«Στα βαμβάκια θα ξεκινούσα από τις 25 Σεπτεμβρίου και θα δούλευα μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου. Φέτος δεν έκανα ούτε ένα μεροκάματο». Κλειστές επιχειρήσεις, λιγότερα μεροκάματα και ανασφάλεια: αυτό είναι το νέο εργασιακό τοπίο όπως διαμορφώνεται μετά τις καταστροφικές πλημμύρες στη Θεσσαλία, ένα δυσοίωνο τοπίο στο οποίο καλείται να επιβιώσει ο 38χρονος Χρήστος Τσέλιος, γεωπόνος με έδρα την Καρδίτσα. Οπως αναφέρει, μιλώντας στην «Κ», με βάση τους τελευταίους υπολογισμούς του, έχασε περίπου 3.000 ευρώ εισόδημα που θα προερχόταν από την εργασία του στα εκκοκκιστήρια βάμβακος και τη συγκομιδή βιομηχανικής ντομάτας.
Από 5.900 έως και 17.700 θέσεις εργασίας ενδέχεται να χαθούν στους τομείς της αγροτικής/κτηνοτροφικής και βιομηχανικής παραγωγής στην Περιφέρεια Θεσσαλίας έως το 2025.
Ο νεαρός γεωπόνος δεν είναι ο μοναδικός που είδε την εργασία του να συρρικνώνεται. To Παρατηρητήριο Τεχνολογιών και Αναλύσεων για την Εργασία και την Ανθεκτικότητα στον Μεσογειακό Ευρωπαϊκό Νότο, του Πανεπιστημίου Αιγαίου* εκτιμά πως μέχρι και το 2025 ενδέχεται να χαθούν από 5.900 έως και 17.700 θέσεις εργασίας στους τομείς της αγροτικής/κτηνοτροφικής και βιομηχανικής παραγωγής στην Περιφέρεια Θεσσαλίας. «Αυτό σημαίνει πως θα έχουμε μια αύξηση των ανέργων από 10% έως 30%», δηλώνει ο Στέλιος Γκιάλης, αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα Γεωγραφίας και συντονιστής του Εργαστηρίου Γεωγραφίας της Εργασίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Η απώλεια των θέσεων αυτών θα έχει σημαντικές συνέπειες σε μια περιφέρεια που έχει ταλιπωρηθεί ήδη από την οικονομική κρίση αλλά και προηγούμενες καταστροφές, όπως ο «Ιανός».
Χρησιμοποιώντας μοντέλα που χρησιμοποιούνται διεθνώς αλλά και μοντέλα που έχει αναπτύξει το ίδιο, το Παρατηρητήριο μελέτησε τις επιπτώσεις ενός τέτοιους καταστροφικού φυσικού φαινομένου στην εργασία. Στην έκθεση που εξέδωσε υπογράμμισε τη σημασία της αγροτικής παραγωγής στην απασχόληση στη Θεσσαλία και στο συνολικό οικονομικό περιβάλλον στο οποίο συνέβη το φαινόμενο αυτό.
Ακτινογραφία Θεσσαλίας
Η Θεσσαλία είναι η τρίτη περιφέρεια σε μέγεθος αγοράς εργασίας, με 256.500 εργαζομένους, μετά την Αττική και την Κεντρική Μακεδονία. Παρά τις τάσεις αναιμικής ανάκαμψης της τελευταίας πενταετίας, δεν κατάφερε ποτέ να επανέλθει πλήρως μετά την οικονομική κρίση, και στην περιοχή χάθηκαν οριστικά περισσότερες από 35.000 θέσεις εργασίας από το 2008 μέχρι σήμερα. Παρά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει, ο κ. Γκιάλης σημειώνει πως αποτελεί παράδειγμα περιφέρειας με σχετικά ισορροπημένη παραγωγική δομή για τα ελληνικά δεδομένα, καθώς την ίδια στιγμή που άλλες περιοχές στρέφονται κυρίως στις υπηρεσίες, η Θεσσαλία διατηρεί μια ισχυρή αγροτική παραγωγή και βιομηχανία, ενώ παράλληλα απασχολεί κόσμο σε κλάδο υπηρεσιών, στον τουρισμό, στο εμπόριο και στον δημόσιο τομέα. «Η Θεσσαλία έχει υποστεί μια ζημιά που μπορεί να πλήξει αυτό τον ισορροπημένο της χαρακτήρα και πρέπει να την προστατεύσουμε», τονίζει. Το πλήγμα των πλημμυρών είναι σκληρό στην απασχόληση στην περιοχή, καθώς ένας στους τρεις εργαζομένους απασχολείται στον πρωτογενή ή τον δευτερογενή τομέα. Ο αναπληρωτής καθηγητής εξηγεί πως ο αγροτικός τομέας έχει και πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα στην περιοχή, καθώς εκτιμάται πως για κάθε τρεις θέσεις εργασίας στον αγροτικό/κτηνοτροφικό τομέα προστίθεται μία θέση εργασίας στη βιομηχανία, η οποία επίσης σε μεγάλο βαθμό στην περιοχή στηρίζεται στη γεωργία και την κτηνοτροφία με τη μεταποίηση, τυποποίηση και συσκευασία των προϊόντων. Οι πλημμύρες του Σεπτεμβρίου έπληξαν ακριβώς τους τομείς αυτούς, με κατεστραμμένες σοδειές, πλημμυρισμένα χωράφια και εργοστάσια.
