Μια νέα γενιά κόκκινων δανείων ύψους έως και 10 δισ. ευρώ –με βάση το καλό σενάριο– εκτιμούν οι τράπεζες ότι θα αφήσει πίσω της η οικονομική κρίση που προκαλείται λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, η οποία ανατρέπει τα οικονομικά δεδομένα εκατοντάδων χιλιάδων επιχειρήσεων και τους προϋπολογισμούς των νοικοκυριών. Η άμεση επίπτωση εκτιμάται, ωστόσο, ότι θα είναι πολύ μεγαλύτερη, αφού, εκτός από τα δάνεια που μέχρι σήμερα αποπληρώνονταν οριακά, στο κάδρο των υποψήφιων προς αθέτηση δανείων μπαίνουν έπειτα από πολύ καιρό και τα εξυπηρετούμενα δάνεια, που συνολικά προσεγγίζουν τα 100 δισ. ευρώ. Οι επιπτώσεις στα ενήμερα δανειακά χαρτοφυλάκια των τραπεζών δεν έχουν ακόμη αποτυπωθεί, αλλά ήδη έχουν παρατηρηθεί οι πρώτες ενδείξεις του επερχόμενου κύματος καθυστερήσεων, που θα αρχίσει να εκδηλώνεται κατ’ αρχάς με τα δάνεια των μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Αυτός είναι και ο λόγος που οι τράπεζες συμφώνησαν σε 6μηνη αναστολή –έως τα τέλη Σεπτεμβρίου– των δόσεων των επιχειρηματικών δανείων, με έμφαση στους κλάδους που πλήττονται άμεσα, δηλαδή τους κλάδους του τουρισμού, των μεταφορών, της εστίασης και του λιανεμπορίου, χωρίς αυτό βέβαια να είναι ανελαστικό. Οπως παρατηρεί ανώτατο τραπεζικό στέλεχος, οι επιπτώσεις στην οικονομία αναμένονται δραματικές, καθώς διαχέονται στο σύνολο της επιχειρηματικής δραστηριότητας, επηρεάζοντας και κλάδους που εκ πρώτης εμφανίζονται ακόμα και μεταξύ των ωφελημένων, όπως είναι ο κλάδος των σούπερ μάρκετ, που συγκεντρώνει σήμερα όλη την καταναλωτική ζήτηση. Οπως εξηγεί, ακόμα και τα σούπερ μάρκετ δεν θα αποφύγουν ίσως τη μείωση του τζίρου τους, αφού σημαντικό μέρος των πωλήσεών τους ήταν τα μικρά ή τα μεγαλύτερα καταστήματα εστίασης, που σήμερα μένουν κλειστά, αποστερώντας από τον συγκεκριμένο κλάδο ένα σημαντικό τμήμα από τον κύκλο εργασιών του.
Εκτός από τα δάνεια μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, σε απόσταση αναπνοής υποψήφια να κοκκινίσουν είναι τα καταναλωτικά δάνεια και οι κάρτες. Είναι τα δάνεια που παραδοσιακά χτυπάνε κόκκινο κάθε φορά που η οικονομία μπαίνει σε περιπέτειες, ενώ τελευταία στη λίστα των ευάλωτων δανείων είναι τα στεγαστικά. Πέραν της παραπάνω κατηγοριοποίησης και σύμφωνα με τα στοιχεία των τραπεζών, μεταξύ των δανείων που θα κοκκινίσουν πρώτα είναι αυτά που μέχρι σήμερα θεωρούνταν αβέβαιης είσπραξης. Πρόκειται για δάνεια ύψους 20 δισ. ευρώ, που εμφανίζουν καθυστέρηση έως τρεις μήνες και, παρότι δεν ανήκουν ακόμα στην κατηγορία των κόκκινων δανείων, εξυπηρετούνται οριακά και είναι τα πρώτα υποψήφια να «σκάσουν» άμεσα.
