Οταν στη Μητρόπολη Ζακύνθου ενημερώθηκαν για ένα νέο σχέδιο νόμου του υπουργείου Τουρισμού, η αντίδρασή τους ήταν άμεση. Ο μητροπολίτης Δωδώνης (τέως Ζακύνθου) Χρυσόστομος ταξίδεψε στην Αθήνα για να συναντήσει τον υπουργό Χάρη Θεοχάρη. Με το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου, του είπε, ένας σύμμαχός τους, η κυβέρνηση, στρεφόταν εναντίον τους. Τα τελευταία χρόνια, και παρότι δεν είναι πλέον επικεφαλής της Μητρόπολης, ο κ. Χρυσόστομος πρωτοστατεί στη διαμάχη για την πώληση μεγάλης έκτασης σε εταιρεία συμφερόντων του εμίρη του Κατάρ. Για τις ανάγκες του «αγώνα» έχει ο ίδιος επισκεφθεί το Μέγαρο Μαξίμου, γραφεία υπουργών, έχει φθάσει μέχρι γραφεία ανώτατων δικαστικών λειτουργών. Ετσι και τώρα, βρισκόταν για δεύτερη φορά στο γραφείο του υπουργού κ. Θεοχάρη. Η συνάντησή τους όμως δεν πήγε καλά. «Ο υπουργός ετοιμάζει, εν αγνοία μας, ένα φορέα διαχείρισης και εκμετάλλευσης της δικής μας περιουσίας», έγραψε σε επιστολές με δεκάδες αποδέκτες, από το γραφείο του πρωθυπουργού μέχρι ισχυρούς ομογενείς στην Αμερική. Ο ίδιος είναι πεπεισμένος πως ο φορέας είναι δούρειος ίππος των Καταριανών: μια προσπάθεια για να «ξεκλειδώσει» η επένδυση που ο ίδιος προσπαθεί να μπλοκάρει.
Δημόσια περιουσία
Από την πλευρά τους, στελέχη του υπουργείου Τουρισμού μίλησαν στην «Κ» για τα σχέδια και το όραμα του νέου φορέα. Διευκρινίζουν πως η έκταση που θα διαχειρίζεται αφορά αποκλειστικά δημόσια περιουσία, δεν έχει να κάνει με τους Καταριανούς και πως τα έργα είναι απολύτως απαραίτητα για την ασφάλεια και την αξιοποίηση του Ναυαγίου. Η «Κ» μίλησε με όλους τους εμπλεκομένους και ξετυλίγει την ιστορία μιας πολυετούς διαμάχης.
Το καλοκαίρι του 2013, ένα ελικόπτερο προσγειώθηκε στο πλάτωμα πάνω από το φημισμένο Ναυάγιο. Οι Καταριανοί που αποβιβάστηκαν από το ελικόπτερο αγόρασαν κρασί και μέλι από τους πάγκους που είναι στημένοι εκεί και κατέβηκαν να δουν την παραλία όπου το 1980 ξεβράστηκε το διάσημο πλέον τσιγαράδικο πλοίο. Εκείνο το διάστημα είχαν ήδη ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τον κ. Γιώργο Χάρο για να αγοράσουν μια έκταση 14.500 στρεμμάτων γύρω από την περιοχή του Ναυαγίου.
Η οικογένειά του, των Φλαμπουριάρηδων, είχε στην κυριότητά της μια αχανή έκταση από τους Ενετούς. Μετά την ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα, η πολιτεία έκανε δεκτούς τους συγκεκριμένους τίτλους. Οταν ο κ. Χάρος κληρονόμησε την έκταση από τη θεία του, ξεκίνησε ενεργά να αναζητεί αγοραστή. Κάποια στιγμή και ο ίδιος ο μητροπολίτης Δωδώνης –τότε Ζακύνθου– Χρυσόστομος του είχε κάνει πρόταση εκ μέρους της Μητρόπολης να αγοράσει ένα κομμάτι της έκτασης. Ο κ. Χάρος, όμως, δεν το είχε δεχθεί.
