Στενό μαρκάρισμα στις εταιρείες διαχείρισης κόκκινων δανείων και στις τράπεζες συνιστά η ενεργοποίηση εντός του Ιουλίου της νέας πλατφόρμας για την ψηφιακή υποβολή των αιτήσεων ρύθμισης οφειλών από οφειλέτες με κόκκινα δάνεια. Η πρωτοβουλία ανήκει στην ΤτΕ, η οποία με αυτό τον τρόπο θα παρακολουθεί τις ρυθμίσεις κόκκινων δανείων και την εφαρμογή του Κώδικα Δεοντολογίας που έχει θεσπίσει και θα πρέπει να τηρείται από όλους τους πιστωτές, δηλαδή τόσο από τις εταιρείες διαχείρισης όσο και τις τράπεζες.
Μέσω του Κώδικα η ΤτΕ επιχειρεί να βάλει μια τάξη στις διαδικασίες διευθέτησης οφειλών κυρίως από τις εταιρείες διαχείρισης στις οποίες έχει μεταφερθεί το ιδιωτικό χρέος, επιβάλλοντας τυποποιημένες διαδικασίες, τις οποίες θα παρακολουθεί στενά, σε συνδυασμό και με τα παράπονα που υποβάλλονται από οφειλέτες. Η ΤτΕ, όπως δήλωσε ο διοικητής Γιάννης Στουρνάρας σε πρόσφατη συνέντευξή του, επιμένει στο ν’ ακολουθηθεί ο Κώδικας Δεοντολογίας και από τα funds αυτά, ενώ προανήγγειλε «βελτίωση του θεσμικού πλαισίου εποπτείας και των εταιρειών διαχείρισης», οι οποίες λειτουργούν ως εντολοδόχοι των funds. Σύμφωνα με πληροφορίες στόχος των πρωτοβουλιών που θα αποτελέσουν αντικείμενο εισήγησης για νομοθετική παρέμβαση από τη νέα κυβέρνηση είναι η υποχρέωση των εταιρειών να παρέχουν καλύτερες υπηρεσίες στους οφειλέτες, απαντώντας σε αιτήματα ή ερωτήματα π.χ. για την επιβάρυνση που συνεπάγεται η άνοδος των επιτοκίων ή για το πώς διαμορφώνεται το υπόλοιπο της οφειλής μετά την άνοδο των επιτοκίων, εντός συγκεκριμένων προθεσμιών. Αιτία της νομοθετικής παρέμβασης είναι παράπονα που καταγράφουν οι εποπτικές αρχές για καθυστερήσεις στην ενημέρωση των οφειλετών.
Όπως παρατηρεί η ΤτΕ στην πρόσφατη Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας «η μεταφορά τους εκτός του πιστωτικού συστήματος δεν σημαίνει και την εξάλειψη του χρέους από την οικονομία». «Το χρέος παραμένει», σημειώνει η ΤτΕ και η διαχείρισή του πλέον έχει αναληφθεί από τις Εταιρείες Διαχείρισης, που έχουν αναλάβει δάνεια ύψους 90,5 δισ. ευρώ. Από αυτά το 74%, περί τα 67,3 δισ. ευρώ, είναι δάνεια που δεν ανήκουν πλέον στις τράπεζες και το 26% (23,2 δισ. ευρώ) αφορά διαχείριση δανείων για λογαριασμό των τραπεζών.
Η ηλεκτρονική πλατφόρμα εκτός του ότι θα υποδέχεται όλες τις αιτήσεις, διευκολύνοντας τους οφειλέτες που έχουν χρέη σε πάνω από έναν πιστωτή, θα συνδέεται με τις φορολογικές αρχές, τις τράπεζες και τις εταιρείες που διαχειρίζονται τα κόκκινα δάνεια που έχουν μεταβιβαστεί σε funds, προκειμένου να αντλούνται όλα τα απαραίτητα στοιχεία για τις οφειλές που βαρύνουν ένα νοικοκυριό ή μια επιχείρηση και να επιταχύνεται η διαδικασία διακανονισμού των χρεών. Μέσω της τυποποιημένης πληροφόρησης που θα προβλέπει η πλατφόρμα, θα εξασφαλίζεται και ο καλύτερος έλεγχος και η παρακολούθηση των ρυθμίσεων από τις εποπτικές αρχές, έτσι ώστε να προλαμβάνεται ο κίνδυνος δημιουργίας μιας νέας γενιάς κόκκινων δανείων.