Αμέσως επόμενη μεγάλη κατηγορία που κινδυνεύει να χαρακτηριστεί κόκκινη είναι τα δάνεια που έχουν ρυθμιστεί μέχρι σήμερα μία ή και περισσότερες φορές. Πρόκειται για μια μεγάλη δεξαμενή δανείων ύψους περίπου 50 δισ. ευρώ που, ανάλογα με τη διάρκεια της κρίσης, απειλούνται να τιναχθούν στον αέρα, τορπιλίζοντας και όλες τις μέχρι σήμερα προσπάθειες των τραπεζών να δώσουν αποτελεσματικές και μακροχρόνιες λύσεις ρύθμισης οφειλών στις οποίες μπορούν να ανταποκριθούν οι οφειλέτες. Με δεδομένο ότι η μεγάλη πλειονότητα αυτών των δανειοληπτών υπήρξε μέχρι σήμερα συνεπής στην αποπληρωμή των ρυθμισμένων δανειακών υποχρεώσεών της, η τρίμηνη αναστολή που δόθηκε για την αποπληρωμή των δόσεων μπορεί να αναχαιτίσει ένα νέο τσουνάμι δημιουργίας κόκκινων δανείων, αλλά πάντα υπό την προϋπόθεση ότι η κρίση θα λήξει σε εύλογο χρονικό διάστημα και ότι η οικονομία θα μπορέσει να επανέλθει με σχετική ευελιξία στην κανονικότητά της.
Δέσμη παρεμβάσεων από ΕΚΤ για κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών
Περαιτέρω χαλάρωση των εποπτικών κανόνων, προκειμένου να μπορέσουν οι τράπεζες να διαχειριστούν τον όγκο των κόκκινων δανείων που θα δημιουργηθεί λόγω κορωνοϊού, ανακοίνωσε την Παρασκευή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Το μέτρο επιτρέπει στις τράπεζες να παίρνουν λιγότερες προβλέψεις για τα κόκκινα δάνεια που θα δημιουργηθούν λόγω πανδημίας, επιβαρύνοντας έτσι λιγότερο τα κεφάλαιά τους. Η ευελιξία αφορά τα δάνεια που θα φέρουν είτε κρατική εγγύηση είτε θα προκληθούν λόγω του μορατόριουμ που επιβάλλεται στην οικονομική δραστηριότητα.
Πρόκειται για «ανάσα» που ήρθε να προστεθεί στο βαρύ οπλοστάσιο των μέτρων που έχουν ανακοινωθεί τις τελευταίες ημέρες, με κυριότερο την ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο έκτακτο QE. Η ένταξη των ελληνικών τίτλων στο QE για πρώτη φορά από το 2015, όταν και ξεκίνησε η ποσοτική χαλάρωση, δίνει τη δυνατότητα αγοράς περίπου 12 δισ. ευρώ ελληνικών κρατικών τίτλων, τους οποίους οι ελληνικές τράπεζες θα μπορούν να καταθέτουν στην ΕΚΤ αντλώντας ανάλογη ρευστότητα.
Η ΕΚΤ αποφάσισε μείωση των κεφαλαιακών απαιτήσεων κατά 2,5%.
Η αυλαία των μέτρων των εποπτικών αρχών άνοιξε με την αναβολή για ένα χρόνο διενέργειας των stress tests, αλλά και με τη μείωση των κεφαλαιακών απαιτήσεων κατά 2,5% που αποφάσισε η ΕΚΤ μειώνοντας αντίστοιχα το μαξιλάρι (capital conservation buffer) που ήταν υποχρεωμένες να διαθέτουν οι ελληνικές τράπεζες.
Με την απόφαση αυτή οι κεφαλαιακές απαιτήσεις από 14% περιορίζονται στο 11,5%, απελευθερώνοντας, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, περί τα 4 δισ. ευρώ για το τραπεζικό σύστημα, ενώ πρόσθετη κεφαλαιακή ανάσα συνιστά η ευελιξία στο «χτίσιμο» των απαιτούμενων κεφαλαίων –έως το 11,5%– μέσω Tier II ομολόγων.
Στα μέτρα ενίσχυσης της ρευστότητας που ανακοίνωσαν οι εποπτικές αρχές προτίθεται επίσης το νέο πρόγραμμα αγοράς TLTRO III, μέσω του οποίου οι ελληνικές τράπεζες μπορούν να αντλούν φθηνό χρήμα με αρνητικό επιτόκιο -0,75% από -0,50%, προκειμένου να διοχετεύσουν ρευστότητα στην οικονομία και στις επιχειρήσεις.
