εβδομάδα ζήτησε ψήφο εμπιστοσύνης για να προωθήσει τις μεταρρυθμίσεις στη Γερουσία. Οι εξίσου σημαντικές μεταρρυθμίσεις στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης, το εκλογικό σύστημα και το Σύνταγμα ξεκίνησαν και αυτές.
Το παράδοξο έγκειται στο ότι ο πρωθυπουργός αποδεικνύεται καλύτερος στην ανακοίνωση μεταρρυθμίσεων, παρά στην εφαρμογή τους. Εν μέρει αυτό οφείλεται στη δυσλειτουργική γραφειοκρατία, την οποία, για να είμαστε δίκαιοι, ο πρωθυπουργός προσπαθεί να ενεργοποιήσει. Επίσης, οφείλεται και στα δικά του λάθη. Ο Ματέο Ρέντσι, μόλις 39 ετών, περιτριγυρίζεται από άλλους άπειρους πολιτικούς. Στο μεσοδιάστημα όλες οι αποφάσεις-κλειδιά πρέπει να περάσουν από αυτόν. Ανώτατο στέλεχος της κυβέρνησης επισημαίνει ότι ο μόνος τρόπος να τον προσεγγίσεις είναι μέσα από μήνυμα στο κινητό, γιατί αν τον ζητήσεις επίσημα από το γραφείο του, δεν θα εισακουσθείς.
Η επόμενη μεγάλη δοκιμασία για τον Ιταλό πρωθυπουργό θα είναι ο προϋπολογισμός του 2015, ο οποίος πρόκειται να παρουσιασθεί εντός της εβδομάδας. Εάν η Ιταλία καταθέσει πολύ χαλαρό προϋπολογισμό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα τον απορρίψει. Κάτι τέτοιο θα δημιουργήσει αρνητική δυναμική μεταξύ Βρυξελλών και Ρώμης. Είναι κατανοητό ότι η Ιταλία δεν θέλει να κλείσει πολύ τις στρόφιγγες, γιατί κάτι τέτοιο θα έπληττε περαιτέρω την οικονομία, η οποία περιέπεσε εκ νέου στην ύφεση. Αλλά, δεδομένου ότι το χρέος της Ρώμης αναμένεται να ανέλθει στο 137% του ΑΕΠ στα τέλη του 2014, σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΔΝΤ, η κυβέρνηση Ρέντσι πρέπει να κάνει καθετί δυνατόν για να διατηρήσει την αξιοπιστία της μεταξύ των Ευρωπαίων εταίρων της και των αγορών. Υπάρχουν δύο προφανείς οδοί να παρακαμφθεί ο κύκλος του προϋπολογισμού. Ο ένας είναι οι ταχύρρυθμες ιδιωτικοποιήσεις, με τις οποίες θα περικοπεί δραστικά το χρέος και ο άλλος η δραστική μείωση των άχρηστων δημοσίων δαπανών. Το παράδοξο είναι ότι ο κ. Ρέντσι βραδυπορεί με τις ιδιωτικοποιήσεις και δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμα εάν θα δεχθεί τα συμπεράσματα της κυβερνητικής επιτροπής για την αναθεώρηση των δημοσίων δαπανών.
Εάν ο προϋπολογισμός δεν εντυπωσιάσει, είναι μάλλον απίθανο ότι θα υπάρξει βραχυπρόθεσμη απώλεια εμπιστοσύνης στην Ιταλία. Μετά, όμως, ο Ματέο Ρέντσι δεν θα έχει απόθεμα καλοπιστίας απέναντι στη χώρα του, εάν η οικονομία της συνεχίσει να συρρικνώνεται το 2015 και ο πληθωρισμός δεν ανέλθει. Σε ένα τέτοιο σενάριο, η αναλογία χρέους/ΑΕΠ θα ξεπεράσει το 140% του ΑΕΠ και θα βαίνει διογκούμενο. Η αντίληψη ότι ο δανεισμός της δεν είναι βιώσιμος, μπορεί να επεκταθεί ευρέως. Το πρόβλημα έγκειται στο ότι δεν θα είναι εύκολο να καταστεί βιώσιμος, εάν εξαφανιστεί η εμπιστοσύνη. Μία εναλλακτική θα ήταν ένας εφάπαξ φόρος στη μεγάλη περιουσία, ο οποίος θεωρητικά θα ήταν ικανός να αποκομίσει μερικές εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ από τους Ιταλούς ζάπλουτους. Το παράδοξο εδώ έγκειται στο ότι το μεγαλύτερο μερίδιο του πλούτου τους είναι σε ακίνητα. Μία δεύτερη εναλλακτική, τέλος, είναι η αναδιάρθρωση του χρέους σε επίπεδα κάτω του 100% του ΑΕΠ, η οποία είναι ακόμα λιγότερο ελκυστική. Το χρέος της Ιταλίας υπερβαίνει τα 2 τρισ. ευρώ, δηλαδή εξαπλάσιο και πλέον της Ελλάδας, οπότε μία αδυναμία εξυπηρέτησής του θα σήμαινε χρηματοπιστωτικό σεισμό δύσκολα διαχειρίσιμο.
