«Ο καθένας έχει έναν ρόλο. Ο ρόλος του κ. Παναγιωτάκη είναι να καταθέτει σκέψεις και προτάσεις για την καλύτερη διαχείριση των θεμάτων που η ΔΕΗ έχει συμφέρον να διαχειριστεί. Αλλά δεν είναι ο διευθύνων σύμβουλος αυτός που διαπραγματεύεται με θεσμούς, ούτε αυτός που παράγει πολιτική. Την πολιτική την καθορίζει η κυβέρνηση. Ως εκ τούτου, θα πρότεινα και στον ίδιο να συμφιλιωθεί με την πραγματικότητα».
Με αυτή τη δήλωση που εκφράστηκε δημοσίως σε συνέντευξη Τύπου στις 25 Μαΐου 2017 κατά την επίσκεψή του στο υπουργείο Ενέργειας, παρόντος του υπουργού Γιώργου Σταθάκη, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας υποχρέωσε τον κ. Παναγιωτάκη να προσγειωθεί στη σκληρή για τη ΔΕΗ πραγματικότητα της πολιτικής που διαπραγματεύθηκαν οι πολιτικοί του προϊστάμενοι με τους θεσμούς. Η πρωθυπουργική παρέμβαση ήταν αποτέλεσμα των συγκρουσιακών σχέσεων που πολλές φορές πήραν και τη μορφή δημόσιας αντιπαράθεσης, την οποία ανέπτυξε ο κ. Παναγιωτάκης με τους άμεσα πολιτικούς προϊσταμένους του Πάνο Σκουρλέτη αρχικά και Γιώργο Σταθάκη στη συνέχεια για τις βασικές κυβερνητικές επιλογές στο θέμα του ανοίγματος της αγοράς ηλεκτρισμού και της συμμόρφωσης της ΔΕΗ με το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο. Ο προερχόμενος από τη ΔΕΗ Μανόλης Παναγιωτάκης, έχοντας πολύ καλή γνώση της Επιχείρησης και της εγχώριας αγοράς ηλεκτρισμού, αποτίμησε εγκαίρως τις καταστροφικές για τη ΔΕΗ συνέπειες των κυβερνητικών επιλογών, τις οποίες, αφού δεν κατάφερε να πείσει τα αρμόδια κυβερνητικά κλιμάκια, επιχείρησε πολλές φορές να παρακάμψει καταστρώνοντας μονομερώς εναλλακτικά σχέδια. Ενα τέτοιο σχέδιο για παράδειγμα ήταν η κατασκευή νέων λιγνιτικών μονάδων από κοινοπρακτικά σχήματα ΔΕΗ και ιδιωτών έναντι της πώλησης λιγνιτικών μονάδων.
Ενα άλλο αφορούσε τη δημιουργία δύο θυγατρικών εταιρειών προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας στις οποίες η ΔΕΗ θα μεταβιβάσει πελάτες όλων των κατηγοριών και εν συνεχεία θα παραχωρήσει σε ιδιώτες, έναντι της δημοπράτησης ισχύος σε χαμηλές τιμές στους ανταγωνιστές της (ΝΟΜΕ) και της διαρροής προς τους ιδιώτες παρόχους των καλών πελατών της, αφού έχουν τη δυνατότητα να αλιεύουν επιλεκτικά πελάτες από τη μεγάλη γκάμα καταναλωτών της ΔΕΗ αφήνοντας πίσω τον κατιμά.
Ο κ. Παναγιωτάκης, μετά την παρέμβαση του πρωθυπουργού, δεν είχε πολλά περιθώρια διαφοροποίησης, εξάλλου σε μια διευρυμένη σύσκεψη στο Μαξίμου που ακολούθησε, με αντικείμενο τη ΔΕΗ και τα σοβαρά προβλήματα ρευστότητας που είχαν αρχίσει να εμφανίζονται, βρέθηκε και προ του ξεκάθαρου διλήμματος «ή κάνεις αυτά που αποφασίστηκαν ή φεύγεις και βρίσκουμε κάποιον που θα τα κάνει» …
Ο διοικητής της ΔΕΗ «συμφιλιώθηκε με την πραγματικότητα», υπακούοντας στους ανωτέρους του και υλοποιώντας πολιτικές που έφεραν τη ΔΕΗ στο χείλος του γκρεμού. Η ίδια η ΔΕΗ αποτιμά το κόστος των κυβερνητικών μέτρων για το άνοιγμα της αγοράς, (ΝΟΜΕ και τέλος για τον ισοσκελισμό του λογαριασμού ΑΠΕ) σε 1 δισ. ευρώ για το διάστημα από τον Οκτώβριο του 2016 που άρχισαν να εφαρμόζονται έως και τα τέλη του 2018. Στην επιβάρυνση αυτή ήρθε να προστεθεί το κόστος για