Γιώργος Αντωνόπουλος
«Ενδώσαμε στον καταναλωτισμό, χάσαμε την ταυτότητά μας»
Tης Αννας Γριμανη
EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Και τα δύο, σε διαφορετικές αναλογίες· εξαρτάται, νομίζω, από το
σημείο αναφοράς. Για τους Ελληνες του εξωτερικού είναι περισσότερο
αίσθημα, για τους διαμένοντες στην Ελλάδα είναι κυρίως συνείδηση.
Εχω γνωρίσει και ξένους που αγαπούν τη χώρα μας και την ελληνική
γλώσσα, γενικά την κουλτούρα μας. Σε αυτούς η ελληνικότητα απηχεί
βέβαια συναισθηματικά – νιώθουν σαν Ελληνες.
Πώς φτάνει σ’ εσάς η κρίση της Ελλάδας;
Από την εμπειρία της οικογένειάς μου και των φίλων μου, από την
έρευνά μου στον αντίκτυπο που έχει η κρίση στην εγκληματικότητα,
και συγκεκριμένα στο «οργανωμένο έγκλημα» και το οικονομικό
έγκλημα, και βέβαια από τα ΜΜΕ.
Ποιος φταίει; Η ευθύνη είναι πολυεπίπεδη.
Φταίμε, γιατί στην Ελλάδα τα τελευταία 30 – 35 χρόνια ποτέ δεν
δουλέψαμε συστηματικά για να δημιουργήσουμε ένα παραγωγικό μοντέλο
που να βασίζεται τουλάχιστον στα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας
μας. Eνδώσαμε σε έναν άκρατο καταναλωτισμό βασισμένο σε μεγάλο
βαθμό στην «πίστωση». Συνεισφέρουμε ακόμα στην αναπαραγωγή ενός
πολιτικού συστήματος το οποίο έχει ήδη καταρρεύσει. Και όλα αυτά
είναι άμεσα συνδεδεμένα μεταξύ τους, διότι η κουλτούρα του
καταναλωτισμού εκτόπισε σχεδόν ολοκληρωτικά την ουσιαστική πολιτική
ως κύρια πηγή της ταυτότητας των Ελλήνων. Τελικά, η κρίση, όπως
βιώνεται στην Ελλάδα αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο, είναι αποτέλεσμα
ενός συστήματος καταδικασμένου από την ίδια τη φύση του, που
μετέτρεψε την κοινωνία μας σε κοινωνία της αγοράς.
Πώς φαντάζεστε τον Ελληνα της εποχής μετά την κρίση;
Δυσκολεύομαι να τον φανταστώ, γιατί δεν ξέρω τι ακριβώς σημαίνει το
«τέλος της κρίσης». Εννοούμε λιγότερη ανεργία; Χαμηλότερο
πληθωρισμό; Ανάπτυξη, όπως αυτή φαίνεται στα νούμερα; Περισσότερα
χρήματα στην τσέπη; Εάν είναι αυτά, τότε ναι, τον φαντάζομαι λίγο
πιο ικανοποιημένο από ό,τι είναι τώρα, αλλά όχι απαραίτητα
σοφότερο. Θα ήθελα να τον φανταστώ αναγεννημένο, γνωστικότερο και
πιο δημιουργικό.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Τη γειτονιά όπου μεγάλωσα, στην Πάτρα.
Η υπέροχη εκδοχή των Ελλήνων.
Αυτή που δεν φαίνεται και η οποία συνήθως αναδύεται όταν υπάρχει
πρόβλημα ή δυσκολία. Η εκδοχή των Ελλήνων στην οποία ξέρεις ότι
μπορείς να βασιστείς: η οικογένεια, ο σεμνός, εργατικός, φιλότιμος,
φιλόξενος Ελληνας, αυτός που θυσιάζεται.
Ο,τι με απογοητεύει.
Η έλλειψη αξιοκρατίας, η έλλειψη οράματος, η διαφθορά και η
ελληνική δημόσια διοίκηση, για την οποία το αυτονόητο και το εύκολο
είναι πολύ δύσκολο. Το «ξέρεις ποιος είμαι εγώ, ρε;» με απογοητεύει
και με εκνευρίζει ταυτόχρονα.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Με αυτήν του παγκόσμιου πολίτη. Η καθαρά ελληνική ταυτότητα βγαίνει
όταν θιγεί κάτι ελληνικό.
Παράγει πολιτισμό ο σημερινός Ελληνας ή είναι προσκολλημένος
σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Υπάρχουν πολλοί Ελληνες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό που παράγουν
πολιτισμό και άλλοι τόσοι που είναι προσκολλημένοι στα επιτεύγματα
των προγόνων μας, και μάλλον τα χρησιμοποιούν ως άλλοθι για την
αδράνειά τους.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Δύο αλήθειες: Είμαι Ελληνας! Και χωρίς την Ελλάδα δεν θα υπήρχε
τίποτα ή θα υπήρχε κάτι που δεν θα άξιζε.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Στην «Οδό των Ελλήνων» είναι η υποχρέωσή τους να διατηρήσουν την
ταυτότητά τους και να μην κάνουν πράξεις που προσβάλλουν αυτή την
ταυτότητα.
* Ο Γιώργος Αντωνόπουλος είναι καθηγητής Eγκληματολογίας στο
Πανεπιστήμιο του Teesside (Centre for Realist Criminology School of
Social Sciences & Law) στην Αγγλία.
