Στη μνήμη μας και στην ιστορία είναι ανεξίτηλα χαραγμένο το 1922 σαν η χρονιά της Μικρασιατικής καταστροφής. Η φετινή επέτειος των 100 χρόνων από την καταστροφή της Σμύρνης και το τέλος της Μικρασιατικής Εκστρατείας αποτελεί ορόσημο τραγικής μνήμης για τον Ελληνισμό. Η καταστροφή αυτή όμως σήμανε και την αρχή ενός θριάμβου με την ενσωμάτωση των εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων, τις αλλαγές στην κοινωνία, την προσαρμογή στα νέα δεδομένα και την ανοδική αναπτυξιακή πορεία της οικονομίας και την οικοδόμηση ενός σύγχρονου ευρωπαϊκού κράτους.
Αμέσως μετά τα δραματικά γεγονότα του πολέμου και της μικρασιατικής καταστροφής, άρχισε η μεγάλη προσπάθεια της εθνικής Αναγέννησης σε όλους τους τομείς και ιδιαίτερα στον οικονομικό. Χαρακτηριστικό δείγμα της αναγεννητικής αυτής προσπάθειας μέσα από τα ερείπια και την εθνική καταστροφή είναι η ίδρυση εκατό πενήντα τεσσάρων ανωνύμων εταιρειών κατά την 5ετία 1921- 1925 ενώ την επόμενη 5ετία ο αριθμός αυτός υπερδιπλασιάσθηκε. Καθοριστική ήταν η έκδοση του ‘Νόμου περί Ανωνύμων Εταιρειών’ το 1920 που έβαλε τάξη στην επιχειρηματική δραστηριότητα της εποχής και δημιούργησε την ανάγκη συλλογικής εκπροσώπησης της εθνικής οικονομικής προσπάθειας. Δύο χρόνια αργότερα, το 1922, ιδρύθηκε ο Σύνδεσμος Ανωνύμων Εταιρειών (ΣΑΕ), με ιδρυτικά μέλη σημαντικές Ανώνυμες Εταιρείες της εποχής. Σκοπός του Συνδέσμου δεν ήταν μόνο η διαφύλαξη και η προαγωγή των συμφερόντων των μελών του αλλά και η αναζήτηση κάθε λύσης, που θα συμβάλλει στη διατήρηση της κοινωνικής ειρήνης και στην ανάπτυξη της οικονομικής ευημερίας της χώρας.
Τα πρώτα χρόνια, η δραστηριότητα του Συνδέσμου, κυρίως μέσα από τις φιλότιμες προσπάθειες των ιδρυτικών μελών, δεν απέδωσε ιδιαίτερους καρπούς. Ο μικρός αριθμός Ανωνύμων Εταιρειών, τα περιορισμένα οικονομικά μέσα κι η χαμηλή αντίληψη για τη σημασία οργανωμένης συντεχνιακής δράσης, δεν επέτρεψαν στους πρωτοπόρους του Συνδέσμου να επιτύχουν τους επιδιωκόμενους σκοπούς. Οι καιροί δεν είχαν ακόμη ωριμάσει και έτσι ο νεοϊδρυθείς οργανισμός έπεσε στην αφάνεια.
Η ίδρυση όμως εκατοντάδων νέων ανωνύμων εταιρειών και η σταδιακή συνειδητοποίηση των επιχειρηματιών της εποχής ότι μόνον η από κοινού αντιμετώπιση των προβλημάτων τους μπορούσε να είναι αποδοτική και να βοηθήσει τόσο τις επιχειρήσεις τους όσο και το κράτος, οδήγησε στην αναβίωση ενός χρήσιμου συλλογικού οργάνου όπως ο ΣΑΕ. Έτσι το 1929 ο Σύνδεσμος αναβιώνει με την ‘επανίδρυση’ του και την συμμετοχή 94 μεγάλων Ανωνύμων Εταιρειών. Η πολυσχιδής δράσις του Συνδέσμου όχι μόνον διά την διασφάλιση των συμφερόντων των μελών του, αλλά και για την επίλυση των γενικότερων κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων, είχαν ως αποτέλεσμα την επαύξηση του κύρους του και την ακόμη μεγαλύτερη συσπείρωση των ανωνύμων εταιρειών στις τάξεις του.