δικαιώματα ρύπων (CO2), το οποίο από 5,71 ευρώ ο τόνος μεσοσταθμική τιμή το 2017 έφτασε στα 15,89 ευρώ ο τόνος το 2018 και κινείται πάνω από τα 25 ευρώ ο τόνος το 2019. Το λειτουργικό κόστος από τα μέσα του 2017 αρχίζει να ανεβαίνει κατακόρυφα και να αποτυπώνεται στα αποτελέσματα του πρώτου τριμήνου του 2018. Η διοίκηση της ΔΕΗ αρχίζει να θέτει επιτακτικά θέμα μετακύλισης μέρους του αυξημένου κόστους στην κατανάλωση για τη βελτίωση της κερδοφορίας της και τη διασφάλιση της δυνατότητας εξόδου στις αγορές για άντληση νέων κεφαλαίων, καθώς η ρευστότητα αρχίζει να στερεύει και μπροστά της έχει να αποπληρώσει δάνεια που λήγουν. Οι συσσωρευμένες ανεξόφλητες οφειλές πελατών που εκτοξεύθηκαν από το 1,7 δισ. ευρώ το 2014 σε 2,7 δισ. ευρώ το 2018 έχουν στεγνώσει τα ταμεία της Επιχείρησης, ενώ οι αυξημένες δαπάνες για CO2 επιδεινώνουν την κατάσταση. Τα συνεχή αιτήματα της ΔΕΗ για εισαγωγή ρήτρας CO2 στα τιμολόγια ρεύματος βρίσκουν τοίχο στον υπουργό Ενέργειας Γιώργο Σταθάκη, που μπροστά στο πολιτικό κόστος προτιμάει να υποβαθμίσει το πρόβλημα ΔΕΗ και να επιδίδεται στη ρητορική των χαμηλών τιμολογίων, εξαπολύοντας ταυτόχρονα επιθέσεις περί κινδυνολογίας στην αντιπολίτευση και στον Τύπο που αναδεικνύουν το πρόβλημα. Στις 13/5/2018 «Κ» αποκάλυπτε τη μελέτη της McKinsey για τη ΔΕΗ, που κατέληγε στο συμπέρασμα πως είναι μια μη βιώσιμη επιχείρηση και εκτιμούσε πως θα πρέπει να βελτιώσει τη λειτουργική κερδοφορία της κατά 500 εκατ. σε μία 5ετία για να αποφύγει την κατάρρευση. Τότε, ο υπουργός Ενέργειας Γ. Σταθάκης και η διοίκηση της ΔΕΗ, αντί να εξετάσουν το πρόβλημα και τις προτάσεις του συμβούλου, προτίμησαν να το ξορκίσουν και να κατηγορήσουν την «Κ» για συμμετοχή σε κερδοσκοπικά παιχνίδια εις βάρος της Επιχείρησης. Τα αποτελέσματα του 2018 πιστοποιούν τη μετεξέλιξη της ΔΕΗ από στυλοβάτη της ελληνικής οικονομίας σε εφιάλτη. Το 2018 έκλεισε με ζημίες 903,7 εκατ. ευρώ. Ο κύκλος εργασιών της εταιρείας μειώθηκε κατά 201,8 εκατ. ευρώ και σε ποσοστό, 4,1% σε σύγκριση με το 2017. Στο τέλος του έτους οι βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις της εταιρείας της και του ομίλου ΔΕΗ υπολείπονταν κατά 949 εκατ. και 708 εκατ. ευρώ των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεών τους, κάτι που έκανε τον ορκωτό λογιστή (ΕΥ) να επισημάνει στην έκθεση των οικονομικών αποτελεσμάτων τον κίνδυνο χρεοκοπίας. Ούτε η τραγική αυτή κατάσταση συγκίνησε τους κυβερνώντες. Προτίμησαν να συντηρούν τη ΔΕΗ με εφάπαξ ενέσεις ρευστότητας, πετώντας το μπαλάκι στους επόμενους. Οι αντοχές της εταιρείας, ωστόσο, εξαντλούνται, όπως προειδοποίησε η οικονομική διευθύντρια της ΔΕΗ κ. Αλεξάνδρα Κόνιδα προσφάτως τη διοίκηση και τους γενικούς διευθυντές της Επιχείρησης. Οι ζημίες στο πρώτο τρίμηνο του 2019 εμφανίζονται διευρυμένες, με τη διοίκηση της ΔΕΗ να αναζητεί τρόπους για τον περιορισμό τους μέχρι την οριστικοποίησή τους στις 28 Ιουνίου, ενώ αρνητικό είναι και το EBITDA της εταιρείας. Με ανησυχία παρακολουθούν τις εξελίξεις και οι ελληνικές τράπεζες, οι οποίες έχουν έκθεση προς τη ΔΕΗ 1,7 δισ. ευρώ έναντι συνολικού χρέους της Επιχείρησης 3,7 δισ. ευρώ.
