Ηταν λίγο μετά τις 4 το απόγευμα της 31ης Οκτωβρίου όταν ακούστηκαν δύο πυροβολισμοί πίσω από την ορθόδοξη εκκλησία της Λυών. Ενας μαυροφορεμένος άνδρας βγήκε από την πύλη της εκκλησίας και χωρίς να κοιτάξει πίσω του απομακρύνθηκε με γοργό βήμα. Την ίδια στιγμή ακούστηκαν οι κραυγές κάποιου που φώναζε «βοήθεια». Με δυσκολία κατάφερε να περπατήσει μέχρι τον δρόμο και εκεί κατέρρευσε αιμόφυρτος. Για καλή του τύχη, ένα περιπολικό τον εντόπισε και τον μετέφερε αμέσως στο νοσοκομείο.
Οταν συνειδητοποίησαν πως ο 51χρονος ήταν ο Νικόλαος Κακαβελάκης –ο ιερέας της εκκλησίας–, στην αστυνομία σήμανε συναγερμός: Μόλις δύο ημέρες νωρίτερα είχε γίνει τρομοκρατική επίθεση σε άλλη εκκλησία στη Νίκαια και οι Αρχές φοβούνταν πως οι υποθέσεις συνδέονταν. Το εν λόγω έγκλημα, όμως, δεν είχε σε τίποτα να κάνει με τρομοκρατία. Η έρευνα που θα ακολουθήσει, πέρα από τα αληθινά κίνητρα, θα φέρει στην επιφάνεια τη βαθιά κρίση που βίωνε η ελληνική κοινότητα της Λυών την τελευταία δεκαετία και μια εκκλησία όπου διαρκώς γίνονταν καβγάδες και καταγράφονταν αλληλοκατηγορίες για σκάνδαλα.
Ο Νικόλαος Κακαβελάκης μετακόμισε στη Λυών από το Στρασβούργο στις αρχές του 2010 με την έγκυο τότε σύζυγό του, γεωργιανής καταγωγής. Μολονότι οι ορκισμένοι «εχθροί» του δηλώνουν σήμερα πως είχαν αισθανθεί εξαρχής πως θα δημιουργούσε προβλήματα με την αλαζονική στάση του, άλλα μέλη της κοινότητας που μίλησαν στην «Κ» θυμούνται πως είχαν αποκομίσει θετικές πρώτες εντυπώσεις. Ηταν νέος, σπουδαγμένος και έμοιαζε «μοντέρνος» – δεν φορούσε σχεδόν ποτέ ράσο, ήταν αθλητικός και ήλπιζαν πως θα προσείλκυε τους νεότερους της κοινότητας.
Τα πρώτα προβλήματα δημιουργήθηκαν όταν ζήτησε να ανακαινιστεί το διαμέρισμα πίσω από την εκκλησία, που ανήκει στην ελληνική κοινότητα, για να μείνει με την οικογένειά του. Σε αυτό το σημείο της ιστορίας ξεκινάει και η εμπλοκή του Ζαν-Μισέλ Δημοηλά, του πρώτου άνδρα που ανέκρινε η αστυνομία για την απόπειρα δολοφονίας. Πριν από δέκα χρόνια οι σχέσεις τους έμοιαζαν άριστες. Ο Δημοηλά, από τα παλαιότερα μέλη της κοινότητας και βαθιά θρησκευόμενος (είχε υπάρξει μοναχός), προσφέρθηκε να τον φιλοξενήσει όσο κάποια συνεργεία του (ο ίδιος αναλάμβανε ανακαινίσεις) θα ολοκλήρωναν το έργο. Στο συμβούλιο της ελληνικής κοινότητας, όμως, δυσανασχέτησαν όταν έμαθαν πως η ανακαίνιση κόστισε 37.800 ευρώ – χρήματα που με κόπο συγκέντρωναν για χρόνια τα μέλη. Ο ιερέας ισχυρίστηκε πως δεν είχε ζητήσει να γίνουν τόσες εργασίες και ο Δημοηλά παραξενεύτηκε που ουσιαστικά του φόρτωσε την ευθύνη για το κόστος.
Η πραγματική κόντρα, όμως, ξεκινάει όταν ο Δημοηλά θα δει ένα απόγευμα μια νεαρή κοπέλα να φεύγει κλαίγοντας από το διαμέρισμα του ιερέα. Του εκμυστηρεύεται πως ο ιερέας την πολιορκούσε για καιρό και πως μόλις την είχε παρενοχλήσει. Η κοπέλα ισχυρίστηκε αργότερα πως επρόκειτο για παρεξήγηση, αλλά ο Δημοηλά, που έχει στην κατοχή του την αναφορά της στην αστυνομία, φτιάχνει ένα ιστολόγιο και την αναρτά. Στο συγκεκριμένο τετρασέλιδο επίσημο έγγραφο η κοπέλα είχε περιγράψει με απίστευτες λεπτομέρειες την απρεπή συμπεριφορά του νεαρού κληρικού.