Τα τρία σενάρια
Αναλύοντας όλα τα παραπάνω και αντλώντας από τη διεθνή εμπειρία, το Παρατηρητήριο παρουσίασε τρία διαφορετικά σενάρια για την απασχόληση στην περιοχή. Σύμφωνα με το ήπιο σενάριο εκτιμάται πως θα χαθούν 5.900 θέσεις εργασίας, ενώ το σενάριο σημαντικών απωλειών προβλέπει 11.700 χαμένες θέσεις εργασίας και το πιο δυσοίωνο 17.700. «Το πιο πιθανό είναι το μεσαίο σενάριο. Το τι θα γίνει ωστόσο εξαρτάται από τα μέτρα που θα ληφθούν, αν θα έχουμε άλλα φαινόμενα και από την κινητοποίηση των τοπικών παραγόντων όπως φορείς και σωματεία. Το τελευταίο διάστημα παίζουν μεγάλο ρόλο και οι εξωγενείς συνθήκες, όπως οι ενεργειακές κρίσεις ή η αυξομείωση στη ζήτηση προϊόντων. Είναι πολυπαραγοντικό το φαινόμενο για να εκτιμηθεί με ακρίβεια», υπογραμμίζει ο κ. Γκιάλης. Ο πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Λάρισας, Γιάννης Σκόκας, ανέφερε πως αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει στην τοπική κοινωνία ολοκληρωμένη εικόνα για το εύρος των επιπτώσεων και της μειωμένης παραγωγής στην εργασία. Η πιο άμεση ωστόσο, όπως είπε, επίπτωση είναι πως εκατοντάδες εργαζόμενοι είναι σε αναστολή, γιατί τα εργοστάσια στα οποία δουλεύουν έχουν πλημμυρίσει. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι εργαζόμενοι αυτοί δεν έχουν λάβει ακόμα την αποζημίωση των 534 ευρώ.
Το τι θα γίνει εξαρτάται από τα μέτρα που θα ληφθούν, αν θα έχουμε άλλα φαινόμενα και από την κινητοποίηση των τοπικών παραγόντων, όπως φορείς και σωματεία.
Καμπανάκι για τα μέτρα προστασίας
Οπως είπε ο κ. Γκιάλης από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, η έρευνα αποτελεί ένα καμπανάκι ώστε να ληφθούν άμεσα μέτρα. «Χρειάζονται ουσιαστικά δημόσια και γενναιόδωρα προγράμματα στήριξης της απασχόλησης», σημείωσε. Σύμφωνα με τον ίδιο, τα προγράμματα αυτά πρέπει να είναι εστιασμένα στους τομείς που δέχθηκαν το μεγαλύτερο πλήγμα, να στηρίζονται στη γρήγορη χαρτογράφηση του τοπικού παραγωγικού συστήματος και να προστατεύουν την εργασία, χωρίς να ασκούνται μόνο σε επιδοτήσεις σε επιχειρήσεις, και να διασφαλίζεται πως θα φτάνουν στα χέρια αυτών που τα χρειάζονται περισσότερο. Σε κάθε άλλη περίπτωση, σημείωσε, δεν θα προστατευθούν αυτές οι θέσεις εργασίας και μακροπρόθεσμα θα υπάρξουν προβλήματα, όπως φυγή των ανθρώπων από την περιοχή.
Ο 38χρονος Χρήστος Τσέλιος, που είχε δει το σπίτι του να πλημμυρίζει πριν από δύο χρόνια στον «Ιανό», δεν σκέφτεται ακόμα τη φυγή και, όπως λέει, ακόμα κανένας από τους συναδέλφους του δεν το συζητάει αυτή τη στιγμή καθώς «βρίσκονται ακόμα στην καρδιά της αγροτικής παραγωγής». Αυτό που ζητάει ωστόσο είναι αποζημιώσεις με βάση τα πραγματικά δεδομένα απωλειών για τα χωράφια, και υποδομές ώστε να μη ζήσει η περιοχή ξανά μια τέτοια καταστροφή.
*Το Παρατηρητήριο Τεχνολογιών και Αναλύσεων για την Εργασία και την Ανθεκτικότητα στον Μεσογειακό Ευρωπαϊκό Νότο συγκεντρώνει δεδομένα από τους βασικούς δείκτες απασχόλησης και ποιότητας στην εργασία και παρουσιάζει με εύληπτο τρόπο τα στοιχεία αυτά και τις τάσεις που διαμορφώνονται, ενώ δημιουργεί μοντέλα για την ανάλυση της εργασίας με αποτέλεσμα την παραγωγή ερευνών όπως αυτή με επίκεντρο τη Θεσσαλία.