Ήδη, από την εποχή εκείνη, το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετώπιζαν οι επιχειρήσεις ήταν η αυξημένη εταιρική φορολογία, αφού σε αυτήν κατέφευγαν οι εκάστοτε κυβερνήσεις, σαν εύκολη λύση, για να κλείσουν τις τρύπες του προϋπολογισμού. Επόμενο ήταν να αποτελέσει και βασικό πεδίο δράσης του Συνδέσμου. Εξαιρετική ήταν η ιδέα της έκδοσης του «Δελτίου Συνδέσμου Ανωνύμων Εταιρειών» που με επιστημονική τεκμηρίωση δημοσίευε αναλύσεις για θέματα φορολογικής πολιτικής αλλά και μελέτες νομικής, οικονομολογικής, στατιστικής φύσης και θεμάτων διεθνούς ενδιαφέροντος για την παραγωγικότητα και την ανάπτυξη. Ήταν τέτοια η αρτιότητα των αναλύσεων που το επίσημο αυτό όργανο του Συνδέσμου έτυχε μεγάλης αποδοχής και εκτίμησης, κάτι που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Με την ευρύτητα των παρεμβάσεων του και την δημιουργική του ηγεσία ο Σύνδεσμο είχε βάλει πλώρη να εξελιχθεί σε παράγοντα της δημοσίας ζωής, και να εισακούεται επί όλων των θεμάτων και όχι μόνον στα στενά οικονομικά ή επιχειρηματικά.
Σημαντικές επιτυχίες και ενδεικτικές της δράσης και της εκτίμησης που απολάμβανε ο Σύνδεσμος, ήταν οι πρωτοβουλίες που ανέλαβε την προπολεμική περίοδο για των συντονισμό των εργοδοτικών οργανώσεων σε θέματα φορολογίας και η πρωτοβουλίες για την εισαγωγή του θεσμού της Ε.Π.Ε. σ στην ελληνική νομοθεσία.
Η κατοχή βρήκε τον ΣΑΕ με πλέον των 1000 μελών, τα οποία επλήγησαν ανηλεώς και απώλεσαν μεγάλο μέρος των κεφαλαίων και των αποθεματικών τους, όπως βεβαίως και το σύνολο της οικονομίας. Παρ’ όλα αυτά ο Σύνδεσμος παρέμεινε ενεργός υποστηρίζοντας τα συμφέροντα των Ανωνύμων Εταιρειών και με δική του πρωτοβουλία συνεστήθη, με το τέλος της κατοχής, Επιτροπή Συντονισμού των εργοδοτικών Οργανώσεων που οδήγησε σημαντικά ζητήματα εργοδοτικά, εργατικά, φορολογικά, σε σωστή και δικαία λύση προς όφελος όλων των εμπλεκομένων εταίρων.
Μέσα στο χάος της μεταπολεμικής περιόδου σε μια κατεστραμμένη χώρα, η επιτροπή μελέτης των ‘μεταπελευθερωτικών’ προβλημάτων, την οποίαν είχε συγκροτήσει ο Σύνδεσμος, είχε ήδη προχωρήσει στο έργον της τόσο, ώστε, να είναι σε θέση ο Σύνδεσμος να υποβάλει στο κράτος συγκεκριμένες προτάσεις για την ανασυγκρότηση των ζητημάτων όπως τα εργατικά, φορολογικά και οικονομικά αλλά και για όσα ειδικότερα αφορούσαν στις ανώνυμες εταιρείες.
Τα πολλαπλά δυσμενή νομοθετήματα και η ιδιαιτέρως επαχθής φορολογίας που επεβλήθησαν τότε στις ΑΕ είχαν σαν αποτέλεσμα να εξασθενίσει σημαντικά ο θεσμός των ανωνύμων εταιρειών στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Χάρη στις ενέργειες του Συνδέσμου με την τελική εισαγωγή του θεσμού των ΕΠΕ, πολλές από τις εταιρείες μέλη επέτυχαν να συγκεντρώσουν τα απαιτούμενα εταιρικά κεφάλαια και να παραμείνουν ΑΕ, για να περιλάβει δε και αυτές που μετατράπηκαν σε ΕΠΕ τροποποίησε ανάλογα και το καταστατικό, και μετονομάσθηκε σε «Σύνδεσμος Ανωνύμων Εταιρειών και Ε.Π.Ε.»