Εν τω μεταξύ, στην πρώτη γενική συνέλευση της ελληνικής κοινότητας αφότου ανέλαβε ο Κακαβελάκης, οι παρευρισκόμενοι αντιλαμβάνονται πως πολλά αλλάζουν: Κατ’ αρχάς ενημερώνονται πως η κοινότητά τους, ένας θεσμός ιδιαίτερα σημαντικός για τις περίπου 700 οικογένειες, βάσει καταστατικού δεν έπρεπε να θεωρείται πολιτιστικός σύλλογος, αλλά θρησκευτική οργάνωση. Για να γίνει κάποιος μέλος του Δ.Σ. θα έπρεπε να έχει πρώτα την έγκριση του μητροπολίτη Γαλλίας και για να είναι μέλος, να έχει κοινωνήσει και εξομολογηθεί. Στην κατάμεστη αίθουσα μια γυναίκα παίρνει τον λόγο και λέει αυτό που πολλοί σκέφτονται: «Αυτό δεν είναι δημοκρατία, είναι θεοκρατία».
Ο μητροπολίτης Γαλλίας Αδαμάκης δεν μοιάζει να πτοείται από τις αντιδράσεις και προτείνει για πρόεδρο τον Κακαβελάκη. «Πέρα από ιερέας και δάσκαλος των ελληνικών, εκλέγεται και πρόεδρος της κοινότητας με απόλυτη εξουσία στα πάντα. Και αυτό μόνο προβλήματα έφερε», εξηγεί στην «Κ» ένα από τα μέλη της κοινότητας.
Οι καταγγελίες και οι αποκλεισμοί πιστών
Η ομάδα που για χρόνια οργάνωνε τα μαθήματα ελληνικών θυμάται πως ο Κακαβελάκης γινόταν ολοένα και πιο δύσκολος στην επικοινωνία. Ηθελε να καταργηθούν αυτά που με κόπο είχαν στηθεί (βαθμίδες στα τμήματα ανάλογα με το επίπεδο) και όλα να γίνονται με τρόπο που ουδεμία σχέση είχε με τις οδηγίες του υπουργείου Παιδείας. Του αρκούσε τα παιδιά να έρχονται στον χώρο της εκκλησίας και να μιλούν ελληνικά παίζοντας πινγκ πονγκ. Οταν ο σύλλογος γονέων έφερε αντιρρήσεις, τους στέρησε τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν τον χώρο της εκκλησίας για τη διδασκαλία.
Στέλεχος του υπουργείου Παιδείας στην Αθήνα επιβεβαιώνει πως εκείνα τα χρόνια δεχόταν συνεχώς παράπονα για όσα συνέβαιναν. Παρότι δεν είχαν δώσει κάποια λύση, ξεκίνησαν να στηρίζουν παράλληλα και την ανεξάρτητη προσπάθεια των γονέων εκτός εκκλησίας.
Παράλληλα, μέλη της κοινότητας άρχισαν να παρατηρούν πως υπήρχε μια επικίνδυνη τάση να «απομακρύνονται» όσοι για κάποιο λόγο ήταν ανεπιθύμητοι ή είχαν εκφράσει κάποια αντίρρηση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο γιος του πρώην προέδρου της κοινότητας, που εκδιώχθηκε –χωρίς καν να το γνωρίζει– από το συμβούλιο του συλλόγου με τη δικαιολογία πως ήταν καθολικός. Στη συνέχεια αποκλείστηκαν όσοι δήλωναν άθεοι, αβάπτιστοι ή ήταν άλλης θρησκείας. Η κοινότητα όμως –και η εκκλησία– ήταν για όλους αυτούς ένας τόπος συνάντησης, ένας σύνδεσμος με το κομμάτι της ελληνικής τους ταυτότητας, και τους το στερούσαν.