Οι εννέα «πληγές» της Επιχείρησης
1. ΝΟΜΕ: Το μέτρο των δημοπρασιών υδροηλεκτρικής και λιγνιτικής ισχύος που επέλεξε η κυβέρνηση για τη μείωση των μεριδίων της ΔΕΗ έχει επιβαρύνει την Επιχείρηση μέχρι τα τέλη του 2018 με 310 εκατ. ευρώ. Το παράδοξο είναι ότι ποσοστό 33% έως 57% των ποσοτήτων ΝΟΜΕ έχει κατευθυνθεί σε εξαγωγές. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΔΕΗ, το 2018 η ποσότητα ΝΟΜΕ που διοχετεύθηκε σε εξαγωγές άγγιξε τα 300 ΜW/h. Είναι σαν μια μονάδα βάσης της ΔΕΗ να δούλευε για να παραγάγει φθηνό ρεύμα για τους καταναλωτές των γειτονικών χωρών.
2. Τέλος προμηθευτή (ΠΧΕΦΕΛ): Επιβλήθηκε για να καλύψει το έλλειμμα του λογαριασμού ΑΠΕ και έχει επιβαρύνει τη ΔΕΗ μέχρι και το τέλος του 2018 με 535 εκατ. ευρώ.
3. Περίπου στα 410 εκατ. ευρώ ανέρχεται η επιβάρυνση της ΔΕΗ από το ποσό του ΕΤΜΕΑΡ (πρώην τέλος ΑΠΕ) που αντιστοιχεί σε καταναλωτές που δεν πληρώνουν τον λογαριασμό τους, αλλά η ΔΕΗ υποχρεούται να το καταβάλλει.
4. Στα 71 εκατ. ευρώ ανέρχεται το κόστος που ανέλαβε η ΔΕΗ για να μη μείνει η χώρα από ρεύμα στην ενεργειακή κρίση του 2017.
5. Τα αναμενόμενα έσοδα από την πώληση των λιγνιτικών μονάδων Μελίτης και Μεγαλόπολης που ανέμενε η ΔΕΗ για την ενίσχυση της ρευστότητάς της μέχρι το τέλος του 2018 δεν ήρθαν ποτέ, αφού ο πρώτος διαγωνισμός κατέληξε άγονος και ο δεύτερος ύστερα από συνεχής παρατάσεις έχει μετατεθεί για μετά τις εκλογές. Αντιθέτως, στο ενδιάμεσο διάστημα και προκειμένου να προχωρήσει το σχέδιο της αποεπένδυσης η ΔΕΗ έχει αναλάβει σειρά από κόστη.
6. Υποχρεώθηκε να παραχωρήσει το 50% του ΑΔΜΗΕ στο Δημόσιο, χωρίς να εισπράξει ούτε ένα ευρώ αλλά καταβάλλοντας φόρους για τη μεταβίβαση.
7. Ανεξόφλητες οφειλές: Εγκλωβισμένη στον εναγκαλισμό του κράτους, υποχρεώθηκε να εφαρμόσει οριζόντιες πολιτικές μη αποκοπής του ρεύματος για οφειλές έως και 1.000 ευρώ, με αποτέλεσμα οι συνολικές ανεξόφλητες οφειλές επιχειρήσεων και νοικοκυριών να εκτοξευθούν σε πάνω από 2,7 δισ. ευρώ, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το ήμισυ του τζίρου της.
8. ΥΚΩ: Χρειάστηκε να παρέμβουν οι πιστωτές μέσω του μνημονίου ενόψει της δεύτερης αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος και να υποχρεώσουν τις ελληνικές αρχές στην εκκαθάριση του λογαριασμού ΥΚΩ παρελθόντων ετών περιόδου 2012-2015 για να επιστραφεί στη ΔΕΗ μέρος του ποσού που δαπάνησε. Από τα 735 εκατ. ευρώ που διεκδικούσε η ΔΕΗ το ποσό ψαλιδίστηκε στα 360 εκατ., προκειμένου να μην επιβαρυνθούν οι καταναλωτές, αν και τελικά το ποσό καλύφθηκε από τον προϋπολογισμό. Εκτός εκκαθάρισης έμεινε ποσό 681 εκατ. ευρώ από ΥΚΩ του 2011, στις οποίες η κυβέρνηση ανέτρεξε για την αναγκαία ένεση ρευστότητας προκειμένου να σταθεί όρθια η ΔΕΗ. Η τροπολογία που ετοίμαζε το ΥΠΕΝ για την επιστροφή ενός ποσού της τάξης των 200-300 εκατ. ευρώ δεν πρόλαβε να κατατεθεί στη ΔΕΗ λόγω της απόφασης για πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, με αποτέλεσμα να αναζητείται επειγόντως εναλλακτικός τρόπος ανάκτησης των χρημάτων.
9. ΛΑΡΚΟ: Στα 310 εκατ. ευρώ έχει φθάσει το χρέος της προβληματικής ΛΑΡΚΟ από ανεξόφλητους λογαριασμούς ρεύματος. Η ΔΕΗ εξακολουθεί να την τροφοδοτεί με ρεύμα, παρά τις κατά καιρούς απειλές για κατέβασμα του διακόπτη, υπό την πίεση του υπουργείου Ενέργειας.
