Σε πρόσφατη εργασία μας ερευνούμε τους καθοριστικούς παράγοντες της ευρωπαϊκής κρίσης δημοσίου χρέους. Βρίσκουμε μια σημαντική αλλαγή στο υπόδειγμα τιμολόγησης κρατικών ομολόγων των χωρών-μελών της ΟΝΕ μετά τον Αύγουστο του 2007, από ένα υπόδειγμα που στηριζόταν στη βεβαιότητα οικονομικής σύγκλισης σε ένα υπόδειγμα βασισμένο στο επίπεδο του διεθνούς επενδυτικού κινδύνου και στα μακροοικονομικά μεγέθη κάθε χώρας. Η κρίση δεν φαίνεται να οφείλεται σε κερδοσκοπία στην αγορά συμβολαίων ανταλλαγής ασφαλίστρων κινδύνου (CDS) αλλά σε μη διατηρήσιμες ανισορροπίες στις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Η μεγάλη και απότομη άνοδος των επιτοκίων των ελληνικών ομολόγων από τον Νοέμβριο του 2009 οφείλεται στη δυσμενή μεταβολή των προσδοκιών των διεθνών επενδυτών για τις προοπτικές της οικονομίας της χώρας εξαιτίας της αναποφασιστικότητας των ελληνικών αρχών να δεσμευθούν σε ένα αξιόπιστο πρόγραμμα απαραίτητων διαρθρωτικών αλλαγών. Η αρνητική μεταβολή προσδοκιών τον Νοέμβριο του 2009 αφορούσε αποκλειστικά την Ελλάδα, γεγονός το οποίο εξηγεί τη διαφορά στις αποδόσεις ομολόγων μεταξύ της Ελλάδας και των άλλων χωρών της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Τέλος, το κόστος δανεισμού των υπόλοιπων κρατών-μελών της ΟΝΕ έχει αυξηθεί εξαιτίας της ελληνικής κρίσης. Τα ευρήματά μας καταδεικνύουν την αναγκαιότητα διαρθρωτικών αλλαγών με στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των χωρών της περιφέρειας. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης, συνηγορούν υπέρ θεσμικών μεταρρυθμίσεων προς έναν υψηλότερο βαθμό προληπτικής εποπτείας και συντονισμού οικονομικών πολιτικών. Οι προαναφερθείσες μεταρρυθμίσεις είναι απαραίτητες για τη μακροχρόνια βιωσιμότητα του ευρώ στην παρούσα του μορφή.
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, η κρίση ανέδειξε σε όλη τους την έκταση τις μακροχρόνιες αδυναμίες της οικονομίας που χρονολογούνται από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Το ελληνικό πρόβλημα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με παραδοσιακές κεϊνσιανικές πολιτικές γιατί το πρόβλημα της οικονομίας δεν είναι πρόβλημα ζήτησης, είναι πρόβλημα προσφοράς. Η λύση του προβλήματος απαιτεί την εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου σχεδίου οικονομικής ανασυγκρότησης, μιας πραγματικής επανάστασης στην πλευρά της προσφοράς (supply-side revolution). Οι στρατηγικός στόχος της επανάστασης αυτής είναι η δημιουργία μακροχρόνιας βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης μέσα από την αναμόρφωση του βαθύτατα προβληματικού δημόσιου τομέα και την αύξηση της χαμηλής ανταγωνιστικότητας του ιδιωτικού.
Οι άξονες της επανάστασης
Οι πολιτικές που θα αποτελέσουν τον πυρήνα της επανάστασης αυτής περιλαμβάνουν:
Πρώτον, την άμεση απελευθέρωση όλων των αγορών, συμπεριλαμβανομένης της αγοράς εργασίας, με κατάργηση όλων των κρατικών και συντεχνιακών μονοπωλίων. Δεύτερον, την αναδιάρθρωση ή ιδιωτικοποίηση των ελλειμματικών ΔΕΚΟ και τη μείωση πολλών αδικαιολόγητα υψηλών αποδοχών στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Τρίτον, τη δημιουργία μη κομματικά εξαρτημένων μηχανισμών δημόσιας διοίκησης που θα μειώσουν την εκτεταμένη φοροδιαφυγή και θα σταματήσουν την κατασπατάληση πόρων σε τομείς όπως η Υγεία και η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Τέταρτον, τη δημιουργία ενός σύγχρονου εκπαιδευτικού συστήματος το οποίο, σε σύνδεση με την οικονομική ζωή της χώρας, θα αναβαθμίσει το ανθρώπινο κεφάλαιο.
Τέλος, είναι καθοριστικής σημασίας η δημιουργία ενός φιλικού προς τις επιχειρήσεις θεσμικού πλαισίου με στόχο την αύξηση των επενδύσεων. Οι επενδύσεις είναι απαραίτητες για τη βελτίωση της παραγωγικότητας μέσω εισαγωγής νέων τεχνολογιών. Για να επενδύσουν όμως στην Ελλάδα σοβαροί επενδυτές, απαιτείται η μείωση της υψηλής επιχειρηματικής φορολογίας, η πάταξη της γραφειοκρατίας και διαφθοράς και η βεβαιότητα εφαρμογής των νόμων προς όλες τις κατευθύνσεις.
Με τα μέτρα της ελληνικής μεταπολιτευτικής συναίνεσης, τα παραπάνω μπορεί να ακούγονται εκτός πραγματικότητας. Ομως δεν είναι. Εκτός πραγματικότητας είναι αυτή ακριβώς η ελληνική μεταπολιτευτική συναίνεση, η οποία έχει οδηγήσει την Ελλάδα στο χείλος της χρεοκοπίας. Η κρίση επιβάλλει στην Ελλάδα, αλλά και της προσφέρει την ευκαιρία, να απελευθερώσει τις παραγωγικές της δυνάμεις από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό του μεταπολιτευτικού λαϊκίστικου κρατισμού. Ελπίζουμε και πιστεύουμε ότι η ευκαιρία αυτή δεν θα χαθεί.
*Εconomics Section, Cardiff Business School. **Economics Department, University of Glasgow Business School.
Περίληψη άρθρου που δημοσιεύθηκε στο www.greekeconomistsforreform.com