Αυτά και άλλα πολλά έγραψαν σε μια σειρά επιστολών προς τον μητροπολίτη στο Παρίσι και προειδοποίησαν για το άσχημο κλίμα που είχε δημιουργηθεί, αλλά ουδέποτε έλαβαν απάντηση. Ο Δημοηλά σχεδόν εμμονικά άρχισε να συγκεντρώνει στοιχεία εναντίον του ιερέα. Ζητούσε να ανοιχθούν οι λογαριασμοί του, αναζητούσε το πού πήγαιναν τα χρήματα που έμπαιναν στα ταμεία του συλλόγου χωρίς αποδείξεις και έψαχνε την ακίνητη περιουσία του ιερέα στη Γαλλία και αλλού. Ο,τι έβρισκε, ακόμα και εάν ήταν ασήμαντο, το δημοσίευε στο ιστολόγιό του. Ακολούθησαν πολλές μηνύσεις και από τις δύο πλευρές (μία από αυτές εκδικάστηκε και ο Δημοηλά καταδικάστηκε για συκοφαντία).
Ο Κακαβελάκης, εξαγριωμένος από την κόντρα, πολεμούσε με το όπλο που θεωρούσε πως του ανήκε: την εκκλησία. Ενα μέλος θυμάται χαρακτηριστικά μια Μεγάλη Πέμπτη να αρνείται να τον κοινωνήσει επειδή δεν είχε εξομολογηθεί – στην πραγματικότητα είχε μάθει πως είχε και εκείνος στείλει επιστολές στη μητρόπολη. Η διαφωνία εξελίχθηκε σε τρικούβερτο καβγά μπροστά στους έκπληκτους πιστούς. Και δεν ήταν η μοναδική φορά. Υπάρχει βίντεο στο οποίο ο Κακαβελάκης φαίνεται να διώχνει από τον ναό με κλωτσιές τον Δημοηλά. Στην είσοδο κάποια περίοδο υπήρχαν άνδρες που λειτουργούσαν ως σωματοφύλακες και αποφάσιζαν ποιος μπορούσε να μπει και ποιος όχι. Δύο φορές επενέβη η αστυνομία και ανάγκασαν τον Κακαβελάκη να αποσύρει τον έλεγχο. Η κατάσταση, πλέον εκτός ελέγχου, είχε ως αποτέλεσμα ολοένα και λιγότεροι Ελληνες να πηγαίνουν στη λειτουργία. Στην τάξη των ελληνικών παρακολουθούσαν ελάχιστα παιδιά.
Λίγους μήνες πριν από την επίθεση, η σύζυγος του Κακαβελάκη μαζί με τα δύο παιδιά τους είχαν φύγει από το διαμέρισμά τους. Εκείνος παρέμεινε, αλλά τέλη Σεπτεμβρίου έπαψε να λειτουργεί στην εκκλησία και έμοιαζε προβληματισμένος. Ενα μήνα μετά, και αφού έγινε η επίθεση, η μητρόπολη θα ανακοινώσει πως είχε ήδη παραιτηθεί για να επιστρέψει ως ιερέας στον τόπο καταγωγής του, την Κρήτη. Ενα έγγραφο του υπουργείου Παιδείας, όμως, δείχνει πως αρχές Σεπτεμβρίου η θητεία του στη Γαλλία είχε ανανεωθεί.
Ο επίλογος
Οταν απορρίπτεται το σενάριο περί τρομοκρατίας, η αστυνομία στρέφεται στον Δημοηλά. Γρήγορα όμως αποδεικνύεται πως δεν είχε καμία σχέση. Οταν ο Κακαβελάκης ξυπνάει από το κώμα, ξέρει πολύ καλά ποιος τράβηξε τη σκανδάλη: ένας Γεωργιανός που ανήκε στο φιλικό του περιβάλλον. Ο λόγος; Η εξωσυζυγική σχέση που διατηρούσε ο ιερέας με τη σύζυγό του. Ο άνδρας ομολογεί και η υπόθεση κλείνει. Ο Κακαβελάκης μεταφέρεται σε κέντρο αποκατάστασης και η μητρόπολη ορίζει προσωρινό αντικαταστάτη. Καλείται όμως έπειτα από χρόνια αδιαφορίας να διαχειριστεί τη διαταραγμένη σχέση της κοινότητας με την εκκλησία της.
Η διοίκηση της μητρόπολης, του συλλόγου, αλλά και ο Κακαβελάκης δεν θέλησαν να μιλήσουν στην «Κ» για το συγκεκριμένο θέμα. Πριν από λίγες ημέρες, ο ίδιος ο ιερέας δημοσίευσε στα κοινωνικά δίκτυα μια ευχαριστήρια επιστολή προς όσους προσευχήθηκαν για την ανάρρωσή του, μαζί ανάρτησε και ένα λαϊκό ελληνικό τραγούδι με τίτλο «Η ζωή συνεχίζεται».
