Συνεχίστηκαν κατά τη διάρκεια του δεύτερου εξαμήνου του 2014 τα σημάδια σταθεροποίησης στην αγορά γραφείων και καταστημάτων των δύο μεγάλων αστικών κέντρων, της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, καθώς, σύμφωνα με φορείς της αγοράς, ο κύκλος της καθόδου των τιμών πώλησης και των ενοικίων δείχνει να έχει ολοκληρωθεί. Πλέον η αγορά έχει εισέλθει σε μια μεταβατική περίοδο, όπου ναι μεν οι τιμές είναι σχετικά σταθερές (με ελαφρώς πτωτικές τάσεις πάντως), ωστόσο απουσιάζουν επί του παρόντος οι συνθήκες εκείνες που θα τροφοδοτούσαν έναν νέο κύκλο ανόδου.
Σταθεροποίηση ενοικίων
Σύμφωνα με σχετική έρευνα της Δανός – BNP Paribas Real Estate, η αγορά γραφείων στην Αθήνα καταγράφει σταθεροποιητικές τάσεις, με τις τιμές των ενοικίων για χώρους γραφείων πρώτης κατηγορίας (υψηλής ποιότητας κτίρια σε μεγάλους οδικούς άξονες) να κυμαίνονται μεταξύ 8 ευρώ/τ.μ. και 14 ευρώ/τ.μ. ανάλογα με την περιοχή. Σύμφωνα με την εταιρεία παροχής υπηρεσιών ακινήτων, μεγάλοι άξονες, όπως αυτός της Λ. Συγγρού, κατέγραψαν μια μικρή υστέρηση της σχετικής δραστηριότητας ενοικιάσεων, με αποτέλεσμα να σημειωθεί και μια μικρή πτώση των τιμών, ενώ σε άλλες περιοχές, όπως π.χ. στην Κηφισίας, η δραστηριότητα ήταν περισσότερο έντονη. Αυτό βέβαια δεν αναιρεί το γεγονός ότι η επιχειρηματική δραστηριότητα, από την οποία άλλωστε τροφοδοτείται και η ζήτηση στην αγορά γραφείων, παραμένει σε πολύ χαμηλό επίπεδο.
Σημειωτέον ότι πάνω από 1.000 εταιρείες τελούν υπό καθεστώς χρεοκοπίας, τη στιγμή μάλιστα που και ο τραπεζικός κλάδος βρίσκεται σε τροχιά συγκέντρωσης, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο αριθμός των κενών γραφείων. Από την άλλη πλευρά πάντως, εκδηλώνεται και εντονότερη ζήτηση από εταιρείες οι οποίες επιχειρούν να μετακινηθούν σε καλύτερους γραφειακούς χώρους, επωφελούμενες από το χαμηλό κόστος ενοικίασης.
Σύμφωνα με την πρόσφατη ετήσια έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος, συνολικά, οι τιμές των γραφείων πανελλαδικά έχουν υποχωρήσει κατά 31,6% από το πρώτο εξάμηνο του 2010 έως το πρώτο εξάμηνο του 2014, χωρίς ιδιαίτερες αποκλίσεις από περιοχή σε περιοχή. Κατά την ίδια περίοδο, τα ενοίκια γραφείων έχουν μειωθεί κατά 26,9%, ενώ ειδικά στο Λεκανοπέδιο Αθηνών, η πτώση των τιμών ενοικίασης αγγίζει το 29,6%.
Μάλιστα, η ΤτΕ εκτιμά ότι οι τιμές θα συνεχίσουν να υποχωρούν καθώς το επίπεδο των νέων μισθώσεων είναι αισθητά χαμηλότερο από το αντίστοιχο των υφιστάμενων (παλαιών) συμβάσεων, τη στιγμή μάλιστα που οι επαναδιαπραγματεύσεις ενοικίων και η αυξανόμενη προσφορά γραφειακών χώρων βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη.
