Με ανησυχεί η επιστροφή στην κανονικότητα και το ενδεχόμενο να επανακάμψει η επιδημία, σε περίπτωση που δεν επιδείξουμε την υπευθυνότητα των δύο τελευταίων μηνών. Με ανησυχεί, όμως, ακόμη περισσότερο η κανονικότητα στην οποία επιστρέφουμε.
Την προηγούμενη φορά που… επιστρέψαμε, ύστερα από την κρίση χρέους, σε κανονικότητα, ήταν, μέσες – άκρες, η ίδια που μας οδήγησε στην κρίση. Αφού χάσαμε το ένα τέταρτο του ΑΕΠ, αφού εξορίσαμε τα καλύτερα μυαλά και χιλιάδες ζωές καταστράφηκαν, επανήλθαμε στο ίδιο μοντέλο ανάπτυξης. Παρά το υψηλό τίμημα, χάσαμε την ευκαιρία της κρίσης.
Τούτη τη φορά, η επιστροφή στην κανονικότητα θα συνοδεύεται από βαθιά ύφεση. Οποιο οικονομετρικό μοντέλο κι αν εμπιστευθεί κανείς, κοινή συνισταμένη όλων είναι πως η δική μας κανονικότητα θα έχει βαθύτερη ύφεση από αυτή άλλων χωρών, για δύο λόγους: πρώτον, τη μεγάλη εξάρτηση από τον τουρισμό και δεύτερον, τη μεγάλη συμμετοχή μικρομεσαίων επιχειρήσεων και αυτοαπασχολούμενων στην οικονομική δραστηριότητα. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, οι πλέον πληττόμενοι τομείς είναι η κατασκευή μέσων μεταφοράς, η οικοδομή, το χονδρικό και λιανικό εμπόριο, τα ξενοδοχεία και εστιατόρια, τα ακίνητα, οι επαγγελματικές και άλλες προσωπικές υπηρεσίες. Αν εξαιρέσει κανείς τον πρώτο κλάδο (εμείς Airbus και Boeing δεν έχουμε) όλα τα υπόλοιπα είναι η επιτομή της ελληνικής οικονομίας.
Επίσης, η κανονικότητά μας περιλαμβάνει ένα τραπεζικό σύστημα βαριά τραυματισμένο, εγκλωβισμένο στην προσπάθεια να λύσει το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ανίκανο να χρηματοδοτήσει την ανάκαμψη. Οι προϋποθέσεις να πάει χαμένη μια ακόμη κρίση είναι εδώ. Σε μερικές εβδομάδες, η κυβέρνηση θα κληθεί να λάβει δύσκολες αποφάσεις. Θα πρέπει να αποφασίσει πώς θα αξιοποιήσει τα συρρικνωμένα δημοσιονομικά περιθώρια και την όποια ρευστότητα πάρουμε από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Ηδη οι διεκδικητές είναι πολλοί. Εμαθα, για παράδειγμα, πως κάποιοι ξενοδόχοι πιέζουν να ρυθμιστούν για μια ακόμη φορά και τα παλιά τους δάνεια, από τη δεκαετία του ’90. Μικρές και μεγαλύτερες επιχειρήσεις ζητούν να καλυφθεί από τον προϋπολογισμό η απώλεια εισοδημάτων, οριζόντια, χωρίς κριτήρια.
Τα λεφτά θα είναι λίγα και –τουλάχιστον τα μισά– δανεικά. Γι’ αυτό θα πρέπει να γίνουν δύσκολες επιλογές. Το μοιράζω λεφτά σε όλους, όπως στην πρώτη φάση της κρίσης, δεν είναι ούτε δύσκολο, ούτε επιλογή. Επιλογή είναι να απαιτήσεις από επιχειρήσεις που είχαν και καλά χρόνια, να βάλουν το χέρι στην τσέπη και να μοιραστούν το κόστος με τους φορολογούμενους. Επιλογή είναι η στήριξη των βιώσιμων επιχειρήσεων και όχι όσων θα χρησιμοποιήσουν την κρίση ως άλλοθι και τη διατήρηση των θέσεων εργασίας ως απειλή για να αγοράσουν –με δημόσιο χρήμα– ακόμη λίγους μήνες ζωής.
Επιλογή είναι η ενίσχυση κλάδων που παράγουν προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας.
Επιλογή είναι ρήτρες ώστε να αποκλείονται επιχειρήσεις που δεν πληρούν κριτήρια κοινωνικής υπευθυνότητας, που παραβιάζουν συστηματικά την εργατική νομοθεσία και η διαδρομή τους είναι το άθροισμα αλλεπάλληλων ρυθμίσεων οφειλών σε τράπεζες και Δημόσιο.
Επιλογή είναι η ενίσχυση επιχειρήσεων που έχουν ενσωματώσει στα σχέδιά τους τη βιώσιμη ανάπτυξη, καθώς είναι πιο κερδοφόρες, πιο εξωστρεφείς, αμείβουν καλύτερα τους εργαζομένους, είναι εν τέλει χρήσιμες όχι μόνο για τους μετόχους τους, αλλά για την οικονομία συνολικότερα.
Επιλογή είναι να πάρεις άμεσα αποφάσεις για να αποκτήσει επιτέλους η οικονομία τραπεζικό σύστημα. Αν η επιστροφή στην κανονικότητα σημαίνει business as usual, απλώς θα πληρώσουμε ακριβά για να χάσουμε μια ακόμη κρίση, περιμένοντας να ενσκήψει η επόμενη.