Το 2013 ένας καλός του φίλος τον έφερε σε επαφή με τους Καταριανούς που είχαν ήδη επενδύσει στην Ελλάδα και αναζητούσαν μια ακόμη μεγάλη έκταση σε νησί του Ιονίου. Ο κ. Χάρος το μόνο που γνώριζε για την εταιρεία ΠΙΝΑΜΑ που θα εμφανιζόταν στο συμβόλαιο ήταν πως είναι συμφερόντων του εμίρη του Κατάρ, πως σκόπευε να κάνει μια μεγάλη τουριστική επένδυση και πως ήθελε να την προχωρήσει γρήγορα. Οι διαπραγματεύσεις και ο έλεγχος των τίτλων κράτησαν 14 μήνες. Τον Μάιο του 2014 υπογράφηκε το συμβόλαιο: Με αντικειμενική αξία 17 εκατ. ευρώ, ο κ. Χάρος εισέπραξε 9 εκατομμύρια. Το τοπογραφικό σχεδιάγραμμα που συμπεριλήφθηκε στο συμβόλαιο ήταν όμως πρόχειρα φτιαγμένο. Οσοι το πήραν στα χέρια τους βρήκαν λάθη: Είχε μέσα και ιδιοκτησίες άλλων. Κατοίκων αλλά και της Μητρόπολης. Δημιουργήθηκε αυτομάτως ένταση στο νησί και η Εισαγγελία Πρωτοδικών Ζακύνθου σχημάτισε αυτεπαγγέλτως δικογραφία (η οποία τέθηκε τελικά στο αρχείο). Τότε, όσοι διαμαρτύρονταν, δεν αμφισβητούσαν την ιδιοκτησία του κ. Χάρου στην περιοχή, αλλά θεωρούσαν πως μαζί με τις δικές του εκτάσεις είχε πουλήσει και τη δική τους περιουσία.
Τον Νοέμβριο του 2014, η Ιερά Μητρόπολη Ζακύνθου, από κοινού με την Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Κρημνών, κατέθεσε μηνυτήρια αναφορά στην εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, αγωγή και ασφαλιστικά μέτρα. Τα μέτρα έγιναν δεκτά και τα επόμενα χρόνια οι δύο πλευρές βρέθηκαν στα δικαστήρια.
Σύμφωνα με την πλευρά των αγοραστών, από την πρώτη στιγμή είχαν διαμηνύσει σε όλους τους εμπλεκομένους πως θα διορθώνονταν τα όποια λάθη του τοπογραφικού. Και πράγματι αναγνωρίστηκαν κάποια, όπως για παράδειγμα πως κάποια στρέμματα ανήκουν στο μοναστήρι – αν και ακόμα δεν έχουν κατατεθεί στο υποθηκοφυλακείο.
Πάντως, ήταν πλέον σε όλους ξεκάθαρο κάτι που είχε δημιουργήσει αρχικά μεγάλη αναστάτωση: πως στο συμβόλαιο ουδέποτε είχε συμπεριληφθεί η παραλία αλλά και το πλάτωμα πάνω από το Ναυάγιο.
Η πρόταση της Μητρόπολης Ζακύνθου για την περιοχή
Η ένταση παρά τις διευκρινίσεις και τις τροποποιήσεις δεν αποκλιμακώθηκε. Οι Καταριανοί περνούν στην αντεπίθεση. Το 2017, ο τότε υπουργός Εθνικής Αμυνας Πάνος Καμμένος, σχολιάζοντας στη Βουλή την επένδυση, είπε πως σε ταξίδι του στο Κατάρ, του εκμυστηρεύτηκαν ότι «ιερέας ζήτησε μετρητά και μια βίλα δώρο για να μην απαγορεύσει την επένδυση». Ο κ. Χρυσόστομος δήλωσε τότε πως πρόκειται για μεθοδεύσεις, πως αντιθέτως ο ίδιος είχε δεχθεί μέχρι και προσωπικά απειλές στο τηλέφωνό του για τις οποίες είχε ήδη απευθυνθεί στις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες. Είχε καταγγείλει βέβαια ότι πράγματι υπήρχαν άλλοι ιερείς οι οποίοι είχαν διαπραγματευτεί με τους Καταριανούς ή που τους συμπαρίστανται, ζητώντας ανταλλάγματα.
Με την αλλαγή της κυβέρνησης, οι Καταριανοί θα ξεκινήσουν νέο γύρο επαφών προσπαθώντας να ξεμπλοκάρουν την επένδυση. Εχουν άλλωστε καλά νέα: Το 2018 το Πολυμελές Πρωτοδικείο Ζακύνθου αποφάσισε πως το συμβόλαιο της αγοραπωλησίας είναι έγκυρο. Το φθινόπωρο του 2019 η αντεισαγγελέας Πρωτοδικών ζητεί να παυθεί και η ποινική τους δίωξη. Ολοι θεωρούν πως η υπόθεση θα κλείσει. Ο Αδωνις Γεωργιάδης κανονίζει συναντήσεις με τους τοπικούς φορείς και προσπαθεί να βρει συμβιβαστική λύση. «Είναι υποχρέωσή μου να δίνω στους επενδυτές ασφάλεια δικαίου. Πως δεν θα έρθουν στη χώρα μου να μπλέξουν αλλά να κάνουν την επένδυση που θέλουν εάν είναι νόμιμη», θα πει στη Βουλή.