Στην αγορά γραφείων της Θεσσαλονίκης, η ζήτηση για ενοικίαση γραφείων παραμένει χαμηλή, με τις νέες συμφωνίες ενοικίασης να είναι περιορισμένες. Ταυτόχρονα, η βασική δραστηριότητα αφορά τις επαναδιαπραγματεύσεις υφιστάμενων συμβολαίων, με στόχο τη μείωση του ενοικίου. Η ζήτηση στη Θεσσαλονίκη αφορά κυρίως γραφεία της τάξεως των 100 – 200 τ.μ., προερχόμενη από ελεύθερους επαγγελματίες.
Επιπλέον, δυσκολίες καταγράφονται και στην απορρόφηση γραφειακών χώρων στα σύγχρονα ακίνητα της ανατολικής πλευράς της Θεσσαλονίκης (π.χ. Ανδριανουπόλεως). Η μεικτή χρήση τους αποτρέπει αρκετές εταιρείες από την τοποθέτησή τους στα εν λόγω κτίρια, καθώς επιθυμούν κτίρια αμιγούς γραφειακής χρήσης.
Αγορά καταστημάτων
Αντίστοιχα, στην αγορά των καταστημάτων, που είναι κι εκείνη που δέχθηκε το ισχυρότερο πλήγμα από την οικονομική κρίση, υπήρξε μια βελτίωση της κινητικότητας, καθώς μεγάλες αλυσίδες επιχείρησαν να διευρύνουν την παρουσία τους, επωφελούμενες από τις ιστορικά χαμηλές τιμές ενοικίασης, κάτι που εντοπίζεται τόσο στην Αθήνα όσο και στη Θεσσαλονίκη. Σύμφωνα με την εταιρεία Δανός, η απορρόφηση των κενών εμπορικών καταστημάτων στο Λεκανοπέδιο ενισχύθηκε, καθώς αυξήθηκαν οι νέες ενοικιάσεις. Πάντως, η τάση που καταγράφεται την τελευταία διετία αφορά τη στροφή προς τις δευτερεύουσες αγορές. Για παράδειγμα, σε αγορές όπως αυτή της Νέας Σμύρνης και του Χαλανδρίου, τα κενά καταστήματα είναι ελάχιστα. Πλέον, το φαινόμενο αυτό έχει αρχίσει να εκδηλώνεται και στις κύριες εμπορικές οδούς, αρχής γενομένης από την οδό Ερμού, τους δρόμους του Κολωνακίου και τη Γλυφάδα, όπου πραγματοποιήθηκαν σημαντικές νέες μισθώσεις.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, στα καταστήματα, η συνολική μείωση των τιμών πώλησης κατά την περίοδο 2010-2014 αγγίζει το 28,8% πανελλαδικά (30,5% για την Αθήνα), ενώ τα ενοίκια έχουν καταγράψει απώλειες της τάξεως του 31% (31,6% στην Αθήνα).
Αγορά Θεσσαλονίκης
Ανάλογη εικόνα καταγράφει και η αγορά εμπορικών καταστημάτων στη Θεσσαλονίκη. Από τις σημαντικότερες κινήσεις ήταν η λειτουργία νέου καταστήματος της αλυσίδας H&M στη συμβολή των οδών Τσιμισκή και Κομνηνών. Πρόκειται για το πρώτο κατάστημα της H&M στη Θεσσαλονίκη, το οποίο μάλιστα περιλαμβάνει και τμήμα επίπλων. Επιπλέον, τα πολυκαταστήματα Attica εγκαινίασαν τον νέο τους χώρο στην οδό Τσιμισκή, στον οποίο φιλοξενούνταν η αλυσίδα Fokas. Πρόκειται για κτίριο επιφάνειας 7.000 τ.μ. το οποίο ανακατασκευάστηκε πλήρως αντί ποσού 10 εκατ. ευρώ. Συνολικά, η εταιρεία Δανός κάνει λόγο για σταθεροποίηση των τιμών των ενοικίων, καθώς μάλιστα μειώνεται σταθερά ο δείκτης διαθεσιμότητας κενών καταστημάτων στους βασικούς εμπορικούς δρόμους της Θεσσαλονίκης.