Την παρακολούθησή της θα έχει η ΤτΕ στο πλαίσιο της άσκησης του εποπτικού της ρόλου, προκειμένου να διαπιστώνει εάν οι εταιρείες διαχείρισης κόκκινων δανείων, αλλά και οι τράπεζες, τηρούν τις διαδικασίες που προβλέπει ο Κώδικας. Αντίστοιχα θα έχει πρόσβαση σε στοιχεία για το πόσοι δανειολήπτες είναι συνεργάσιμοι ή όχι. Πρόσβαση στα στοιχεία της πλατφόρμας θα έχουν και οι οφειλέτες, οι οποίοι άλλωστε θα παραιτούνται από το φορολογικό και τραπεζικό τους απόρρητο, προκειμένου οι πιστωτές, να αντλούν αυτόματα από τις αρμόδιες αρχές τα στοιχεία για την οικονομική και την περιουσιακή τους κατάσταση.
Η ψηφιοποίηση του Κώδικα Δεοντολογίας θα βάλει ένα τέλος στις αρρυθμίες που διαπιστώνονται κατά τις προσπάθειες διακανονισμού χρεών μεταξύ των οφειλετών και των πιστωτών τους και οι οποίες έχουν σαν αποτέλεσμα ατελείς ρυθμίσεις, αλλά και καθυστερήσεις στην προσπάθεια εξεύρεσης κοινά αποδεκτής λύσης. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που οι οφειλέτες υποβάλλουν προτάσεις με βάση την ικανότητα αποπληρωμής που έχουν όπως προκύπτει από το διαθέσιμο εισόδημα και όχι βάσει της ακίνητης περιουσίας που έχουν στην κατοχή τους, διότι δεν γνωρίζουν και κανείς δεν τους εξηγεί ότι, η ελάχιστη δόση καθορίζεται από την αξία των ακινήτων. Επίσης σε αρκετές περιπτώσεις δεν γνωρίζουν ότι λαμβάνονται υπόψη και τα οικονομικά στοιχεία των συνοφειλετών και των εγγυητών του οφειλέτη και όταν αυτοί δεν συνυποβάλλουν τα απαραίτητα δικαιολογητικά, τότε η τράπεζα ή ο servicer δεν προτείνει λύση ρύθμισης.
Πηγές κοντά στη διαδικασία εξηγούν ότι η συμπλήρωση του εντύπου του Κώδικα Δεοντολογίας δεν είναι απλή υπόθεση, καθώς απαιτείται η συγκέντρωση πληροφοριών και εγγράφων από δημόσιες αρχές (π.χ. πιστοποιητικό βαρών από τα υποθηκοφυλακεία), που είναι μια χρονοβόρα διαδικασία. Συχνά έτσι η ελλιπής πληροφόρηση, οδηγεί στην κατηγοριοποίηση του οφειλέτη ως μη συνεργάσιμου, με συνέπεια η λύση που προτείνεται να μην ανταποκρίνεται στις οικονομικές του δυνατότητες.
Ο Κώδικας
Ο Κώδικας Δεοντολογίας αποτελεί το εγχειρίδιο που θα πρέπει να τηρούν τόσο οι τράπεζες όσο και οι servicers προκειμένου να ρυθμίσουν τα κόκκινα δάνεια των φυσικών προσώπων και των πολύ μικρών επιχειρήσεων και έχει αναθεωρηθεί προκειμένου να προσαρμοστεί στις αλλαγές που επέφερε ο νόμος για την παροχή δεύτερης ευκαιρίας. Η εφαρμογή του νέου Κώδικα συνοδεύεται με την υποχρέωση για τη δημιουργία ειδικής ψηφιακής πλατφόρμας, η οποία θα αναπτυχθεί από την Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων σε συνεργασία με την Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους και την Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων.
Στις υποχρεώσεις που πρέπει να τηρεί η εταιρεία διαχείρισης και η τράπεζα περιλαμβάνονται η επικοινωνία με τον οφειλέτη αλλά και τον εγγυητή του δανείου, βάσει τυποποιημένης διαδικασίας και η προσφορά συγκεκριμένων λύσεων που θα λαμβάνουν εκτός από την οικονομική κατάσταση και τη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής του οφειλέτη. Οι λύσεις αυτές μπορεί να είναι η ρύθμιση ή η οριστική διευθέτηση της οφειλής. Λύση ρύθμισης είναι π.χ. η επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής του δανείου, η μειωμένη δόση, η καταβολή μόνο τόκων, ο διαχωρισμός της οφειλής, η διαγραφή μέρους της συνολικής απαίτησης ή η αναδιοργάνωση της επιχείρησης, ώστε να καταστεί βιώσιμη.