Ο μητροπολίτης Ζακύνθου και ο μητροπολίτης Δωδώνης όμως δεν το βάζουν κάτω. Θεωρώντας πως έχουν το δίκαιο με το μέρος τους, ταξιδεύουν στην Αθήνα και αρχές Νοεμβρίου κάνουν μια σειρά κρίσιμων επαφών με ανώτατους δικαστικούς λειτουργούς αλλά και την ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης. Τις ίδιες ημέρες υποβάλλουν προσφυγή. Οκτώ μήνες αργότερα, το βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών εκπλήσσει ακόμα και τους ίδιους. Η έκταση στο σύνολό της, αναφέρει το βούλευμα, ουδέποτε ανήκε στον Χάρο. Η οικογένειά του δεν είχε την κατοχή αλλά τη διαχείριση. Η υπόθεση φτάνει στον εισαγγελέα Διαφθοράς και τον Δεκέμβριο οι κατηγορούμενοι καλούνται (ξανά) για ανάκριση.
Οι εκδηλώσεις
Το βούλευμα βέβαια αφορά μόνο το ποινικό μέρος και δεν θίγει στην πραγματικότητα το ιδιοκτησιακό καθεστώς. Παρ’ όλα αυτά η Μητρόπολη θεωρεί πως είναι μια μεγάλη νίκη και πως είναι θέμα χρόνου να δικαιωθεί.
Εχουν ήδη ξεκινήσει μια μελέτη αξιοποίησης της περιοχής που θεωρούν πως τους ανήκει. Κυρίως του πλατώματος, 30 στρεμμάτων, ακριβώς πάνω από το Ναυάγιο που είχε εξαρχής εξαιρεθεί από το συμβόλαιο. Διοργανώνουν εκδηλώσεις για να παρουσιάσουν τη μελέτη σε όλους τους φορείς του νησιού και πέρυσι τον Φεβρουάριο, επισκέπτονται τον υπουργό Τουρισμού για να την παρουσιάσουν με τρισδιάστατες απεικονίσεις. Ο μητροπολίτης Χρυσόστομος παίρνει τον λόγο και μιλάει με πάθος για το όραμά του: ένα θεματικό πάρκο, με πάρκινγκ, διοικητικές υπηρεσίες, εστιατόριο, αίθουσες εκδηλώσεων, πωλητήρια και εκδοτήριο εισιτηρίων για το κεντρικό κομμάτι της επένδυσης, μια εξέδρα στη θέα του Ναυαγίου, μια εντυπωσιακή γυάλινη πλατφόρμα (skywalk την είχαν ονομάσει) 20 μέτρων που θα αιωρείται με ασφάλεια στο απόλυτο κενό. Πέρα από το ναυάγιο, του εξήγησε, θα υπήρχε η δυνατότητα για τους επισκέπτες να περιηγηθούν και να εξερευνήσουν τα ιστορικά μοναστήρια της ευρύτερης περιοχής. Ο κ. Θεοχάρης τον ακούει, ο ιεράρχης του αφήνει τον φάκελο και επιστρέφει στη Ζάκυνθο. Θεωρεί πως είναι θέμα χρόνου να ξεκινήσει η υλοποίηση της πρότασής τους.