Η δεκαετία του 1960 βρήκε τον Καθηγητή Στρατή Ανδρεάδη στην Προεδρία του Συνδέσμου. Με την δική του ηγεσία και την αναγνώριση στο πρόσωπο του ενός οικονομικού παράγοντα διεθνούς αναγνώρισης, καθιερώθηκε μια νέα μορφή λογοδοσίας που παρείχε στον Σύνδεσμο την δυνατότητας μιας ευρύτερης θεώρησης των ελληνικών προβλημάτων ούτως ώστε να εμφανισθεί πλέον όχι μόνον ως εκφραστής των συμφερόντων των Α.Ε. αλλά και ως συμβουλευτικός και καθοδηγητικός παράγοντας της οικονομικής και κοινωνικής ζωής.
Σημειώνεται η συμφωνία Σύνδεσης της Ελλάδας με την Ε.Ο.Κ. και η δραστηριοποίηση του Συνδέσμου για την προσαρμογή της επιχειρηματικότητας στις νέες συνθήκες και ευκαιρίες που δημιουργούντο.
Η διοίκηση Ανδρεάδη κράτησε μέχρι το 1989 και έφερε τον Σύνδεσμο στην πρώτη γραμμή των επιχειρηματικών οργανισμών στη χώρα, με πλήθος παρεμβάσεων, παραινέσεων, εκδηλώσεων και συμμετοχής στα επιχειρηματικά και κοινωνικά δρώμενα.
Η κρίση στις αρχές του 21ου αιώνα έπληξε όχι μόνο τις ΑΕ και ΕΠΕ αλλά και τον Σύνδεσμο που είδε την βάση του να αποδυναμώνεται και τα μνημόνια να επιβάλλουν νέες συνθήκες στο επιχειρείν. Η ανάγκη να ορθοποδήσει η χώρα οδήγησε και την δραστηριότητα του Συνδέσμου σε ύφεση και τα μέλη του να αγωνίζονται για την επιβίωση τους. Τα θεμέλια όμως είναι γερά και η ιστορία αδιάψευστος μάρτυρας της βούλησης και της ικανότητας του Συνδέσμου για την άξια εκπροσώπηση των Ανωνύμων Εταιρειών, αλλά και κάθε άλλης μορφής επιχειρηματικότητας, και προσφοράς στην οικονομία και την κοινωνία.
Με την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας και της επιχειρηματικότητας ο Σύνδεσμο ‘επανιδρύεται’ για μια ακόμη φορά. Συμπληρώνοντας 100 χρόνια ζωής και αδιάλειπτης δραστηριότητας ο «Σύνδεσμος Ανωνύμων Εταιρειών και Ε.Π.Ε.» εισέρχεται στη νέα περίοδο με νέα Διοίκηση, από νέους και δραστήριους επιχειρηματίες μαζί με παλαιότερα και έμπειρα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, και νέα επωνυμία.
Σαν «Σύνδεσμος Ανωνύμων Εταιρειών και Επιχειρηματικότητας» πλέον, επιθυμεί να προσελκύσει στις τάξεις του τις νέες μορφές επιχειρηματικότητας, αυτές που θα αποτελέσουν τον αναπτυξιακό πυρήνα του νέου παραγωγικού μοντέλου, και με την βούληση και την επάρκεια που τον διακρίνει να πρωταγωνιστήσει στην διαμόρφωση συνθηκών βιώσιμης ανάπτυξης προς όφελος των μελών του, της οικονομίας και της κοινωνίας.
* Σίμος Αναστασόπουλος, πρόεδρος του Συνδέσμου Ανώνυμων Εταιριών & Επιχειρηματικότητας, του Συμβουλίου Ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας και επίτιμος πρόεδρος του Ελληνο-Αμερικανικού Επιμελητηρίου για τα 100 χρόνια επιχειρηματικότητα