Αντίθετα ως λύση οριστικής διευθέτησης ορίζεται οποιαδήποτε μεταβολή του είδους της συμβατικής σχέσης μεταξύ Τράπεζας και δανειολήπτη ή ο τερματισμός της, με στόχο την οριστική τακτοποίηση της απαίτησης του πιστωτικού ιδρύματος έναντι του δανειολήπτη. Η λύση αυτή μπορεί να συνδυάζεται με παράδοση (εθελοντική) στην Τράπεζα των ακινήτων επί των οποίων έχει συσταθεί εμπράγματη ασφάλεια για τη μείωση του συνόλου της απαίτησης ή ακόμα και με οικειοθελή εκποίηση των ακινήτων επί των οποίων έχει συσταθεί εμπράγματη ασφάλεια προς τακτοποίηση της απαίτησης, καθώς και η μετατροπή της σύμβασης σε ενοικίαση ή χρηματοδοτική μίσθωση.
Η λύση που θα επιλεγεί θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την οικονομική κατάσταση του δανειολήπτη, εφόσον πρόκειται για φυσικό πρόσωπο, δηλαδή τα εισοδήματά του, τα ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία, τις λοιπές οφειλές και το εναπομένον εισόδημα για την κάλυψη του ελαχίστου επιπέδου «εύλογων δαπανών διαβίωσης», ενώ για τη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής θα συνεκτιμάται και το ποσό που θα ελάμβαναν οι πιστωτές σε περίπτωση αναγκαστικής εκτέλεσης, «λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες υγείας, κοινωνικούς κλπ, που θα μπορούσαν να επηρεάσουν ουσιωδώς την ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη».
Σε συνεργάσιμο δανειολήπτη για τον οποίο τεκμηριώνεται ιδιαίτερη οικονομική δυσχέρεια, δηλαδή εισόδημα μικρότερο από το ελάχιστο επίπεδο των «ευλόγων δαπανών διαβίωσης» και απουσία ρευστοποιήσιμων περιουσιακών στοιχείων δικών του, της συζύγου ή των τέκνων του, πλην της κατοικίας, στην οποία ο δανειολήπτης διαμένει και η αντικειμενική αξία της οποίας δεν υπερβαίνει συγκεκριμένο όριο, η Τράπεζα προτείνει:
• είτε λύση μακροχρόνιας ρύθμισης για το χρονοδιάγραμμα και το ύψος των καταβλητέων δόσεων της οποίας λαμβάνονται υπόψη όλοι οι προφανείς παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη (όπως τυχόν υψηλό ποσοστό αναπηρίας)
• είτε, αν έχει εξεταστεί αλλά έχει αποκλειστεί τέτοια λύση ως μη «κατάλληλη», πρόταση οριστικής διευθέτησης, συνεκτιμώντας για την επιλογή της και στην περίπτωση αυτή τα ειδικά χαρακτηριστικά του δανειολήπτη και ιδίως αν παράλληλα με την οικονομική δυσχέρεια συντρέχουν προβλήματα υγείας. Σε περίπτωση που η σχετική λύση οριστικής διευθέτησης περιλαμβάνει εκποίηση της κατοικίας με εκτιμώμενη, από πιστοποιημένο εκτιμητή, τιμή ρευστοποίησης μικρότερη της οφειλής, η λύση προβλέπει διευκόλυνση αποπληρωμής της εναπομένουσας οφειλής.
Ο Κώδικας εξαιρεί από τις υποχρεώσεις που προβλέπει όσους οφειλέτες έχουν κάνει αίτηση για την ένταξή τους στον εξωδικαστικό μηχανισμό ή αίτηση πτώχευσης. Επίσης εξαιρεί:
α) Απαιτήσεις από συμβάσεις που έχουν ήδη καταγγελθεί πριν από την 1.1.2015.
β) Απαιτήσεις έναντι δανειολήπτη που δεν υπερβαίνουν:
1. το ποσό των 1.000 ευρώ, στην περίπτωση απαιτήσεων έναντι δανειοληπτών φυσικών προσώπων, υπολογιζόμενο ως το άθροισμια των οφειλών του δανειολήπτη προς το ίδρυμα ή
2. το ποσό των 5.000 ευρώ, σε περιπτώσεις δανειοληπτών νομικών προσώπων – πολύ μικρών επιχειρήσεων, υπολγιζόμενο ως το άθροισμα των οφειλών του δανειολήπτη προς το ίδρυμα.
γ) Απαιτήσεις έναντι νομικών προσώπων που δεν αποτελούν πολύ μικρές επιχειρήσεις.