Λίγους μήνες αργότερα, ένας υπάλληλος της ΚΕΔΕ τηλεφωνεί στη Μητρόπολη και τους προειδοποιεί πως υπάρχει ένα σχέδιο νόμου που τους αφορά. Συγκεκριμένα, τους λέει πως πρόκειται να δημιουργηθεί ένας φορέας στον οποίο όμως εκείνοι δεν είναι μέσα. Ο μητροπολίτης εξαγριώνεται…
Το σχέδιο νόμου και οι αντιδράσεις
Στελέχη του υπουργείου Τουρισμού εξήγησαν στην «Κ» πως πράγματι υπάρχει αυτό το σχέδιο νόμου, το οποίο όμως δεν έχει ακόμα βγει καν σε δημόσια διαβούλευση. Αφορά τη δημιουργία ενός φορέα με την επωνυμία «Ναυάγιο Ζακύνθου Α.Ε.» και ο σκοπός του θα είναι μια σειρά δράσεων, αποκλειστικά όμως στη δημόσια γη. Συγκεκριμένα στην παραλία του Ναυαγίου και στον αιγιαλό. Οι δράσεις έχουν να κάνουν με θέματα ασφάλειας αλλά και καλύτερης προβολής του τουριστικού προορισμού. «Πέρα από τα ατυχήματα που έχουν συμβεί από τον γκρεμό, υπάρχει και ο φόβος για ατυχήματα γύρω από το τσιγαράδικο», σημειώνουν. Το όραμα, εξηγούν, είναι το αξιοθέατο να βαφτεί (με ειδικές μπογιές στο χρώμα της σκουριάς), να στηριχθεί και να αναστηλωθεί ώστε να είναι ακόμα και επισκέψιμο. Με μια σκάλα να μπορεί ο επισκέπτης να μπει σε τρεις χώρους και στη γέφυρα.
Τονίζουν πως η δημιουργία του φορέα δεν έχει καμία σχέση με τους Καταριανούς, αλλά είναι απαραίτητη για να βρίσκονται –και να υλοποιούνται– με ταχύτητα οι λύσεις σε μια περιοχή όπου τοπικά συμφέροντα συγκρούονται εδώ και χρόνια, αποτρέποντας κάθε είδους παρέμβαση για την προστασία του σύγχρονου αυτού «μνημείου».
Πράγματι, η «Κ» έχει στην κατοχή της μια σειρά εγγράφων (από το 1998 μέχρι σήμερα) που δείχνουν πως το πλάτωμα αποτελεί μήλον της Εριδος μεταξύ της τοπικής κοινότητας και της Eκκλησίας αλλά και ότι η συγκεκριμένη έκταση έχει κριθεί –τελεσίδικα– αναδασωτέα και δασική. Στο πλάτωμα υπάρχουν αυθαίρετες κατασκευές και αποφάσεις να κατεδαφιστούν ή να απομακρυνθούν: Συγκεκριμένα, έχει χτιστεί τη δεκαετία του ’90 μια ταβέρνα (για την οποία η Μητρόπολη είχε αρχικά πάρει άδεια από τη ναοδομία για να δημιουργήσει πνευματικό κέντρο και στη συνέχεια ζήτησε από την πολεοδομία αλλαγή χρήσης) αλλά και μια εξέδρα από μπετόν που έφτιαξε επίσης η Eκκλησία και ο ΕΟΤ έκρινε επικίνδυνη. Υπάρχουν ακόμη αποφάσεις να σταματήσει η Μητρόπολη την παράνομη μίσθωση πάγκων που διατηρούν μικροπωλητές στο πλάτωμα.
Από το υπουργείο Τουρισμού δεν θέλησαν να πάρουν θέση για το ιδιοκτησιακό καθεστώς του πλατώματος παρότι, όπως λένε, είναι ενήμεροι για όλες τις δικαστικές υποθέσεις. Οπως τονίζουν όμως, τον φορέα δεν τον αφορά σε ποιον ανήκει η συγκεκριμένη έκταση, αφού δεν πρόκειται να κάνουν κανένα έργο σε αυτήν. Οσο για την απόφασή τους να μη συμπεριληφθεί η Μητρόπολη στο διοικητικό συμβούλιο του φορέα –κάτι που ζητεί επίμονα ο δεσπότης– επιμένουν πως δεν μπορεί να έχει σχέση η Εκκλησία με τα εμπορικά και τουριστικά θέματα, αλλά τονίζουν πως ο φορέας σκοπεύει να συνεργαστεί με τη Μητρόπολη για την προβολή των μοναστηριών στην ευρύτερη περιοχή.
Αγώνας… πέντε αιώνων
Από τη Μητρόπολη, εμμένουν στις θέσεις τους. Τόσο για το ιδιοκτησιακό καθεστώς του πλατώματος (ισχυρίζονται πως έχουν τίτλους ιδιοκτησίας και εάν χρειαστεί θα τους παρουσιάσουν) αλλά και για τον αγώνα που, όπως λένε, δίνουν εδώ και… πέντε αιώνες: «Το μοναστήρι μας αποτελεί από τότε θεματοφύλακα μιας ιστορικής παράδοσης. Σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να δεχθούμε έναν φορέα διαχείρισης της περιοχής ερήμην μας», καταλήγουν. Οπως φαίνεται, ένα νέο κεφάλαιο στη διαμάχη γύρω από το Ναυάγιο ξεκινάει.
